Andrzej Czajkowski

Andrzej Czajkowski
Imię i nazwisko	Robert Krauthammer
Data i miejsce urodzenia	1 listopada 1935 ; Warszawa
Pochodzenie	żydowskie
Data i miejsce śmierci	26 czerwca 1982 ; Oxford
Instrumenty	fortepian
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	pianista, kompozytor
	Strona internetowa

Andrzej Czajkowski właśc. Robert Krauthammer, w trakcie kariery na Zachodzie posługiwał się nazwiskiem André Tchaikowsky^[1] (ur. 1 listopada 1935 w Warszawie, zm. 26 czerwca 1982 w Oxfordzie^[2]) – polski pianista i kompozytor pochodzenia żydowskiego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodzony jako Robert Krauthammer, okupację niemiecką przeżył pod zmienionym nazwiskiem Czajkowski i przy tym nazwisku pozostał po wojnie. Ukrywał się m.in. w domu przy ul. Kaliskiej 17^[3].

W latach 1948–1951 uczył się w konserwatorium w Paryżu. Gdy ukończył je ze złotym medalem władze PRL zachęciły go do powrotu do Polski, oferując znakomite możliwości studiowania i koncertów^[4]. W Polsce pozostał do 1956, potem mieszkał do końca życia w Londynie. Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie. Uczeń Stanisława Szpinalskiego, Lazare’a Lévy’ego, Kazimierza Sikorskiego, Stefana Askenasego.

Laureat VIII nagrody na V Konkursie Chopinowskim w 1955 roku.

Laureat III nagrody na międzynarodowym konkursie pianistycznym Królowej Elżbiety Belgijskiej w Brukseli w 1956^[5], po którym nie powrócił do Polski.

Jest bohaterem reportażu „Hamlet” Hanny Krall, wydrukowanego w zbiorach Dowody na istnienie i Żal.

Popularyzatorem i wykonawcą jego muzyki w Polsce jest pianista Maciej Grzybowski^[6].

Zainteresowanie Czajkowskim rozbudziła premiera opery Kupiec wenecki w Bregencji w 2014 roku. Efektem stało się pojawienie licznych publikacji na temat kompozytora^[7].

Był homoseksualistą^[8]^[9].

Ważniejsze utwory[edytuj | edytuj kod]

Sonata na klarnet i fortepian op. 1 (1959)
I Kwartet smyczkowy A-dur op. 3 (1969-1970)
II Koncert fortepianowy op. 4 (1966-1971)
II Kwartet smyczkowy C-dur op. 5 (1973-1975)
Opera „Kupiec wenecki” (prawykonanie podczas Festiwalu Muzycznego w Bregencji w 2013, polska prapremiera: 24.10.2014 Teatr Wielki - Opera Narodowa)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Andre Tchaikowsky Website [online], andretchaikowsky.com [dostęp 2022-05-10] .
↑ Michał Czajka, Marta Młodkowska, Apolonia Umińska-Keff: Relacje z czasów zagłady: inwentarz, Wydania 2001-3000. Żydowski Instytut Historyczny, 2002, s. 252. ISBN 978-83-85888-02-4.
↑ Adam Piechowski: Losy spółdzielni mieszkaniowych w Warszawie w latach okupacji niemieckiej. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy, 1992, s. 98. ISBN 83-209-0837-X.
↑ JacekJ. Marczyński JacekJ., Wielka miłość trudnego artysty, „Rzeczpospolita” [dostęp 2013-07-31] [zarchiwizowane z adresu 2013-07-31] .
↑ Laureates [online], queenelisabethcompetition.be [dostęp 2020-03-19] (fr.).
↑ Maciej Grzybowski: Andrzej Czajkowski: Pianista [1]; Ruch Muzyczny 2015 nr 1.
↑ Np. w „Ruchu Muzycznym”: o kolekcji pamiątek [1]; korespondencja [2].
↑ 7 sonetów do diabła stróża (Andrzej Czajkowski przypominany) [online], Culture.pl [dostęp 2022-05-10] (pol.).
↑ HannaH. Krall HannaH., Dowody na istnienie, Poznań: Wydawn. A5, 1996, ISBN 83-85568-24-7, OCLC 38142419 [dostęp 2022-05-10] .

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Strona internetowa o Andrzeju Czajkowskim

[1] Andre Tchaikowsky Website [online], andretchaikowsky.com [dostęp 2022-05-10] .

[2] Michał Czajka, Marta Młodkowska, Apolonia Umińska-Keff: Relacje z czasów zagłady: inwentarz, Wydania 2001-3000. Żydowski Instytut Historyczny, 2002, s. 252. ISBN 978-83-85888-02-4.

[3] Adam Piechowski: Losy spółdzielni mieszkaniowych w Warszawie w latach okupacji niemieckiej. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy, 1992, s. 98. ISBN 83-209-0837-X.

[4] JacekJ. Marczyński JacekJ., Wielka miłość trudnego artysty, „Rzeczpospolita” [dostęp 2013-07-31] [zarchiwizowane z adresu 2013-07-31] .

[5] Laureates [online], queenelisabethcompetition.be [dostęp 2020-03-19] (fr.).

[6] Maciej Grzybowski: Andrzej Czajkowski: Pianista [1]; Ruch Muzyczny 2015 nr 1.

[7] Np. w „Ruchu Muzycznym”: o kolekcji pamiątek [1]; korespondencja [2].

[8] 7 sonetów do diabła stróża (Andrzej Czajkowski przypominany) [online], Culture.pl [dostęp 2022-05-10] (pol.).

[9] HannaH. Krall HannaH., Dowody na istnienie, Poznań: Wydawn. A5, 1996, ISBN 83-85568-24-7, OCLC 38142419 [dostęp 2022-05-10] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

I (1927)	I nagroda: Lew Oborin II nagroda: Stanisław Szpinalski III nagroda: Róża Etkin IV nagroda: Grigorij Ginzburg
II (1932)	I nagroda: Alexander Uninsky II nagroda: Imre Ungár III nagroda: Bolesław Kon IV nagroda: Abram Lufer V nagroda: Louis Kentner VI nagroda: Leonid Sagałow
III (1937)	I nagroda: Jakow Zak II nagroda: Roza Tamarkina III nagroda: Witold Małcużyński IV nagroda: Lance Dossor V nagroda: Agi Jambor VI nagroda: Edith Axenfeld
IV (1949)	I nagroda ex aequo: Bella Dawidowicz i Halina Czerny-Stefańska II nagroda: Barbara Hesse-Bukowska III nagroda: Waldemar Maciszewski IV nagroda: Gieorgij Murawlow V nagroda: Władysław Kędra VI nagroda: Ryszard Bakst
V (1955)	I nagroda: Adam Harasiewicz II nagroda: Władimir Aszkenazi III nagroda: Fu Cong IV nagroda: Bernard Ringeissen V nagroda: Naum Sztarkman VI nagroda: Dmitrij Papierno VII nagroda: Lidia Grychtołówna VIII nagroda: Andrzej Czajkowski IX nagroda: Dmitrij Sacharow X nagroda: Kiyoko Tanaka
VI (1960)	I nagroda: Maurizio Pollini II nagroda: Irina Zaricka III nagroda: Tania Aszot-Harutunian IV nagroda: Li Mingqiang V nagroda: Zinaida Ignatjewa VI nagroda: Walerij Kastielski
VII (1965)	I nagroda: Martha Argerich II nagroda: Arthur Moreira Lima III nagroda: Marta Sosińska IV nagroda: Hiroko Nakamura V nagroda: Edward Auer VI nagroda: Elżbieta Głąbówna
VIII (1970)	I nagroda: Garrick Ohlsson II nagroda: Mitsuko Uchida III nagroda: Piotr Paleczny IV nagroda: Eugen Indjic V nagroda: Natalija Gawriłowa VI nagroda: Janusz Olejniczak
IX (1975)	I nagroda: Krystian Zimerman II nagroda: Dina Joffe III nagroda: Tatiana Fiedkina IV nagroda: Pawieł Giliłow V nagroda: Dean Kramer VI nagroda: Diana Kacso
X (1980)	I nagroda: Đặng Thái Sơn II nagroda: Tatiana Szebanowa III nagroda: Arutiun Papazjan IV nagroda: nie przyznano V nagroda ex aequo: Akiko Ebi i Ewa Pobłocka VI nagroda ex aequo: Erik Berchot i Irina Pietrowa
XI (1985)	I nagroda: Stanisław Bunin II nagroda: Marc Laforêt III nagroda: Krzysztof Jabłoński IV nagroda: Michie Koyama V nagroda: Jean-Marc Luisada VI nagroda: Tatjana Pikajzen
XII (1990)	I nagroda: nie przyznano II nagroda: Kevin Kenner III nagroda: Yukio Yokoyama IV nagroda ex aequo: Corrado Rollero i Margarita Szewczenko V nagroda ex aequo: Anna Malikowa i Takako Takahashi VI nagroda: Caroline Sageman
XIII (1995)	I nagroda: nie przyznano II nagroda ex aequo: Philippe Giusiano i Aleksiej Sułtanow III nagroda: Gabriela Montero IV nagroda: Rem Urasin V nagroda: Rika Miyatani VI nagroda: Magdalena Lisak
XIV (2000)	I nagroda: Li Yundi II nagroda: Ingrid Fliter III nagroda: Aleksandr Kobrin IV nagroda: Chen Sa V nagroda: Alberto Nosè VI nagroda: Mika Satō
XV (2005)	I nagroda: Rafał Blechacz II nagroda: nie przyznano III nagroda ex aequo: Lim Dong-hyek i Lim Dong-min IV nagroda ex aequo: Shōhei Sekimoto i Takashi Yamamoto V nagroda: nie przyznano VI nagroda: Colleen Lee
XVI (2010)	I nagroda: Julianna Awdiejewa II nagroda ex aequo: Lukas Geniušas i Ingolf Wunder III nagroda: Daniił Trifonow IV nagroda: Ewgeni Bożanow V nagroda: François Dumont VI nagroda: nie przyznano
XVII (2015)	I nagroda: Cho Seong-jin II nagroda: Charles Richard-Hamelin III nagroda: Kate Liu IV nagroda: Eric Lu V nagroda: Tony Yike Yang VI nagroda: Dmitrij Szyszkin
XVIII (2021)	I nagroda: Bruce Liu II nagroda ex aequo: Alexander Gadjiev i Kyōhei Sorita III nagroda: Martín García García IV nagroda ex aequo: Aimi Kobayashi i Jakub Kuszlik V nagroda: Leonora Armellini VI nagroda: J J Jun Li Bui