Andrzej Udalski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Andrzej Udalski
Państwo działania

Polska

Data i miejsce urodzenia

22 stycznia 1957
Łódź

Profesor nauk fizycznych
Specjalność: astrofizyka
Alma Mater

Uniwersytet Warszawski

Doktorat

1988

Habilitacja

1996

Profesura

28 marca 2000

Polska Akademia Nauk / Umiejętności
Status PAN

członek rzeczywisty

Status PAU

członek korespondent

Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Uniwersytet Warszawski

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Odkryte planetoidy: 2[1]
(471143) Dziewanna[i][ii][iii] 13 marca 2010
(471165) 2010 HE79[ii][iii][iv] 21 kwietnia 2010
  1. ↑ Wspólnie z Marcinem Kubiakiem.
  2. ↑ a b Wspólnie ze Scottem Sheppardem.
  3. ↑ a b Wspólnie z Chadem Trujillo.
  4. ↑ Wspólnie z Radosławem Poleskim.

Andrzej Jarosław Udalski (ur. 22 stycznia 1957[2] w Łodzi) – polski astronom i astrofizyk, profesor nauk fizycznych, dyrektor Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

W 1975 zdał maturę w VIII Liceum Ogólnokształcącym im. Adama Asnyka w Łodzi[3][4]. Ukończył w 1980 studia na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. W tym samym roku został zatrudniony w Obserwatorium Astronomicznym tej uczelni. Doktoryzował się w 1988 na UW, a następnie odbył dwuletni staż naukowy na York University w Toronto. Habilitował się na macierzystej uczelni w 1996 na podstawie rozprawy zatytułowanej Masowa fotometria gwiazd w kierunku centrum Galaktyki. 28 marca 2000 otrzymał tytuł profesora nauk fizycznych. Na UW został profesorem zwyczajnym, dyrektorem Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego i kierownikiem Katedry Astrofizyki Obserwacyjnej.

W 1992 stanął na czele stworzonego przez siebie i funkcjonującego od tego czasu projektu OGLE (Optical Gravitational Lensing Experiment). W latach 1995–1996 brał udział w budowie Teleskopu Warszawskiego w Obserwatorium Las Campanas w Chile. W 2001 samodzielnie zbudował szerokokątną kamerę mozaikową matrycę CCD, zawierającą ponad 65 milionów elementów światłoczułych. Wraz z grupą OGLE jest także współodkrywcą 30 planet pozasłonecznych wykrytych za pomocą techniki mikrosoczewkowania grawitacyjnego.

Jest autorem i współautorem ponad 400 prac naukowych. Objął funkcję redaktora naczelnego kwartalnika „Acta Astronomica”. Został członkiem korespondentem[2], a następnie członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk, a także członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności[2]. W 2012 został członkiem zagranicznym amerykańskiej National Academy of Sciences[5], a w 2023 członkiem Akademii Kopernikańskiej[6]

Kierował zespołem naukowców, który dokonał odkrycia obiektów transneptunowych (471143) Dziewanna i (471165) 2010 HE79 oraz planety pozasłonecznej OGLE-2005-BLG-390L b.

Odznaczenia i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]

W 2012 prezydent Bronisław Komorowski, za wybitne osiągnięcia w pracy naukowo-badawczej i działalności dydaktycznej, za zasługi na rzecz rozwoju nauki w Polsce i na świecie oraz wspieranie międzynarodowej współpracy naukowej, odznaczył go Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[7][8].

W 1996 otrzymał Nagrodę Prezesa Rady Ministrów] za wybitne osiągnięcia naukowe. W 2002 został laureatem Nagrody Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej w dziedzinie nauk ścisłych (za rewizję skali odległości we Wszechświecie i odkrycie wielu ciemnych obiektów towarzyszących gwiazdom). W 2009 otrzymał grant w wysokości blisko 2,5 miliona euro w programie Ideas Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych wspierającym nowatorskie projekty naukowe[9].

W 2017 został uhonorowany nagrodą Dan David Prize[10], a w 2018 wyróżniony Medalem Karla Schwarzschilda[11]. W 2020 został uhonorowany przez rząd Chile specjalną nagrodą naukową przyznawaną z okazji 500. rocznicy odkrycia cieśniny łączącej dwa oceany[12]. W tym samym roku zespół pod jego przewodnictwem otrzymał Nagrodę Prezesa Rady Ministrów za osiągnięcie naukowe[13].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Minor Planet Discoverers. Minor Planet Center. [dostęp 2022-09-02]. (ang.).
  2. ↑ a b c Andrzej Udalski. pan.pl. [dostęp 2012-09-16].
  3. ↑ Absolwenci. W: Osiemdziesięciolecie powołania Społecznego Polskiego Gimnazjum Męskiego w Łodzi obecnego VIII Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Asnyka. Biuletyn okolicznościowy z okazji zjazdu wychowanków 31 marca 2001 r.. Łódź. s. 40.
  4. ↑ Naukowcy. VIII Liceum Ogólnokształcące w Łodzi. [dostęp 2013-04-28].
  5. ↑ Andrzej Udalski. nasonline.org. [dostęp 2022-07-10]. (ang.).
  6. ↑ Światowy Kongres Kopernikański – inauguracja działalności Akademii Kopernikańskiej. gov.pl, 19 lutego 2023. [dostęp 2023-06-21].
  7. ↑ M.P. z 2012 r. poz. 765
  8. ↑ Odznaczenia z okazji Święta 3 Maja. prezydent.pl, 2012-05-03. [dostęp 2012-09-16].
  9. ↑ Prof. Andrzej Udalski wyróżniony przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych. astronomia.pl, 2009-11-04. [dostęp 2012-09-16].
  10. ↑ Polski astronom prof. Andrzej Udalski został laureatem nagrody Dan David Prize 2017. wyborcza.pl, 2017-02-09. [dostęp 2017-02-09].
  11. ↑ Recipients of the Karl Schwarzschild Medal. astronomische-gesellschaft.de. [dostęp 2021-09-27]. (ang.).
  12. ↑ Nagroda rządu chilijskiego dla prof. Andrzeja Udalskiego. Uniwersytet Warszawski, 30 października 2020. [dostęp 2021-09-24].
  13. ↑ Nagrody Prezesa Rady Ministrów w roku 2020. Uniwersytet Warszawski, 12 października 2020. [dostęp 2022-07-10].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Laureaci Medalu Karla Schwarzschilda
XX wiek
XXI wiek
Laureaci Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej w obszarze nauk ścisłych
XX wiek
XXI wiek
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Andrzej_Udalski&oldid=71337189”