Andrzej Udalski
Państwo działania | |
---|---|
Data i miejsce urodzenia |
22 stycznia 1957 |
Profesor nauk fizycznych | |
Specjalność: astrofizyka | |
Alma Mater | |
Doktorat |
1988 |
Habilitacja |
1996 |
Profesura |
28 marca 2000 |
Polska Akademia Nauk / Umiejętności | |
Status PAN |
członek rzeczywisty |
Status PAU |
członek korespondent |
Nauczyciel akademicki | |
Uczelnia |
Uniwersytet Warszawski |
Odznaczenia | |
![]() |
Odkryte planetoidy: 2[1] | |
---|---|
(471143) Dziewanna[i][ii][iii] | 13 marca 2010 |
(471165) 2010 HE79[ii][iii][iv] | 21 kwietnia 2010 |
|
Andrzej Jarosław Udalski (ur. 22 stycznia 1957[2] w Łodzi) – polski astronom i astrofizyk, profesor nauk fizycznych, dyrektor Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W 1975 zdał maturę w VIII Liceum Ogólnokształcącym im. Adama Asnyka w Łodzi[3][4]. Ukończył w 1980 studia na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. W tym samym roku został zatrudniony w Obserwatorium Astronomicznym tej uczelni. Doktoryzował się w 1988 na UW, a następnie odbył dwuletni staż naukowy na York University w Toronto. Habilitował się na macierzystej uczelni w 1996 na podstawie rozprawy zatytułowanej Masowa fotometria gwiazd w kierunku centrum Galaktyki. 28 marca 2000 otrzymał tytuł profesora nauk fizycznych. Na UW został profesorem zwyczajnym, dyrektorem Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego i kierownikiem Katedry Astrofizyki Obserwacyjnej.
W 1992 stanął na czele stworzonego przez siebie i funkcjonującego od tego czasu projektu OGLE (Optical Gravitational Lensing Experiment). W latach 1995–1996 brał udział w budowie Teleskopu Warszawskiego w Obserwatorium Las Campanas w Chile. W 2001 samodzielnie zbudował szerokokątną kamerę mozaikową matrycę CCD, zawierającą ponad 65 milionów elementów światłoczułych. Wraz z grupą OGLE jest także współodkrywcą 30 planet pozasłonecznych wykrytych za pomocą techniki mikrosoczewkowania grawitacyjnego.
Jest autorem i współautorem ponad 400 prac naukowych. Objął funkcję redaktora naczelnego kwartalnika „Acta Astronomica”. Został członkiem korespondentem[2], a następnie członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk, a także członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności[2]. W 2012 został członkiem zagranicznym amerykańskiej National Academy of Sciences[5], a w 2023 członkiem Akademii Kopernikańskiej[6]
Kierował zespołem naukowców, który dokonał odkrycia obiektów transneptunowych (471143) Dziewanna i (471165) 2010 HE79 oraz planety pozasłonecznej OGLE-2005-BLG-390L b.
Odznaczenia i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
W 2012 prezydent Bronisław Komorowski, za wybitne osiągnięcia w pracy naukowo-badawczej i działalności dydaktycznej, za zasługi na rzecz rozwoju nauki w Polsce i na świecie oraz wspieranie międzynarodowej współpracy naukowej, odznaczył go Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[7][8].
W 1996 otrzymał Nagrodę Prezesa Rady Ministrów] za wybitne osiągnięcia naukowe. W 2002 został laureatem Nagrody Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej w dziedzinie nauk ścisłych (za rewizję skali odległości we Wszechświecie i odkrycie wielu ciemnych obiektów towarzyszących gwiazdom). W 2009 otrzymał grant w wysokości blisko 2,5 miliona euro w programie Ideas Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych wspierającym nowatorskie projekty naukowe[9].
W 2017 został uhonorowany nagrodą Dan David Prize[10], a w 2018 wyróżniony Medalem Karla Schwarzschilda[11]. W 2020 został uhonorowany przez rząd Chile specjalną nagrodą naukową przyznawaną z okazji 500. rocznicy odkrycia cieśniny łączącej dwa oceany[12]. W tym samym roku zespół pod jego przewodnictwem otrzymał Nagrodę Prezesa Rady Ministrów za osiągnięcie naukowe[13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Minor Planet Discoverers. Minor Planet Center. [dostęp 2022-09-02]. (ang.).
- ↑ a b c Andrzej Udalski. pan.pl. [dostęp 2012-09-16].
- ↑ Absolwenci. W: Osiemdziesięciolecie powołania Społecznego Polskiego Gimnazjum Męskiego w Łodzi obecnego VIII Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Asnyka. Biuletyn okolicznościowy z okazji zjazdu wychowanków 31 marca 2001 r.. Łódź. s. 40.
- ↑ Naukowcy. VIII Liceum Ogólnokształcące w Łodzi. [dostęp 2013-04-28].
- ↑ Andrzej Udalski. nasonline.org. [dostęp 2022-07-10]. (ang.).
- ↑ Światowy Kongres Kopernikański – inauguracja działalności Akademii Kopernikańskiej. gov.pl, 19 lutego 2023. [dostęp 2023-06-21].
- ↑ M.P. z 2012 r. poz. 765
- ↑ Odznaczenia z okazji Święta 3 Maja. prezydent.pl, 2012-05-03. [dostęp 2012-09-16].
- ↑ Prof. Andrzej Udalski wyróżniony przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych. astronomia.pl, 2009-11-04. [dostęp 2012-09-16].
- ↑ Polski astronom prof. Andrzej Udalski został laureatem nagrody Dan David Prize 2017. wyborcza.pl, 2017-02-09. [dostęp 2017-02-09].
- ↑ Recipients of the Karl Schwarzschild Medal. astronomische-gesellschaft.de. [dostęp 2021-09-27]. (ang.).
- ↑ Nagroda rządu chilijskiego dla prof. Andrzeja Udalskiego. Uniwersytet Warszawski, 30 października 2020. [dostęp 2021-09-24].
- ↑ Nagrody Prezesa Rady Ministrów w roku 2020. Uniwersytet Warszawski, 12 października 2020. [dostęp 2022-07-10].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Nota biograficzna na stronie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. [dostęp 2014-08-22].
- Prof. dr hab. czł. rzecz. PAN Andrzej Udalski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2020-05-01] .
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Udalski, Andrzej. Astrophysics Data System. [dostęp 2021-09-24]. (ang.).
- Absolwenci Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego
- Członkowie Akademii Kopernikańskiej
- Członkowie rzeczywiści PAN
- Członkowie Polskiej Akademii Umiejętności
- Laureaci Medalu Karla Schwarzschilda
- Laureaci Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej – nauki ścisłe
- Ludzie urodzeni w Łodzi
- Odkrywcy planetoid
- Odznaczeni Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (III Rzeczpospolita)
- Polscy astrofizycy
- Polscy astronomowie XX wieku
- Polscy astronomowie XXI wieku
- Polscy fizycy XX wieku
- Polscy fizycy XXI wieku
- Twórcy instrumentów astronomicznych
- Urodzeni w 1957
- Wykładowcy Wydziału Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego