Andziółówka
49°34′54″N 18°54′04″E/49,581667 18,901111| część wsi | |
 Kaplica NMP Królowej Korony Polskiej na Buczniku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Sołectwo | |
| Część miejscowości | |
| Strefa numeracyjna |
33 |
| Kod pocztowy |
43-470[2] |
| Tablice rejestracyjne |
SCI |
| SIMC |
0052907 |
Położenie na mapie gminy Istebna  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego  | |
| 49°34′54″N 18°54′04″E/49,581667 18,901111[1]
| |
Andziółówka (także Andziołówka) – część wsi Istebna w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, w gminie Istebna[3][4], na prawym brzegu Olzy w jej początkowym biegu w Beskidzie Śląskim, przy drodze wojewódzkiej nr 941.
W latach 1975–1998 Andziółówka położona była w województwie bielskim.
W początkowym okresie istnienia Istebnej w XVII wieku jej mieszkańcy zobowiązani byli wytwarzać gonty oraz spławiać Olzą drewno dla cieszyńskiego księcia. Powstawały tzw. "wyrobiska" i "rómbaniska", na których wyrastały nowe osiedla, w tym Andziołówka.
Nazwa osiedla jest najprawdopodobniej nazwą dzierżawczą od nazwy osobowej Andzioł lub Andzieł. ...pole Kubitkula przi Angeluwcze było wzmiankowane w dokumentach katastralnych księstwa cieszyńskiego już w roku 1788, zaś ...grund auf der Wiese Kubitkula oder Andioluwka oraz ...Mlaczka przi Andzieluwce genannt w roku 1823. W późniejszych latach pojawiały się nazwy Andzieluwka (1836), Andzielówka (1879) i Andziełówka (1934)[5]. W drugiej połowie XX w. utrwaliła się nazwa Andziołówka - w tej formie występuje ta część Istebnej powszechnie zarówno na mapach[6][7] jak i w literaturze[8][9]. Oficjalna forma Andziółówka jest zapewne pomyłką redakcyjną lub drukarską.
W 1884 urodził się tu Jan Wałach – grafik, malarz i rzeźbiarz, mistrz drzeworytu. W 1914 r. siostra Jana Wałacha – Jadwiga, wyszła za mąż za jego przyjaciela z czasów studiów – Ludwika Konarzewskiego-seniora. Ci osiedli na pobliskim Buczniku w 1922 i wybudowali tam kompleks zabudowy obejmujący: pensjonat dla gości "Bucznik", dom z pracownią, muzeum regionalne, warsztaty i czteroletnią Szkołę Przemysłu Artystycznego i Rzeźby dla uzdolnionej młodzieży oraz drewnianą kaplicę pw. NMP Królowej Korony Polskiej. Zespół tych budynków stał się też siedzibą swego rodzaju kolonii artystycznej. W okresie międzywojennym pensjonat "Bucznik" odwiedzili m.in. Julian Fałat, Feliks Nowowiejski, Zofia Kossak-Szczucka. II wojnę światową przetrwała jedynie kaplica, pozostałe budynki zostały rozebrane przez okupantów. Po uczestnictwie na I wojnie światowej, Jan Wałach powrócił na Andziółówkę, by tworzyć tu w osamotnieniu i zapomnieniu aż do swej śmierci w 1979 r. Pracownia ta znajdowała się w zespole zagrodowym nr 293, w 1987 uznanym za zabytkowy[10]. Na Buczniku zaś, w 1967 r. na stałe zamieszkał Ludwik Konarzewski-junior, w domu zaprojektowanym przez swego brata Stanisława na miejscu, w pobliżu którego przed II wojną światową stał dawny pensjonat.
Ponadto w sąsiedztwie Andziółówki znajdują się m.in.: Gimnazjum im. Jana Pawła II w Istebnej, tartak oraz ochronka sióstr służebniczek.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 627
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 358 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Robert Mrózek: Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego. Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 1984, s. 178. ISBN 82-00-00622-2.
- ↑ Mapa geoportalu. [dostęp 2023-04-22].
- ↑ Beskid Śląski. Mapa turystyczna 1 : 50 000, wyd. I, Kraków: Wydawnictwo kartograficzne Compass, 2003, ISBN 83-89165-32-5.
- ↑ Władysław Sosna: Dookoła Beskidu Śląskiego. Przewodnik. Katowice: Centralny Ośrodek Informacji Turystycznej, Oddział w Katowicach, 1992, s. 71. ISBN 83-900803-0-3.
- ↑ Mirosław J. Barański: Beskid Śląski. Pasmo Baraniej Góry. Przewodnik turystyczny. Warszawa: Wydawnictwo PTTK "Kraj", 1994, s. 177, seria: Polskie góry. ISBN 83-7005-357-2.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Mirosław Barański: Beskid Śląski. Przewodnik, Wydanie I. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2007, s. 391-393. ISBN 978-83-89188-71-7.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
