Aniołki
54°21′51″N 18°37′41″E/54,364306 18,628194
| Dzielnica Gdańska | |
 Aleja Zwycięstwa – widok w stronę Aniołków | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| Zarządzający |
Monika Mazurowska (przewodnicząca Zarządu Dzielnicy) |
| Powierzchnia |
2,31 km² |
| Populacja (2019) • liczba ludności |
|
| • gęstość |
1968 os./km² |
Plan Aniołków
| |
Położenie na mapie Gdańska  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
| 54°21′51″N 18°37′41″E/54,364306 18,628194
| |
| Strona internetowa | |
Aniołki (kaszb. Janiółczi, niem. Aller Gottes Engel, Gottes Engel, Aller Engel[2]) – dzielnica administracyjna w Gdańsku położona na północ od Śródmieścia miasta.
Północna część dzielnicy ma charakter willowy, zaś południową zajmuje kolonia bloków mieszkalnych.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Dzielnica jest położona w centralnej części miasta, wzdłuż Alei Zwycięstwa. Od północy graniczy z Wrzeszczem Górnym i Wrzeszczem Dolnym, od wschodu z Młyniskami, od południa ze Śródmieściem i Siedlcami, od zachodu z Suchaninem. Leży w mezoregionie Pobrzeże Kaszubskie.
Granice dzielnicy[edytuj | edytuj kod]
.JPG)
Granica z Młyniskami jest dość łatwa do zauważenia, gdyż przebiega wzdłuż linii kolejowej od trójstyku ze Śródmieściem na wiadukcie kolejowym do trójstyku z Wrzeszczem w miejscu odejścia linii kolejowej do Nowego Portu od linii kolejowej nr 9 i 250.
Granica z Siedlcami biegnie wzdłuż ulicy Powstańców Warszawskich na odcinku od ulicy Generała Henryka Dąbrowskiego (trójstyk ze Śródmieściem) do Cygańskiej Góry (trójstyk z Suchaninem).
Granica z Suchaninem stanowi przedłużenie granicy z Siedlcami na północ. Biegnie wzdłuż wschodniej jezdni ulicy Cygańska Góra do skrzyżowania z ulicą Smoluchowskiego, gdzie znajduje się trójstyk z Wrzeszczem.
Granica ze Śródmieściem biegnie w większości ulicą Dąbrowskiego. Pozostała część granicy to kładka nad torami oraz fragment ulicy 3 Maja, łączący te fragmenty granicy.
Granica z Wrzeszczem biegnie od trójstyku z Suchaninem fragmentem ulicy Smoluchowskiego (ulica Smoluchowskiego jest w całości zaliczana do Aniołków). Następnie biegnie prosto (ulica Smoluchowskiego skręca w prawo) przez park, po czym odbija również w prawo i tak biegnie do ulicy Traugutta, którą przecina niedaleko zabudowań parafii prawosławnej św. Mikołaja (obiekt ten leży w Aniołkach). Następnie granica przebiega ulicą Traugutta oraz Aleją Zwycięstwa do Opery Bałtyckiej. Od opery granica biegnie Aleją Hallera do linii kolejowej nr 9 i 250 aż do trójstyku z Młyniskami.
Historia[edytuj | edytuj kod]
.JPG)
Nazwa dzielnicy najbardziej prawdopodobnie pochodzi od kościoła św. Michała i Wszystkich Aniołów Bożych, który stał tam, gdzie dziś stoi czołg-pomnik (w 2021 odsłonięto relikty świątyni)[3]. Potwierdzają to niemieckie nazwy dzielnicy: Aller Gottes Engel lub Gottes Engel[4]. Historycznie Aniołki należały do dzielnicy Zigankenberg[5].
W okolicy Bramy Oliwskiej funkcjonował dworzec czołowy Brama Oliwska (Am Olivaer Tor), który był stacją końcową doprowadzonej tu w 1870 linii kolejowej ze Szczecina, przez Koszalin i Słupsk. Po rozebraniu miejskich fortyfikacji i budowie Dworca Głównego, stacja została przekształcona na stację towarową[6].
W 1896, na terenach pocmentarnych dawnego lazaretu pw. Św. Aniołów i przylegającego cmentarza, został założony Park Steffensa. Nazwa pochodzi od gdańszczanina Otto Steffensa. W latach 1946-1995 park nosił imię Marcina Kasprzaka[7].
19 kwietnia 1911 oddano do użytku kompleks nowego, większego szpitala miejskiego przy ul. Dębinki, wyposażony w 818 łóżek[8]. Szpital został przeniesiony z terenów w obrębie fortyfikacji miejskich i umiejscowiony na ówczesnych terenach podmiejskich.
W 1946 został ustawiony jako pomnik czołg T-34/76, dowodzony przez Juliana Miazgę (wyprodukowany najprawdopodobniej w 1941)[9].
Istotne obiekty, miejsca i zabytki[edytuj | edytuj kod]
.JPG)
.JPG)
Przez dzielnicę w znacznej części przebiega zabytkowa Wielka Aleja[10], a wzdłuż niej rozciąga się Park Steffensa. W dzielnicy znajdują się także takie obiekty jak:
- Biurowiec Opera Office
- Budynek, w którym w l. 1903-1945 znajdowała się kawiarnia Café Halbe Allee (pol. Połowa Alei, al. Zwycięstwa 43a); w tym właśnie budynku zapalona została pierwsza żarówka elektryczna w Gdańsku[11], w 2020 podpisano umowę na wykonanie dokumentacji projektowej renowacji budynku[12].
- Centrum usługowo handlowe Polon Park
- Centrum Medyczne Lux Med
- Dwukondygnacyjna willa przy ul. Orzeszkowej 2, wybudowana na początku lat 20. XX wieku przez żydowskiego kupca z Mińska i właściciela tartaku w Nowym Porcie Leona Yehudę Leib Astrachana przy ówczesnej Opitzstrasse, od początku lat 30. wynajęta w części na siedzibę polskiej Ekspozytury Inspektoratu Ceł w Gdańsku (biura i mieszkania). We wrześniu 1939 roku budynek przeszedł w ręce policji gdańskiej, a następnie SS (mieszkał tu Richard Hildebrandt). Po 1945 siedziba Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa, a w latach 60. umieszczono w niej izbę wytrzeźwień. Od 2004 własność prywatna, pierwsza siedziba Amber Gold. 20 października 2021 doszło do katastrofy budowlanej - runęła część fasady[13].
- Pomnik czołg T-34
- Dawne cmentarze
- Filia Urzędu Pocztowego Gdańsk VI (znajduje się w zabytkowej kamienicy, zaprojektowanej przez architekta o nazwisku Johhan Henkenhaf[11])
- Historyczna zabudowa
- Hospicjum im E. Dutkiewicza SAC
- Klub Studencki Medyk
- Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej
- Multikino
- Obszar dawnej Bramy Oliwskiej
- Okręgowa Izba Lekarska W Gdańsku
- Opera Bałtycka
- Osiedle Kolonia Jordana
- Plac Zebrań Ludowych
- Pomnik Daniela Gralatha
- Ryglowy domek dozorców alei (na skrzyżowaniu ul. Traugutta i al. Zwycięstwa)
- Stadion MOSiR
- Studium Wychowania Fizycznego Politechniki Gdańskiej
- Szubieniczna Góra
- Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gdańsku
- Wronia Górka
- Zabytkowy Cmentarz Garnizonowy, założony na początku XIX wieku[14]
- Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Inspektorat Gdańsk Wrzeszcz
- Pozostałości cmentarza ewangelickiej Parafii Lutra (wrzeszczańskiej): kaplica przebudowana na blok mieszkalny i dzwonnica[15]
Pomniki przyrody[edytuj | edytuj kod]
Na terenie dzielnicy rośnie 17 pomników przyrody: (lipa srebrzysta, 2 platany klonolistne, 2 buk zwyczajny odm. czerwonolistnej, 2 buki odmiany zwisającej, brzoza brodawkowata, perełkowiec japoński, lipa drobnolistna, miłorząb dwuklapowy, dąb czerwony, 3 kasztanowce zwyczajne, 1 leszczyna turecka, sosna wejmutka, klon francuski i klon jawor odm. Leopolda). Drzewa w większości rosną w parku Steffensa[16].
Komunikacja[edytuj | edytuj kod]
Dzielnicę obejmuje komunikacja tramwajowa, autobusowa oraz kolei miejskiej (SKM).
W części dzielnicy Aniołki obowiązuje strefa płatnego parkowania. Ulice objęte strefą: Chodowieckiego, Dantyszka, Dębinki, Dębowa, Fahrenhite`a, Hoene-Wrońskiego, Kopernika, Orzeszkowej, Skłodowskiej -Curie, Śniadeckich, Smoluchowskiego, Tuwima, Wronia, Zwycięstwa. Postój płatny obowiązuje w dni powszednie od godziny 9 do 15[17].
Edukacja[edytuj | edytuj kod]
W dzielnicy Aniołki znajdują się następujące jednostki prowadzące działalność edukacyjną:
Rada Dzielnicy[edytuj | edytuj kod]
Kadencja 2019–2024[20][edytuj | edytuj kod]
W Radzie Dzielnicy zasiada 15 radnych.
- Przewodnicząca Zarządu Dzielnicy – Monika Mazurowska
- Przewodniczący Rady Dzielnicy – Marek Zygmunt
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ BIP - Urząd Miejski w Gdańsku [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2020-04-28].
- ↑ Reprodukcja planu Gdańska z 1822 ze zbiorów Biblioteki Gdańskiej PAN, Dziennik Bałtycki 18 czerwca 2012
- ↑ Relikty kościoła i cmentarza na działce, gdzie wycięto drzewa
- ↑ Aniołki czuwają nad Strzyżą. trojmiasto.pl, 19 stycznia 2010. [dostęp 2010-01-19].
- ↑ Zigankenberg.
- ↑ Gdzie był dworzec Brama Oliwska (Am Olivaer Tor)?. Akademia Rzygaczy.
- ↑ Park Steffensa. zdiz.gda.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-28)].
- ↑ Wydarzyło się w Gdańsku. gdansk.pl.
- ↑ Pancerna historia Trójmiasta, czyli Miazga z czołgiem. trojmiasto.pl, 7 lipca 2009. [dostęp 2009-07-07].
- ↑ Zabytki – woj. pomorskie. kobidz.pl.
- ↑ a b Aniołki w Gdańsku. iBedeker 2011-07-11. [dostęp 2017-08-31].
- ↑ Zabytkowy budynek po słynnej kawiarni na al. Zwycięstwa w Gdańsku przejdzie renowację
- ↑ Runęła część zabytkowej willi na ul. Orzeszkowej w Gdańsku. Od lat czekała na remont
- ↑ Historia Cmentarz Garnizonowy. zdiz.gda.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-02)].
- ↑ Tomasz Larczyński, Zaginione kaplica i dzwonnica z cmentarza Lutra odnalazły się po latach, „Trojmiasto.pl”, 27 marca 2022 [dostęp 2022-12-13].
- ↑ Wykaz i mapa lokalizacji pomników przyrody na terenie miasta Gdańska. [dostęp 2019-09-01].
- ↑ ZDiZ, Strefa Płatnego Parkowania :: Zarząd Dróg i Zieleni w Gdańsku [online], www.zdiz.gda.pl [dostęp 2016-11-24] [zarchiwizowane z adresu 2016-11-30].
- ↑ Szkoła podstawowa nr 15 [online], sp15gda.pl [dostęp 2016-08-18].
- ↑ Gdański Uniwersytet Medyczny: Strona główna [online], gumed.edu.pl [dostęp 2016-08-18].
- ↑ Rada Dzielnicy Aniołki [online], gdansk-aniolki.pl/ [dostęp 2020-04-04] (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Aniołki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 38.
