Anton Korošec
 Anton Korošec, 1929 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Premier Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców | |
| Okres |
od 28 lipca 1928 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Przewodniczący Rady Narodowej Słoweńców, Chorwatów i Serbów | |
| Okres |
od 29 października 1918 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik |
– |
| Następca |
– |
Anton Korošec (ur. 12 maja 1872 w Biserjanem, zm. 14 grudnia 1940 w Belgradzie) – ksiądz katolicki, konserwatywny polityk słoweński, wielokrotny minister w rządach Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców oraz Jugosławii, premier w latach 1928–1929.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Anton Korošec był księdzem katolickim, uzyskał doktorat z teologii na uniwersytecie w Grazu[1]. Był też współorganizatorem, a następnie przywódcą Słoweńskiej Partii Ludowej[2]. Od 1906 r. jako jej przedstawiciel był posłem do austriackiej Rady Państwa[2]. W 1914 stanął tam na czele słoweńsko-chorwackiego klubu parlamentarnego[1]. W maju 1917 stanął na czele Klubu Jugosłowiańskiego i ogłosił deklarację nawołującą do trialistycznej reformy Austro-Węgier: zgodnie z jego koncepcją trzecim członem monarchii miało się stać państwo Słowian południowych[1][2]. Został przewodniczącym powołanej 6 października 1918 r. w obliczu rozpadu Austro-Węgier Rady Narodowej Słoweńców, Chorwatów i Serbów i 28 października ogłosił niepodległość ziem Słowian południowych[1][2]. 9 listopada 1918 r. wraz z Nikolą Pašiciem podpisał deklarację, w której Rada została uznana za równorzędnego partnera rządu Serbii w negocjacjach dotyczących zjednoczenia Jugosławii[2].
Został wicepremierem w pierwszym rządzie Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców, powołanym po zjednoczeniu[2] i pozostał na tym stanowisku do 1921[1]. Ponownie został wicepremierem i ministrem spraw wewnętrznych w 1924[2]. Po zamachu na Stjepana Radicia w czerwcu 1928 zbliżył się do króla i został premierem nowego rządu oraz ponownie ministrem spraw wewnętrznych[2]. W 1929, po wprowadzeniu dyktatury królewskiej, został ministrem[2]. Później jednak porzucił stronnictwo królewskie[1], w 1932 ogłosił deklarację nawołującą do demokratyzacji państwa i zapewnienia autonomii Słowenii, w efekcie czego, a w latach 1933–1934 został internowany[2][3]. W 1935, po zmianach u władzy, na powrót zbliżył się do rządu i został mianowany ministrem spraw wewnętrznych, pozostał na tym stanowisku do 1938[1][2]. W 1939 został przewodniczącym senatu, a w 1940 ministrem edukacji[2].
Tytuły[edytuj | edytuj kod]
W 1938 roku został uhonorowany tytułem honorowego obywatela Lublany[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Korošec, Anton (1872–1940). W: Leopoldina Plut-Pregelj, Carole Rogel: The A to Z of Slovenia. London – Toronto – Plymouth: The Scarecrow Press, 2010, s. 241–242. ISBN 978-0-8108-7216-5.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Korošec, Anton. [w:] Hrvatska enciklopedija [on-line]. Leksikografski zavod Miroslav Krleža. [dostęp 2017-01-09].
- ↑ Christian Axboe Nielsen: Making Yugoslavs: Identity in King Alexandar’s Yugoslavia. Toronto - Buffalo - London: University of Toronto Press, 2014, s. 219–220. ISBN 978-1-4426-4780-0. [dostęp 2017-01-10].
- ↑ Naziv častni meščan. ljubljana.si. (słoweń.).