Antoni Karbowiak
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| profesor nauk humanistycznych | |
| Specjalność: historia oświaty i wychowania | |
| Alma Mater | |
| Doktorat |
1886 – historia wychowania |
| Habilitacja |
1905 – historia wychowania i pedagogika |
| Profesura | |
| Uczelnia |
Wyższa Szkoła Przemysłowa w Krakowie |
| Okres zatrudn. |
1893–1918 |
Antoni Karbowiak (ur. 10 stycznia 1856 w Dąbrowie koło Krotoszyna, zm. 27 lipca 1919 w Białce koło Makowa Podhalańskiego) – polski pedagog, historyk oświaty i wychowania, członek Towarzystwa Historycznego we Lwowie[1].
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Syn Kajetana i Róży z Kaczmarków. Pochodził z rodziny chłopskiej[2]. Do końcowych klas szkoły powszechnej i od 1870 do gimnazjum uczęszczał w Krotoszynie, gdzie należał do kółka samokształceniowego i rozwinął zainteresowania etnograficzne. Z powodu udziału w polskiej demonstracji patriotycznej w ostatnich latach nauki był zmuszony przenieść się do gimnazjum w Śremie, gdzie w 1880 zdał maturę. Rozpoczęte zgodnie z wolą rodziny, która przeznaczyła go do stanu duchownego i ograniczyła wsparcie finansowe do tego kierunku kształcenia, studia teologiczne w Würzburgu porzucił po jednym semestrze i od kwietnia 1881 do kwietnia 1882 odbył roczną służbę wojskową w armii pruskiej celem zgromadzenia środków na nowe studia. W czasie służby napisał niezachowaną pracę Zwierzęta w literaturze ludowej. Próbował uzyskać stypendium na studia slawistyczne od carskiego Ministerstwa Oświaty, prosił też o rekomendację Józefa Ignacego Kraszewskiego, który udzielił mu wsparcia moralnego. Utrzymując się z udzielania korepetycji, w 1882 podjął studia z archeologii i historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim, zakończone w 1886 doktoratem z historii wychowania pod kierunkiem ówczesnego rektora Józefa Łepkowskiego[3].
W 1891 został nauczycielem w gimnazjum w Wadowicach, a od 1893 do przejścia na emeryturę w 1918 był nauczycielem w Wyższej Szkole Przemysłowej w Krakowie, prowadząc jednocześnie pracę naukową. W 1905 habilitował się na UJ w zakresie historii wychowania i pedagogiki. Po przejściu na emeryturę w 1918 uzyskał decyzją naczelnika państwa z 8 lutego 1919 tytuł profesora nadzwyczajnego[4]. Opublikował ponad 80 prac. Jego najważniejsza praca to trzytomowe Dzieje wychowania i szkół w Polsce wydane w latach 1898–1923. Zmarł nagle podczas spędzanego z rodziną urlopu[5] i został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie[6].
Był pionierem historii oświaty, która poprzez nadanie mu tytułu profesorskiego zyskała oficjalne uznanie jako dyscyplina akademicka[7]. Według opinii z lat 20. XX w. „niezmordowaną pracą położył fundamenty dla przyszłych historyków i badaczy szkolnictwa polskiego”[8].
Do grona jego uczniów w Wadowicach należał Jan Jakóbiec, pedagog, później okręgowy delegat rządu w Krakowie (1941–1945), który utrzymywał z nim kontakt i napisał o nim wspomnienie[9].
Dzieła[edytuj | edytuj kod]
- Dzieje wychowania i szkół w Polsce, Petersburg 1898 [1],
- O książkach elementarnych na szkoły wojewódzkie z czasów Komisyi edukacyi narodowej, Lwów 1898 [3],
- Obiady profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego w XVI i XVII wieku, Kraków 1900[2]
- Materiały do dziejów Komisji Edukacji Narodowej, Lwów 1905.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Teofil Emil Modelski, Towarzystwo Historyczne 1914-1924, w: Kwartalnik Historyczny, rocznik LI, zeszyt 1-2, Lwów 1937, s. 66.
- ↑ Praca zbiorowa, Roczniki dziejów ruchu ludowego, Warszawa 1965, s. 24.
- ↑ Barycz 1969 ↓, s. 260–264.
- ↑ Barycz 1969 ↓, s. 281.
- ↑ Barycz 1969 ↓, s. 281–282.
- ↑ Jan Wiktor Tkaczyński (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 122, ISBN 978-83-233-4527-5.
- ↑ Barycz 1969 ↓, s. 263, 281.
- ↑ Barycz 1969 ↓, s. 259.
- ↑ Barycz 1969 ↓, s. 271, 273.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Słownik biograficzny historii Polski, tom 1: A–K (pod redakcją Janiny Chodery i Feliksa Kiryka), Wrocław-Warszawa-Kraków 2005, s. 657
- Henryk Barycz, Antoni Karbowiak – człowiek i dzieło. W pięćdziesięciolecie zgonu, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 14 (2), 1969, s. 259–286.
- Antoni Karbowiak: O książkach elementarnych na szkoły wojewódzkie z czasów Komisyi edukacyi narodowej. Lwów: Muzeum, 1893.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Publikacje Antoniego Karbowiaka w bibliotece Polona