Antoni Mikołaj Ogrodowicz

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Antoni Mikołaj Ogrodowicz
Ilustracja
Antoni Ogrodowicz w czasie nauki w gimnazjum w Trzemesznie
Porucznik weteran
Data i miejsce urodzenia

6 kwietnia 1846
Parlin

Data i miejsce śmierci

26 maja 1927
Fabianki

Przebieg służby
Lata służby

1863–64

Siły zbrojne

Wojsko Polskie powstania styczniowego

Główne wojny i bitwy

Powstanie styczniowe

Późniejsza praca

Pracownik Zakładów Cegielsiego; ziemianin

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari

Antoni Mikołaj Ogrodowicz h. Brochwicz[1] (ur. 6 kwietnia 1846 w Parlinie, zm. 26 maja 1927 w Fabiankach) – polski szlachcic, ziemianin, uczestnik powstania styczniowego[2].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był synem Antoniego Napoleona Ogrodowicza (1806-1850), dzierżawcy folwarku Parlin[3] i Apolonii Łebińskiej (ok. 1810[4])[2][5]. Pochodził z rodziny o tradycjach patriotycznych. Jego ojciec oraz stryj Maksymilian wzięli udział w powstaniu listopadowym i powstaniu wielkopolskim 1846 roku[6]. Ten drugi poległ w bitwie pod Sokołowem w czasie drugiego powstania wielkopolskiego[7]. Dziadek Franciszek Ogrodowicz był weteranem insurekcji kościuszkowskiej[8], zaś pradziadek Karol Ogrodowicz burmistrzem Pyzdr i sygnatariuszem Konstytucji 3 maja[9].

Krótko po narodzinach Antoniego, rodzina Ogrodowiczów przeniosła się do Słowikowa k. Trzemeszna. W 1856 r. Ogrodowicz przystąpił do nauki w trzemeszeńskim gimnazjum, pomieszkując na stancji. Był członkiem działającego przy gimnazjum Towarzystwa Narodowego im. Tomasza Zana[2].

Po wybuchu powstania, wziął udział w wyprawie trzemeszeńskich gimnazjalistów. W powstaniu wziął udział także jego brat Władysław Stanisław Wojciech (1841-1883)[10]. Następnie walczył w bitwie pod Grochowiskami (18 marca) i Olszakiem (22 marca) w oddziale Edmunda Callier. Za męstwo okazane na polu tej bitwy został mianowany podoficerem w kompanii strzelców. W potyczce pod Ślesinem (31 marca) został ranny w łydkę, co potwierdza w swoich wspomnieniach Teodor Żychliński[11]. Później brał udział w bitwach: pod wsią Ruszków (oddział Józefa Seyfrieda); pod Brdowem (29 kwietnia, oddział Léona Young de Blankenheim); pod Ignacewem (8 maja); pod Kleczewem i pod Izbicą. Po tej ostatniej został mianowany porucznikiem. W drugiej połowie roku przeszedł do podziemia. Następnie został powołany do transportu broni w ramach służby organizacyjnej. W tym czasie ukrywał się w majątku Stanisława Poleskiego (wł. Ludwika Antoniego Poleskiego) w Kałęczynie. Poleski był współkonspiratorem jego ojca i stryja w czasie powstania wielkopolskiego 1846 roku[2][6].

Grób rodziny Ogrodowiczów na cmentarzu komunalnym we Włocławku

Po upadku powstania, wiosną 1864 roku przedostał się do Prus. W Poznaniu pracował w zakładach Hipolitach Cegielskiego. Po ślubie w 1870 r. zamieszkał na terenie zaboru rosyjskiego. Mimo to aż do 1910 roku pozostawał obywatelem pruskim[12]. Między 1871 a 1884 rokiem przebywał we wsiach Ostrowąs (1871[13]), Wysocin (1875-1877[14]) i w Łodzi (1878[15]). Do 1884 roku nabył[16] i osiadł w majątku Besiekierz Gorzewo (ob. część wsi Besiekierz Nawojowy)[17]. Po śmierci żony w 1910 roku sprzedał majątek i przeprowadził się do Fabianek, gdzie trudnił się jako rządca majątku[18]. Już wcześniej mieszkał tu Ignacy Ogrodowicz, syn Michała i Katarzyny Niepolskich[19]. Zmarł 28 listopada 1927 roku[2]. Pochowano go na cmentarzu komunalnym we Włocławku, w kw. 42/12/193. Na grobie rodziny Ogrodowiczów widnieje m.in. płaskorzeźba Matki Boskiej Częstochowskiej oraz Orła Białego[20].

Za udział w powstaniu, 26 maja 1923 r. marszałek Józef Piłsudski odznaczył go Orderem Virtuti Militari V Klasy (Srebrnym)[2]. W okresie II Rzeczypospolitej przysługiwał mu stopień porucznika weterana[21].

Jego nazwisko znalazło się wśród weteranów upamiętnionych na odsłoniętej w 2017 roku tablicy na Pomniku Kujawskich Obrońców Ojczyzny na terenie Kujawskiego Muzeum Oręża Nauki i Techniki w Redeczu Krukowym[22].

Rodzina[edytuj | edytuj kod]

27 kwietnia 1870 roku w parafii św. Mateusza Apostoła w Bądkowie poślubił Helenę Kryńską (1848-1910). Świadkiem na ślubie był wspomniany powstaniec, Stanisław Poleski[2][23]. Ojcem Heleny był Józef Przegonia-Kryński (1816-1893), naczelnik rządu narodowego na okręg kujawski w 1863 roku[24]. Para miała dziewięcioro dzieci: Irenę Oktawię Jadwigę (1871[13]-?), zamężną Grams[25]; Władysława; Witolda; Tomasza Alfreda (1875[14]-?); Stefana Filipa (ok. 1877-1931[26]); Marię Teresę Helenę, zamężną Majewską[27] (1877[14][28]-1961); Janusza (1878-1956[15]); Helenę Antoninę Reginę (1882[17]-1902[29][30]) i Józefa Antoniego Wiesława[31] (1883-1948[32]). Po śmierci Antoniego, majątek w Fabiankach przejęli synowie Janusz i Wiesław[33]. Synem Janusza Ogrodowicza był Jerzy Władysław[34] Ogrodowicz (1918-1983)[35], łącznik Armii Krajowej. Aresztowany 5 maja 1943 r. na ziemi dobrzyńskiej, był przetrzymywany w Lipnie i Grudziądzu[36], a następnie od lipca do sierpnia w obozie koncentracyjnym Stutthof[37]. W późniejszym czasie był członkiem ORMO (1961-1983)[38].

Helena Ogrodowicz wraz z córką, także Heleną, pochowana jest w zabytkowym grobie na cmentarzu parafialnym w Giecznie. Córka pochowana jest pod imieniem Halina[29][30].

Historia rodu Ogrodowiczów z uwzględnieniem walk Antoniego w powstaniu styczniowym została spisana w 1976 r. przez jego wnuka Erazma Jana Ogrodowicza (1907[39]-1982[40])[41].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ W niektórych źródłach występuje pod nazwiskiem: Brochwicz-Ogrodowicz.
  2. ↑ a b c d e f g Jerzy Bajek: Antoni Brochowicz-Ogrodowicz. Trzemeszno 1863 -Projekt trzemeszeńskich gimnazjalistów i licealistów, 2013-04-14. [dostęp 2022-10-08]. (pol.).
  3. ↑ Gerard Labuda: Historia Pomorza: 1815-1850. T. Tom 3. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1996, s. 252. [dostęp 2022-10-09].
  4. ↑ Niemcy, Prusy, Prusy Zachodnie, Zapisy Kościała katolickiego i luterańskiego, 1537–1981 r.. FamilySearch. [dostęp 2022-10-13]. (łac.).
  5. ↑ Akt chrztu Antoniego Mikołaja Ogrodowicza, 14.04.1846 r., parafia Gieczno w: Niemcy, Prusy, Prusy Zachodnie, Zapisy Kościała katolickiego i luterańskiego, 1537–1981 r.. FamilySearch. [dostęp 2022-10-13]. (łac.).
  6. ↑ a b Sprawa więźniów poznańskich przed sądem berlińskim w pierwszej instancyi. Paryż: L. Martinet, 1848, s. 69–71; 206. [dostęp 2022-10-09].
  7. ↑ Białyniak: W półwiekową rocznicę. Rok 1848-my. Opis wypadków w Berlinie i W. Księztwie Poznańskiem.. Poznań: Nakładem drukarni W. Simona, 1898, s. 59. [dostęp 2022-10-10].
  8. ↑ Maciej Brzeziński: Pyzdry – wielka historia małego miasta. miastopoznaj.pl, 2019-10-15. [dostęp 2022-10-11]. (pol.).
  9. ↑ Grzegorz Jóźwiak: Rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja – film Pyzdry. INTON Studio filmowe, 2020-05-03. [dostęp 2022-10-10]. (pol.).
  10. ↑ PomGenBaza :: Indeksy Chrztów :: Przeglądanie. Pomorskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2022-10-12]. (pol.).
  11. ↑ Teodor Żychliński: Wspomnienia z roku 1863. Nakładem autora, 1888, s. 33. [dostęp 2022-10-09].
  12. ↑ O przyjęciu poddaństwa rosyjskiego przez poddanego pruskiego Antoniego Ogrodowicza. Narodowe Archiwum Cyfrowe. [dostęp 2022-10-13]. (pol.).
  13. ↑ a b Metryka chrztu Ireny Oktawii Jadwigi Ogrodowicz (43/1871), Sygn. 60; XX w: Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Ostrowąs. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Toruniu, Oddział we Włocławku.. Genealogia w Archiwach. [dostęp 2022-10-07]. (ros.).
  14. ↑ a b c Metryki chrztu Tomasza Alfreda Ogrodowicza (32/1875) i Marii Teresy Heleny Ogrodowicz (52/1877), Sygn. 55; 57 w: Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Bądkowo. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Toruniu, Oddział we Włocławku.. Genealogia w Archiwach. [dostęp 2022-10-07]. (ros.).
  15. ↑ a b Metryka zgonu Janusza Ogrodowicza nr 6/1956, Sygn. 5112633/3 w: Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Szpetal Górny. Miejsce przechowywania: Archiwum Diecezjalne we Włocławku.
  16. ↑ Informator. Przewodnik handlowo-przemysłowy Cesarstwa Rossyjskiego, Królestwa Polskiego i Warszawy. Warszawa: Przedsiębiorstwo Kiosków Warszawskich i Redakcji „Informatora”, 1888. [dostęp 2022-10-13].
  17. ↑ a b Metryka chrztu Heleny Antoniny Reginy Ogrodowicz nr 54/1884, 23.05.1884, Sygn. 1472/D-/1884 w: Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Giecznie. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Łodzi.. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2022-10-07]. (pol.).
  18. ↑ Mirosław Krajewski: Organizatorzy manifestacji patriotycznych (1861-1863) i uczestnicy powstania styczniowego (1863-1864) na ziemi dobrzyńskiej oraz z tą ziemią związani. krajewskimiroslaw.pl, 2021. s. 14. [dostęp 2022-10-13]. (pol.).
  19. ↑ Metryka ślubu Ignacego Ogrodowicza i Heleny Gliszczyńskiej nr 18/1910, Sygn. 45 w: Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Izbica Kujawska. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Toruniu, Oddział we Włocławku.. Genealogia w Archiwach. [dostęp 2022-10-07]. (ros.).
  20. ↑ Cmentarze Włocławek. BAZA Spółka z o.o. [dostęp 2022-10-07]. (pol.).
  21. ↑ Karolina Giemza: Ogrodowicz – Katalog Powstańców Styczniowych. Genealogia Polaków - Źródła Tożsamość Rzeczypospolita. [dostęp 2022-10-13]. (pol.).
  22. ↑ X Biesiada dla Przyjaciół. Kujawskie Muzeum Oręża, Nauki i Techniki, lipiec 2017. [dostęp 2022-10-14]. (pol.).
  23. ↑ Metryka ślubu Antoniego Ogrodowicza i Helenry Kryńskiej nr 5/1870, 27.04.1870, Sygn. 50 w: Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Bądkowo. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Toruniu, Oddział we Włocławku.. Genealogia w Archiwach. [dostęp 2022-10-07]. (ros.).
  24. ↑ rfeter: Mogiła Józefa Przegonia-Kryńskiego i Antoniego Brochwicza-Ogrodowicza – powstańcy styczniowi. Pomniki, tablice, miejsca pamięci we Włocławku, 2017-10-10. [dostęp 2022-10-13]. (pol.).
  25. ↑ Metryka ślubu Aleksandra Grams i Ireny Ogrodowicz nr 43/1910, 15.11.1910, Sygn. 1472/D-/1910 w: Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej w Giecznie. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Łodzi.. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2022-10-07]. (pol.).
  26. ↑ Metryka zgonu Stefana Filipa Ogrodowicza nr 255/1931, 18.07.1931, Sygn. 2619/D-/1931c w: Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Matki Boskiej Zwycięskiej w Łodzi. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Łodzi.. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2022-10-07]. (pol.).
  27. ↑ Metryka ślubu Antoniego Majewskiego i Marii Teresy Heleny Ogrodowicz nr 18/1912, Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Szpetal Górny. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Toruniu. Oddział we Włocławku.. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2022-10-07]. (pol.).
  28. ↑ Na nagrobku widnieje inna data narodzin: 26 lutego 1876 roku.
  29. ↑ a b Tadeusz Nowiński: Wycieczka nr 154 „Kwilno i Gieczno”. Mr Scott jedzie do.., marzec 2013. [dostęp 2022-10-08]. (pol.).
  30. ↑ a b Mirosław Pisarkiewicz: Gieczno koło Zgierza. Związek Szlachty Polskiej. [dostęp 2022-10-08]. (pol.).
  31. ↑ W metryce zgonu widnieje pojedyncze imię: Wiesław.
  32. ↑ Metryka zgonu Wiesława Ogrodowicza nr 8/1948, Sygn. 5112633/3 w: Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Szpetal Górny. Miejsce przechowywania: Archiwum Diecezjalne we Włocławku.
  33. ↑ Województwo Warszawskie: Fabjanki. W: Księga Adresowa Polski (wraz z w. m. Gdańskiem) dla handlu, przemysłu, rzemiosł i rolnictwa. Warszawa: Towarzystwo Reklamy Międzynarodowej Sp. z o.o., 1930. [dostęp 2022-10-13].
  34. ↑ Metryka chrztu Jerzego Władysława Ogrodowicza nr 33/1918, Akta Stanu Cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej Szpetal Górny. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Toruniu. Oddział we Włocławku.. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2022-10-07]. (pol.).
  35. ↑ Mariochom: Plik:Włocławek-plaque of Jerzy Ogrodowicz.jpg. Wikimedia Commons, 2022-10-22. [dostęp 2022-10-30]. (pol. • ang.).
  36. ↑ Maria Kłódkowska: Relacja o działalności Marii Kłódkowskiej. Lipno: Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej w Toruniu, wrzesień 1979, s. 2. [dostęp 2022-10-30].
  37. ↑ Jerzy Ogrodowicz w bazie Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką 1939-1945. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2022-10-30]. (pol.).
  38. ↑ Akta osobowe członka ORMO dot. Jerzy Ogrodowicz, imię ojca: Janusz, ur. 17-06-1918 r.. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2022-10-30]. (pol.).
  39. ↑ Metryka chrztu Erazma Jana Ogrodowicza nr 102/1908 w: Akta stanu cywilnego Parafii Rzymskokatolickiej św. Ducha w Łowiczu, Sygn. 0299/D-/1908. Miejsce przechowywania: Archiwum Państwowe w Łowiczu. Oddział w Warszawie. Polskie Towarzystwo Genealogiczne. [dostęp 2022-10-12]. (ros.).
  40. ↑ Cmentarz parafialny w Otwocku. Parafia św. Wincentego a Paulo. [dostęp 2022-10-12]. (pol.).
  41. ↑ Agnieszka Zmierczak: Mój pradziad, Mikołaj Antoni Ogrodowicz. Facebook, 2016-09-20. [dostęp 2022-10-12]. (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Antoni_Mikołaj_Ogrodowicz&oldid=68627543”