Onowodek

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Aponogetonaceae)
Onowodek
Ilustracja
Aponogeton madagascariensis
Systematyka[1]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Klad

rośliny naczyniowe

Klad

rośliny nasienne

Klasa

okrytonasienne

Klad

jednoliścienne

Rząd

żabieńcowce

Rodzina

onowodkowate

Rodzaj

onowodek

Nazwa systematyczna
Aponogeton L. f.
Suppl. 32. Apr 1782
Aponogeton natans
Aponogeton distachyos
Aponogeton lakhonensis

Onowodek[2], aponogeton[3] (Aponogeton L. f.) – jedyny rodzaj w obrębie monotypowej rodziny onowodkowatych (Aponogetonaceae Planch.) z rzędu żabieńcowców (Alismatales). Do rodzaju należy ok. 50[1]–56[4] gatunków. Są to hydrofity występujące głównie w południowej Afryce, poza tym w południowej i południowo-wschodniej Azji oraz w Australii[5]. Rodzaj pochodzi z Australii, gdzie wyewoluuował i skąd rozprzestrzenił się do Afryki i Azji[6]. Pąki kwiatowe i kwiatostany onowodka dwukłosowego są spożywane jako przysmak w Afryce Południowej i dlatego roślina jest tam powszechnie uprawiana. Szereg gatunków uprawianych jest także w akwariach i stawach jako rośliny ozdobne[4].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Hydrofity zakorzenione na dnie z liści pływającymi na powierzchni wody lub zanurzonymi[2], rzadko wzniesionymi nad powierzchnię[4]. Rośliny z bogatym w skrobię kłączem[4].
Liście
Skrętoległe, wyrastają ze szczytu kłącza tworząc rozetę. Na ogół wyraźnie wykształcony jest ogonek liściowy. Blaszka liściowa różnego kształtu, ale zwykle o tępym lub zaokrąglonym wierzchołku i nasadzie. Żyłki podstawowe biegną równoległe (łukowato) od nasady do szczytu liścia i połączone są poprzecznymi żyłkami drugiego rzędu[4].
Kwiaty
Niewielkie, zebrane w kłosokształtne kwiatostany (pojedyncze lub zebrane po kilka). Okwiat bywa całkiem zredukowany, ale zwykle składa się z dwóch do 6 drobnych listków[4]. Kwiaty są zwykle obupłciowe i promieniste. Sześć pręcików w dwóch okółkach otacza apokarpijne słupkowie[2]. Słupki są trzy, górne i siedzące[4].
Owoce
Mieszek[2] z wygiętym dzióbkiem. Nasiona bez okresu spoczynku – kiełkują natychmiast po uwolnieniu z owocu[4].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja rodziny według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Klad okrytonasienne, klad jednoliścienne (monocots), rząd żabieńcowce Alismatales[1].

żabieńcowce

obrazkowate Araceae




kosatkowate Tofieldiaceae






żabiściekowate Hydrocharitaceae



łączniowate Butomaceae




żabieńcowate Alismataceae





bagnicowate Scheuchzeriaceae




onowodkowate Aponogetonaceae




świbkowate Juncaginaceae




Maundiaceae





posydoniowate Posidoniaceae




rupiowate Ruppiaceae



bałwanicowate Cymodoceaceae






zosterowate Zosteraceae



rdestnicowate Potamogetonaceae











Wykaz gatunków[7][8][9][5][10]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-10-27] (ang.).
  2. a b c d e f Alicja i Jerzy Szweykowscy (red.): Słownik botaniczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 599-600. ISBN 83-214-1305-6.
  3. Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973, s. 85.
  4. a b c d e f g h Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 126. ISBN 978-1-84246-634-6.
  5. a b Surrey W.L. Jacobs, Donald H. Les, Michael L. Moody, C. Barre Hellquist. Two new species of Aponogeton (Aponogetonaceae), and a key to species from Australia. „Telopea”. 11(2), s. 129-134, 2006. Royal Botanic Gardens and Domain Trust. ISSN 0312-9764. [dostęp 2010-06-22]. 
  6. Donald H. Lesac, Michael L. Moodya, Surrey W. L. Jacobs. Phylogeny and Systematics of Aponogeton (Aponogetonaceae): The Australian Species. „Systematic Botany”. 30(3), s. 503-519, 2005. DOI: 10.1600/0363644054782215. [dostęp 2010-06-22]. 
  7. African Flowering Plants Database: Aponogeton
  8. Huxley, A., ed. (1992). New RHS Dictionary of Gardening. Macmillan ISBN 0-333-47494-5.
  9. Harry W. E. van Bruggen. Monograph of the genus Aponogeton (Aponogetonaceae). „Bibliotheca botanica”. 33, 137, s. i-viii, 1–76, 1985. Stuttgart: E. Schweizerbart'sche Verlagsbuchhandlung. ISSN 0067-7892. [dostęp 2010-06-22]. 
  10. Mirosław Gromek: Rośliny wodne i akwarystyczne. Warszawa: Agencja Wydawnicza MAKO, 1995, s. 33-51. ISBN 83-86203-14-5.
  11. a b c d Jerzy Lewczuk: Domowe akwarium słodkowodne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990, s. 135. ISBN 83-09-01309-4.