Aquilaria malaccensis
 Aquillaria malaccensis (1) i Astragalus grahamiana (2) | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
Aquilaria malaccensis | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Aquilaria malaccensis Lam. Encycl. 1:49, t. 356. 1783[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | |||
 | |||
Aquilaria malaccensis Lam. – gatunek roślin należący do rodziny wawrzynkowatych. Występuje naturalnie w Azji Południowej oraz Południowo-Wschodniej.
Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]
Rośnie naturalnie w południowym Bhutanie, w Indiach (stany Asam i Bengal Zachodni), Mjanmie, Malezji, Singapurze, Indonezji (na Sumatrze i w Kalimantanie) oraz na Filipinach[3]. Według innych źródeł występuje także w Iranie, w indyjskich stanach Manipur, Meghalaya oraz Tripura, w Bangladeszu, Tajlandii i na indonezyjskiej wyspie Bangka[6][7].
Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]
Naturalnym habitatem są wiecznie zielone lasy u podnóży gór[6].
Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]
- Drewno tego gatunku nosi handlową nazwę agar (ang. agarwood). Agar jest wykorzystywany w produkcji perfum oraz w medycynie tradycyjnej. Ze względu na kosztowny i pracochłonny proces ekstrakcji jest ono bardzo drogie. Minimum 20 kg niskiej jakości drewna żywicznego potrzebne jest do wytworzenia 12 ml oleju agarowego. Najwyższej jakości olej otrzymywany jest z drzew starszych niż 100 lat. Sprzedaż perfum opartych na tym ekstrakcie rośnie z roku na rok[8].
- Zdrowe drewno jest jasne, miękkie i nie wytwarza żywicy. Po zainfekowaniu przez grzyby z grupy Fungi imperfecti staje się ciemne, twarde, żywiczne i pachnące. W miejscach porażonych (korzenie, gałęzie lub pień) wytwarzana jest żywica. Takie drewno wykorzystywane jest do produkcji kadzidła i balsamu. Jego woń staje się szczególnie intensywna podczas spalania. Ponieważ jest zapotrzebowanie na ten surowiec, doprowadza się do zainfekowania zdrowego drewna przez wbijanie w nie kołków z drewna zainfekowanego[9].
- Badacze roślin biblijnych zgodnie uważają, że z drewna Aquilaria malaccensis w czasach biblijnych wytwarzano aloes opisywany w księgach Starego Testamentu (Ps 45,9, Prz 7,17, PnP 4,14), jedynie F. N. Hepper podaje to w wątpliwość. Zwraca uwagę, że starożytni kupcy pod jedną nazwą sprzedawali produkty pochodzące z różnych gatunków roślin, biblijny aloes mógł więc pochodzić zarówno z drewna Aquilaria malaccensis, jak i z liści aloesów[9].
- Agar jest także afrodyzjakiem, zarówno w postaci olejku, jak i kadzidła. Wykorzystywane są one w tym celu na ogół lokalnie. Olej jest sprzedawany w aptekach wietnamskich do użytku wewnętrznego. W medycynie chińskiej proszek z drewna wykorzystuje się w leczeniu marskości wątroby oraz innych dolegliwości. Ma on również zastosowanie w leczeniu nowotworów płuc i żołądka[8].
Zagrożenia[edytuj | edytuj kod]
Przez wieki drewno tego gatunku zainfekowane grzybami pozostawało w obrocie w handlu międzynarodowym. Większość tego drewna pochodzi ze środowiska naturalnego. Na początku XX wieku istniały plantacje tego gatunku, lecz wiele z nich zostało zniszczonych. Według Czerwonej księgi gatunków zagrożonych jest gatunkiem narażonym na wyginięcie (VU – vulnerable)[6].
W Indiach gatunek ten jest uważany za krytycznie zagrożony, w związku z czym jego eksport został zakazany. Gatunek jest wymieniony w Załączniku II konwencji CITES[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-23] (ang.).
- ↑ a b Taxon: Aquilaria malaccensis Lam.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-01-20]. (ang.).
- ↑ Aquilaria malaccensis Lam.. The Plant List. [dostęp 2014-01-20]. (ang.).
- ↑ Aquilaria malaccensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d Y. Harvey-Brown, Aquilaria malaccensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2014-01-20] (ang.).
- ↑ Family 214. Thymelaeaceae/. Philippine Plants. [dostęp 2014-01-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 lutego 2014)]. (ang.).
- ↑ a b Agarwood (Oud). Fragrantica. [dostęp 2014-01-20]. (ang.).
- ↑ a b Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.