Aquilaria malaccensis

*Aquilaria malaccensis*
	; Aquillaria malaccensis (1) i Astragalus grahamiana (2)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	ślazowce
Rodzina	wawrzynkowate
Rodzaj	Aquilaria
Gatunek	Aquilaria malaccensis
	Nazwa systematyczna
	Aquilaria malaccensis Lam.; Encycl. 1:49, t. 356. 1783
Synonimy
	Agallochum malaccense (Lam.) Kuntze; Aloexylum agallochum Lour.; Aquilaria agallochum (Lour.) Roxb. ex Finl.; Aquilaria moluccensis Oken; Aquilaria secundaria Rumph. ex DC.; Aquilariella malaccensis (Lam.) Tiegh.;
	Agallochum malaccense (Lam.) Kuntze; Aloexylum agallochum Lour.; Aquilaria agallochum (Lour.) Roxb. ex Finl.; Aquilaria moluccensis Oken; Aquilaria secundaria Rumph. ex DC.; Aquilariella malaccensis (Lam.) Tiegh.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; krytycznie zagrożony\|class=skin-invert-image
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Aquilaria malaccensis Lam. – gatunek roślin należący do rodziny wawrzynkowatych. Występuje naturalnie w Azji Południowej oraz Południowo-Wschodniej.

Rozmieszczenie geograficzne

Rośnie naturalnie w południowym Bhutanie, w Indiach (stany Asam i Bengal Zachodni), Mjanmie, Malezji, Singapurze, Indonezji (na Sumatrze i w Kalimantanie) oraz na Filipinach^[3]. Według innych źródeł występuje także w Iranie, w indyjskich stanach Manipur, Meghalaya oraz Tripura, w Bangladeszu, Tajlandii i na indonezyjskiej wyspie Bangka^[6]^[7].

Biologia i ekologia

Naturalnym habitatem są wiecznie zielone lasy u podnóży gór^[6].

Zastosowanie

Drewno tego gatunku nosi handlową nazwę agar (ang. agarwood). Agar jest wykorzystywany w produkcji perfum oraz w medycynie tradycyjnej. Ze względu na kosztowny i pracochłonny proces ekstrakcji jest ono bardzo drogie. Minimum 20 kg niskiej jakości drewna żywicznego potrzebne jest do wytworzenia 12 ml oleju agarowego. Najwyższej jakości olej otrzymywany jest z drzew starszych niż 100 lat. Sprzedaż perfum opartych na tym ekstrakcie rośnie z roku na rok^[8].
Zdrowe drewno jest jasne, miękkie i nie wytwarza żywicy. Po zainfekowaniu przez grzyby z grupy Fungi imperfecti staje się ciemne, twarde, żywiczne i pachnące. W miejscach porażonych (korzenie, gałęzie lub pień) wytwarzana jest żywica. Takie drewno wykorzystywane jest do produkcji kadzidła i balsamu. Jego woń staje się szczególnie intensywna podczas spalania. Ponieważ jest zapotrzebowanie na ten surowiec, doprowadza się do zainfekowania zdrowego drewna przez wbijanie w nie kołków z drewna zainfekowanego^[9].
Badacze roślin biblijnych zgodnie uważają, że z drewna Aquilaria malaccensis w czasach biblijnych wytwarzano aloes opisywany w księgach Starego Testamentu (Ps 45,9, Prz 7,17, PnP 4,14), jedynie F. N. Hepper podaje to w wątpliwość. Zwraca uwagę, że starożytni kupcy pod jedną nazwą sprzedawali produkty pochodzące z różnych gatunków roślin, biblijny aloes mógł więc pochodzić zarówno z drewna Aquilaria malaccensis, jak i z liści aloesów^[9].
Agar jest także afrodyzjakiem, zarówno w postaci olejku, jak i kadzidła. Wykorzystywane są one w tym celu na ogół lokalnie. Olej jest sprzedawany w aptekach wietnamskich do użytku wewnętrznego. W medycynie chińskiej proszek z drewna wykorzystuje się w leczeniu marskości wątroby oraz innych dolegliwości. Ma on również zastosowanie w leczeniu nowotworów płuc i żołądka^[8].

Zagrożenia

Przez wieki drewno tego gatunku zainfekowane grzybami pozostawało w obrocie w handlu międzynarodowym. Większość tego drewna pochodzi ze środowiska naturalnego. Na początku XX wieku istniały plantacje tego gatunku, lecz wiele z nich zostało zniszczonych. Według Czerwonej księgi gatunków zagrożonych jest gatunkiem narażonym na wyginięcie (VU – vulnerable)^[6].

W Indiach gatunek ten jest uważany za krytycznie zagrożony, w związku z czym jego eksport został zakazany. Gatunek jest wymieniony w Załączniku II konwencji CITES^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-23] (ang.).
↑ ^a ^b Taxon: Aquilaria malaccensis Lam.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-01-20]. (ang.).
↑ Aquilaria malaccensis Lam.. The Plant List. [dostęp 2014-01-20]. (ang.).
↑ Aquilaria malaccensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Y.Y. Harvey-Brown Y.Y., Aquilaria malaccensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2014-01-20] (ang.).
↑ Family 214. Thymelaeaceae/. Philippine Plants. [dostęp 2014-01-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 lutego 2014)]. (ang.).
↑ ^a ^b Agarwood (Oud). Fragrantica. [dostęp 2014-01-20]. (ang.).
↑ ^a ^b Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-23] (ang.).

[grin-3] Taxon: Aquilaria malaccensis Lam.. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-01-20]. (ang.).

[theplantlist-4] Aquilaria malaccensis Lam.. The Plant List. [dostęp 2014-01-20]. (ang.).

[iucn-5] Aquilaria malaccensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[redlist-6] Y.Y. Harvey-Brown Y.Y., Aquilaria malaccensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2014-01-20] (ang.).

[philippineplants-7] Family 214. Thymelaeaceae/. Philippine Plants. [dostęp 2014-01-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (1 lutego 2014)]. (ang.).

[fragrantica-8] Agarwood (Oud). Fragrantica. [dostęp 2014-01-20]. (ang.).

[rb-9] Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]