Arbuz

Arbuz
	; Owoc odmiany uprawnej arbuza zwyczajnego
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	dyniowce
Rodzina	dyniowate
Rodzaj	arbuz
	Nazwa systematyczna
	Citrullus H. A. Schrader in Ecklon et Zeyher; Enum. 279. Jan-Feb 1836 (nom. cons.)
	Typ nomenklatoryczny
	Citrullus vulgaris
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Arbuz, kawon (Citrullus Schrad.) – rodzaj roślin z rodziny dyniowatych. Obejmuje 7 gatunków^[4]. Cztery z nich rosną w południowej Afryce. C. mucosospermus rośnie w tropikalnej Afryce Zachodniej oraz Sudanie. Arbuz kolokwinta C. colocynthis rośnie w północnej Afryce, na południowych krańcach Europy i w południowo-zachodniej Azji^[4]. Duże znaczenie użytkowe ze względu na soczyste, jadalne owoce ma arbuz zwyczajny C. lanatus pochodzący z północno-zachodniej Afryki^[4], prawdopodobnie udomowiony tam już ponad 5 tysięcy lat temu^[5]. W Polsce arbuz zwyczajny i kolokwinta są uprawiane, ten drugi także przejściowo dziczeje (ma status efemerofita)^[6].

Morfologia

Pokrój: Rośliny jednoroczne i byliny o pędach płożących lub wspinających się, szorstkich z powodu brodawkowatego i szczeciniastego owłosienia. Wąsy czepne 2- lub 3-dzielne, rzadko pojedyncze^[5]^[7].
Liście: Okrągławe do trójkątnie lancetowatych, głęboko 3–5-dzielne, o brzegu zatokowo wcinanym i odlegle piłkowanym. Powierzchnia blaszki gruczołowata^[5]^[7].
Kwiaty: Rośliny są jednopienne – na tych samych roślinach wyrastają w różnych węzłach kwiaty rozdzielnopłciowe – żeńskie i męskie. Hypancjum jest dzwonkowate. Korona kwiatu i kielich składają się z 5 elementów każdy. Płatki korony są żółte i zrośnięte w dolnej połowie, osiągają od 6 do 16 mm długości, są gładkie lub owłosione^[5]^[7]. Kwiaty męskie zawierają trzy pręciki o krótkich i wolnych nitkach. Szczątkowa zalążnia wykształcona jest w formie gruczołka. Kwiaty żeńskie z trzema prątniczkami i jajowatą zalążnią zawierającą liczne zalążki. Szyjka słupka krótka, zwieńczona trzema okazałymi, nerkowatymi znamionami^[7].
Owoce: Kulistawe lub podługowate, mięsiste lub wysychające, wielonasienne jagody. Nasiona podługowate, spłaszczone, gładkie^[7].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny dyniowatych z rzędu dyniowców^[2]. W obrębie rodziny należy do podrodziny Cucurbitoideae i plemienia Benincaseae^[8].

Wykaz gatunków^[4]

Citrullus amarus Schrad.
Citrullus colocynthis (L.) Schrad. – arbuz kolokwinta
Citrullus ecirrhosus Cogn.
Citrullus lanatus (Thunb.) Matsum. & Nakai – arbuz zwyczajny
Citrullus mucosospermus (Fursa) Fursa
Citrullus naudinianus (Sond.) Hook.f.
Citrullus rehmii De Winter

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-22] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian, National Museum of Natural History. [dostęp 2009-07-22]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Citrullus Schrad. ex Eckl. & Zeyh.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-09].
↑ ^a ^b ^c ^d Citrullus Schrader in C. F. Ecklon and K. L. P. Zeyher. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-06-09].
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 61, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Anmin Lu, Charles Jeffrey: Citrullus Schrader ex Ecklon & Zeyher. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-06-09].
↑ Citrullus. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-07-22]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-22] (ang.).

[3] Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian, National Museum of Natural History. [dostęp 2009-07-22]. (ang.).

[powo-4] Citrullus Schrad. ex Eckl. & Zeyh.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-09].

[america-5] Citrullus Schrader in C. F. Ecklon and K. L. P. Zeyher. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-06-09].

[checklist-6] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 61, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[china-7] Anmin Lu, Charles Jeffrey: Citrullus Schrader ex Ecklon & Zeyher. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-06-09].

[grin-8] Citrullus. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-07-22]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]