Archiwum Robla
Archiwum Robla – dokumenty i przedmioty odnalezione w 1943 w trakcie ekshumacji ofiar zbrodni katyńskiej prowadzonej w Katyniu przez władze niemieckie i Komisję Techniczną Polskiego Czerwonego Krzyża.
Po zakończeniu badań znaleziska przewieziono do Instytutu Medycyny Sądowej i Kryminalistyki w Krakowie (obecnie Instytut Ekspertyz Sądowych), gdzie ich konserwacją i opracowaniem zajął się zespół pracowników Instytutu pod kierunkiem polskiego uczonego doktora Jana Zygmunta Robla, oficera Armii Krajowej. Na polecenie polskich władz podziemnych doktor Robel sporządził kopie zgromadzonej dokumentacji i kazał je ukryć. Wiosną 1991 część tych materiałów przypadkiem odnaleziono w czasie prac budowlanych w skrytce w więźbie dachowej gmachu Instytutu Ekspertyz Sądowych w Krakowie, po czym zostały one opracowane naukowo przez Pracownię Dokumentacji Naukowej Wojskowego Instytutu Historycznego. Całość zbioru opracowanego przez Wojskowy Instytut Historyczny składa się z 285 kopert okładkowych (1146 kart); w tekście występują 2333 nazwiska, do których opracowano indeks osobowy.
Inny egzemplarz przechowywał na prośbę dr. Jana Zygmunta Robla jego przyjaciel Franciszek Bielak. Po 1991 r. została ona przekazana wraz ze spuścizną Bielaka do Archiwum Nauki PAN i PAU w Krakowie[1].
Kopie Archiwum Robla odnalezione w 1991 zostały przekazane przez stronę polską w ramach pomocy prawnej Głównej Prokuraturze Wojskowej ZSRR prowadzącej śledztwo w sprawie zbrodni katyńskiej[2].
Oryginalne dokumenty i przedmioty odnalezione w Katyniu zostały wywiezione przez Niemców z Krakowa w dniu 4 sierpnia 1944. Przetransportowano je w skrzyniach do Wrocławia, a następnie dalej na zachód[3]. Ostatnie ślady prowadzą do Radebeul koło Drezna, gdzie dokumentacja miała zostać spalona na terenie miejscowej stacji kolejowej pod koniec kwietnia lub na początku maja 1945[3]. Magazynier opiekujący się skrzyniami został aresztowany przez NKWD (podążało ono tropem transportu) i zniknął bez śladu[4]. W 1957 były polski premier Stanisław Mikołajczyk stwierdził, że według posiadanych przez niego informacji jedna ze skrzyń z materiałami pochodzącymi z Katynia znalazła się w rękach władz amerykańskich[5].
Część materiałów z Archiwum Robla została opublikowana w książkach Stanisława Marii Jankowskiego Czterdziestu co godzinę (2002) i Dzień rozpoczął się szczególnie… (2003).
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ https://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/126745,Kopie-Archiwum-Robla-w-zasobie-IPN.html
- ↑ Zbigniew Mielecki: Dowody zbrodni katyńskiej odnalezione w Polsce w latach 1991–1992, [w:] Zeszyty Katyńskie (nr 2), Warszawa 1992, str. 148
- ↑ a b Report No. 2505 82nd Congress Concerning the Katyn Forest Massacre, Waszyngton: US Government Printing Office, 1952, s. 1517 [dostęp 2011-11-18] [zarchiwizowane z adresu 2013-12-25] (ang.).
- ↑ Jacek Trznadel: Powrót rozstrzelanej armii. Komorów: 1997, s. 349. ISBN 83-86482-01-X.
- ↑ Janusz Zawodny: Katyń. Lublin – Paryż: 1989, s. 272.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Spuścizna z Katynia. Archiwum doktora Robla, suplement do Z Zagadnień Kryminalistyki''. Kraków: Instytut Ekspertyz Sądowych, 1991.
- Anna Zechenter. Świadkowie zbrodni przemówili.... „Nasz Dziennik”, 23–24 lipca 2011.