Arekowate

Arekowate
Daktylowiec właściwy
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Klad	rośliny naczyniowe
Klad	Euphyllophyta
Klad	rośliny nasienne
Klasa	okrytonasienne
Klad	jednoliścienne
Rząd	arekowce
Rodzina	arekowate
Nazwa systematyczna
Arecaceae Bercht. & J. Presl Přir. Rostlin: 266. Jan-Apr 1820
Typ nomenklatoryczny
Areca L. (1753)

Arekowate, palmy (Arecaceae) – rodzina roślin należących do jednoliściennych. Liczy w zależności od ujęcia od ok. 2 tys. do 3 tys. gatunków. Należące tu rośliny występują na wszystkich kontynentach w strefie międzyzwrotnikowej (stosunkowo niewielkie ich zróżnicowanie w porównaniu do innych obszarów tropikalnych jest w Afryce), z nielicznymi przedstawicielami w strefie klimatu umiarkowanego (w Europie południowej występuje karłatka niska). Do palm należą rośliny drzewiaste o wzroście zwykle monopodialnym. Liście są okazałe, często w formie pióropusza na szczycie pędu, pierzaste lub dłoniaste. Wiele roślin z tej rodziny ma ogromne znaczenie użytkowe, np. kokos właściwy, daktylowiec właściwy, olejowiec gwinejski, sagownica zwyczajna i winodań wachlarzowata.

Morfologia

Pokrój

Rośliny o specyficznym pniu zwanym kłodziną. Osiąga ona u roślin o pokroju drzewiastym do 60 m wysokości i zwykle jest nierozgałęziona. Wyjątkiem rozgałęziającym się dychotomicznie jest kłodzina widlicy (Hyphaene) i nipy (Nypa). Szereg palm ma pokrój krzewiasty, lian lub niskich roślin o tęgim pędzie przypominającym sagowce.

Liście

Na szczycie pnia pióropusz liści, które mogą być bardzo długie (do kilkunastu metrów), sztywne, pierzaste lub wachlarzowate.

Kwiaty

Rozdzielnopłciowe, drobne, zebrane w wiechy lub kolby. Często otoczone spathą.

Owoce

Jagody, pestkowce lub orzechy.

Systematyka

Pozycja systematyczna rodziny i jej podział jest dość stały w różnych systemach. Wyjątkiem jest jej ujęcie w rzędzie arekowców – zwykle traktowana była ona w nim jako takson monotypowy niezależnie od ujęcia systematycznego. Zmiana nastąpiła w 2016, gdy w systemie APG IV do rzędu wprowadzono jako siostrzaną rodzinę Dasypogonaceae.

Podział systematyczny rodziny

Arenga pierzasta

Szorstkowiec Fortunego uprawiany w gruncie w Polsce

Podrodzina: Calamoideae Beilschmied

Plemię: Calameae

• Calamus L. – kalamus, rotang
• Ceratolobus Blume
• Daemonorops Blume
• Eleiodoxa (Becc.) Burret
• Korthalsia Blume – korthalazja, danan
• Metroxylon Rottb. – sagownica
• Myrialepis Becc.
• Pigafetta (Blume) Becc. – pigafetta
• Plectocomia Mart. ex Blume
• Plectocomiopsis Becc.
• Pogonotium J. Dransf.
• Retispatha J. Dransf.
• Salacca Reinw. – salaka, oszplina

Plemię: Lepidocaryeae

• Eremospatha (G. Mann & H. Wendl.) H. Wendl.
• Laccosperma (G. Mann & H. Wendl.) Drude
• Lepidocaryum Mart.
• Mauritia L. f. – prześcigla
• Mauritiella Burret
• Oncocalamus (G. Mann & H. Wendl.) Benth. & Hook. f.
• Raphia P. Beauv. – rafia

Plemię: Eugeissoneae

• Eugeissona Griff. – eugejsona

Podrodzina: Nypoideae Griffith

• Nypa Steck – nipa, niedorośl

Podrodzina: Coryphoideae Burnett

Plemię: Borasseae

• Bismarckia Hildebrandt & H. Wendl.
• Borassodendron Becc. – bidang
• Borassus L. – winodań, borasus
• Hyphaene Gaertn. – widlica
• Latania Comm. ex Juss. – latania
• Lodoicea Comm. ex DC. – lodoicja
• Medemia Württemb. ex H. Wendl.
• Satranala J. Dransf. & Beentje

Plemię: Caryoteae

• Arenga Labill. – arenga, słocza, winosław
• Caryota L. – kariota
• Wallichia Roxb. – walichia

Plemię: Chuniophoeniceae

• Chuniophoenix Burret
• Kerriodoxa J. Dransf.
• Nannorrhops H. Wendl.
• Tahina J. Dransf. & Rakotoarin.

Plemię: Corypheae

• Corypha L. – wachlarzowiec

Plemię: Cryosophileae

• Chelyocarpus Dammer
• Coccothrinax Sarg.
• Cryosophila Blume
• Itaya H. E. Moore
• Leucothrinax C. Lewis & Zona
• Schippia Burret
• Thrinax Sw.
• Trithrinax Mart.
• Zombia L. H. Bailey

Plemię: Phoeniceae

• Phoenix L. – daktylowiec

Plemię: Sabaleae

• Sabal Adans. – sabal, bocznia

Plemię: Trachycarpeae

• Acoelorrhaphe H. Wendl.
• Brahea Mart. ex Endl.
• Chamaerops L. – karłatka
• Colpothrinax Griseb. & H. Wendl.
• Copernicia Mart. ex Endl. – kopernicja, kopernikówka
• Guihaia J. Dransf. et al.
• Johannesteijsmannia H. E. Moore – jahanestajsmania
• Licuala Wurmb – wachlarzownica, likuala
• Livistona R. Br. – liwistona
• Maxburretia Furtado
• Pholidocarpus Blume
• Pritchardia Seem. & H. Wendl.
• Pritchardiopsis Becc.
• Rhapidophyllum H. Wendl. & Drude
• Rhapis L. f. ex Aiton – rapis
• Serenoa Hook. f.
• Trachycarpus H. Wendl. – szorstkowiec, trachykarpus
• Washingtonia H. Wendl. – waszyngtonia

Podrodzina: Ceroxyloideae Drude

Plemię: Ceroxyleae

• Ceroxylon Bonpl. ex DC.
• Juania Drude
• Oraniopsis (Becc.) J. Dransf. et al.
• Ravenea C. D. Bouché

Plemię: Cyclospatheae

• Pseudophoenix H. Wendl. ex Sarg.

Plemię: Phytelepheae

• Ammandra O. F. Cook
• Aphandra Barfod
• Phytelephas Ruiz & Pav. – słoniorośl

Podrodzina: Arecoideae Beilschmied

Plemię: Areceae

• Acanthophoenix H. Wendl.
• Actinokentia Dammer
• Actinorhytis H. Wendl. & Drude
• Adonidia Becc.
• Archontophoenix H. Wendl. & Drude
• Areca L. – areka, żuwipalma
• Balaka Becc.
• Basselinia Vieill.
• Bentinckia Berry ex Roxb.
• Brassiophoenix Burret
• Brongniartikentia Becc.
• Burretiokentia Pic. Serm.
• Calyptrocalyx Blume
• Carpentaria Becc.
• Carpoxylon H. Wendl. & Drude
• Chambeyronia Vieill.
• Clinosperma Becc.
• Clinostigma H. Wendl.
• Cyphokentia Brongn.
• Cyphophoenix H. Wendl. ex Benth. & Hook. f.
• Cyphosperma H. Wendl. ex Benth. & Hook. f.
• Cyrtostachys Blume – cyrtostachys
• Deckenia H. Wendl. ex Seem.
• Dictyosperma H. Wendl. & Drude
• Dransfieldia W. J. Baker & Zona
• Drymophloeus Zipp.
• Dypsis Noronha ex Mart.
• Hedyscepe H. Wendl. & Drude
• Heterospathe Scheff.
• Howea Becc. – howea, kencja
• Hydriastele H. Wendl. & Drude
• Iguanura Blume
• Kentiopsis Brongn.
• Laccospadix Drude & H. Wendl.
• Lemurophoenix J. Dransf.
• Lepidorrhachis (H. Wendl. & Drude) O. F. Cook
• Linospadix H. Wendl.
• Marojejya Humbert
• Masoala Jum.
• Nenga H. Wendl. & Drude
• Neoveitchia Becc.
• Nephrosperma Balf. f.
• Normanbya F. Muell. ex Becc.
• Oncosperma Blume – onkosperma
• Phoenicophorium H. Wendl.
• Physokentia Becc.
• Pinanga Blume – pinanga
• Ponapea Becc.
• Ptychococcus Becc.
• Ptychosperma Labill. – kentia
• Rhopaloblaste Scheff.
• Rhopalostylis H. Wendl. & Drude
• Roscheria H. Wendl. ex Balf. f.
• Satakentia H. E. Moore
• Solfia Rech.
• Tectiphiala H. E. Moore
• Veitchia H. Wendl.
• Verschaffeltia H. Wendl.
• Wodyetia A. K. Irvine

Plemię: Chamaedoreeae

• Chamaedorea Willd. – chamedora
• Gaussia H. Wendl.
• Hyophorbe Gaertn. – hioforba
• Synechanthus H. Wendl.
• Wendlandiella Dammer

Plemię: Cocoseae

• Acrocomia Mart.
• Aiphanes Willd. – martinezja
• Allagoptera Nees
• Astrocaryum G. Mey.
• Attalea Kunth – kohuna
• Bactris Jacq. ex Scop.
• Barcella (Trail) Trail ex Drude
• Beccariophoenix Jum. & H. Perrier
• Butia (Becc.) Becc.
• Cocos L. – kokos
• Desmoncus Mart.
• Elaeis Jacq.
• Gastrococos Morales
• Jubaea Kunth – jubea
• Jubaeopsis Becc.
• Lytocaryum Toledo
• Parajubaea Burret
• Polyandrococos Barb. Rodr.
• Syagrus Mart.
• Voanioala J. Dransf.

Plemię: Euterpeae

• Euterpe Mart. – euterpa
• Hyospathe Mart.
• Neonicholsonia Dammer
• Oenocarpus Mart.
• Prestoea Hook. f.

Plemię: Geonomateae

• Asterogyne H. Wendl.
• Calyptrogyne H. Wendl.
• Calyptronoma Griseb.
• Geonoma Willd.
• Pholidostachys H. Wendl. ex Benth. & Hook. f.
• Welfia H. Wendl.

Plemię: Iriarteeae

• Dictyocaryum H. Wendl.
• Iriartea Ruiz & Pav.
• Iriartella H. Wendl.
• Socratea H. Karst.
• Wettinia Poepp.

Plemię: Leopoldinieae

• Leopoldinia Mart.

Plemię: Manicarieae

• Manicaria Gaertn.

Plemię: Oranieae

• Orania Zipp.

Plemię: Pelagodoxeae

• Pelagodoxa Becc.
• Sommieria Becc.

Plemię: Podococceae

• Podococcus G. Mann & H. Wendl.

Plemię: Reinhardtieae

• Reinhardtia Liebm.

Plemię: Roystoneeae

• Roystonea O. F. Cook – opatrznica

Plemię: Sclerospermeae

• Sclerosperma G. Mann & H. Wendl.

Zobacz też

• wino palmowe – napój alkoholowy produkowany z soku kwiatów wielu gatunków palm