Armatohaubica samobieżna wz. 1977 Dana
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent |
ZTS Dubnica |
| Typ pojazdu | |
| Trakcja |
kołowa |
| Załoga |
5 |
| Historia | |
| Prototypy |
1972 |
| Produkcja |
1979-1989 |
| Egzemplarze |
672 |
| Dane techniczne | |
| Silnik |
1 silnik wysokoprężny Tatra T2-930-34 o mocy 254 kW (345 KM) |
| Transmisja |
mechaniczna |
| Pancerz |
o grubości 15 mm |
| Długość |
11,35 m (całkowita) |
| Szerokość |
3,00 m |
| Wysokość |
3,350 m (normalna) |
| Rozstaw osi |
2,00 m |
| Prześwit |
0,41 m |
| Masa |
23 000 kg (własna) |
| Osiągi | |
| Prędkość |
80 km/h (maks. na drodze) |
| Zasięg |
600 km (po drodze) |
| Pokonywanie przeszkód | |
| Brody (głęb.) |
1,4 m |
| Rowy (szer.) |
2,0 m |
| Ściany (wys.) |
0,6 m |
| Kąt podjazdu |
30° |
| Przechył boczny |
15° |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 1 armatohaubica kal. 152 mm L/36,6 (zapas nabojów - 60 szt.) 1 przeciwlotniczy karabin maszynowy DSzKM wz. 38/46 kal. 12,7 mm | |
Samobieżna armatohaubica wz. 1977 Dana (czes. 152 mm samohybná kanónová houfnice vz. 77 "Dana") – samobieżna armatohaubica na podwoziu kołowym. Opracowana w byłej Czechosłowacji, w końcu lat siedemdziesiątych. Znajduje się w uzbrojeniu m.in. Czech, Słowacji, Libii, a od 1983 roku również Wojska Polskiego. Jest przeznaczona do niszczenia środków i punktów ogniowych, stanowisk dowodzenia, umocnień polowych itp. głównie ogniem pośrednim, ale też i bezpośrednim.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W latach siedemdziesiątych XX wieku w czechosłowackich zakładach Konštrukcie Trenčin w Trenczynie opracowano projekt samobieżnej armatohaubicy kalibru 152 mm na podwoziu kołowym Tatra o układzie jezdnym 8x8[1]. Projekt ten otrzymał kryptonim Dana. Była to pierwsza seryjnie produkowana haubicoarmata samobieżna na opancerzonym podwoziu kołowym na świecie, wyprzedzając południowoafrykańską Denel G6[1]. Stała się także drugą haubicoarmatą ze zautomatyzowanym układem ładowania[1].
Pierwsze prototypy powstały w 1972 i 1973 roku[1]. Po próbach zakładowych i wojskowych została w maju 1977 roku przyjęta na uzbrojenie armii Czechosłowacji[1]. W 1979 roku przystąpiono do produkcji seryjnej w słowackich zakładach ZTS w Dubnicy nad Wagiem, we współpracy z innymi kooperantami[1]. Podwozia powstawały w filii Tatry w Bánovcach nad Bebravou[1]. Do zakończenia produkcji seryjnej w 1989 roku wyprodukowano 672 działa tego typu[1].
Opis konstrukcji[edytuj | edytuj kod]
Działo samobieżne Dana jest zbudowane na podwoziu ciągnika kołowego Tatra T-815 VT Kolos o napędzie na wszystkie koła w układzie 8x8.
Opancerzone nadwozie mieści w przedniej części przedział dowódcy i kierowcy, a nad środkową częścią znajduje się obrotowa wieża. Wieża podzielona jest na dwie części oddzielone armatą – w lewej części wieży mieści się stanowisko celowniczego i pierwszego amunicyjnego, w prawej – stanowisko drugiego amunicyjnego[2]. Z tyłu znajduje się 12-cylindrowy silnik wysokoprężny chłodzony powietrzem Tatra T2-930-34 o mocy 253,7 kW (345 KM)[2]. W położeniu bojowym działo stabilizowane jest na trzech podporach hydraulicznych – jednej tylnej i dwóch bocznych[2].
W przedziale bojowym – wieży umieszczono armatohaubicę kalibru 152 mm z lufą zakończoną hamulcem wylotowym. Zamek jest klinowy, poziomy, otwierany na lewą stronę[2]. Długość lufy wynosi 5580 mm (36,6 kalibrów)[2]. Kąt podniesienia lufy wynosi od -4° do + 70°, a kąt ostrzału w płaszczyźnie poziomej 220°[2]. Działo wyposażone jest w zmechanizowany, samoczynny układ zasilania amunicją odłamkowo-burzącą[2]. Charakterystyczny dosyłacz układu zasilania umieszczony jest nad lufą. Zmechanizowany magazyn amunicji mieści 36 pocisków i 30 łusek z ładunkami, a dalsze 24 pociski i 30 łusek przewożone są w pojemnikach[2]. Do strzelania z działa są używane naboje rozdzielnego ładowania m.in. z pociskami odłamkowo-burzącymi, przeciwpancernymi kumulacyjnymi, przeciwbetonowymi, oświetlającymi i dymnymi. Masa pocisku odłamkowo-burzącego wynosi 43,5 kg[2]. Na wieży jest umieszczony przeciwlotniczy karabin maszynowy kalibru 12,7 mm DSzKM wz. 38/46[2]. Szybkostrzelność wynosi do 4 strz./min., a przy ładowaniu ręcznym 2 strz.min[2].
Działo jest wyposażone w środki łączności, obserwacji i kierowania ogniem oraz w urządzenia ochrony załogi przed promieniowaniem radioaktywnym i pożarem.
Maksymalna donośność przy strzelaniu typowymi granatami wzoru radzieckiego OF-540 wynosi 18,7 km[3]. W latach 80. czeskie firmy opracowały własne granaty odłamkowo-burzące OFd o donośności 20 km, a na początku XXI wieku dalekonośną amunicję OFd Nh/DV o donośności 25 km[3].
Użytkownicy[edytuj | edytuj kod]
Po uruchomieniu produkcji seryjnej samobieżna armatohaubica Dana została wprowadzona do uzbrojenia wojsk czechosłowackich (410 sztuk), a w 1983 roku 111 egzemplarzy trafiło także do SZ PRL[4][1]. 126 sztuk wyeksportowano do ZSRR, a około 25-27 do Libii[1]. Obecnie sprzęt ten w Wojsku Polskim znajduje się m.in. na wyposażeniu 11 Mazurskiego Pułku Artylerii, a 5 sztuk było wykorzystywanych w ramach ISAF w PKW Afganistan. Działa zakupiła również Libia[2].
W listopadzie 2021 roku Ukraina zamówiła 26 nowych armatohaubic Dana M2 kalibru 152 mm[5]. Podczas inwazji Rosji na Ukrainę pewna liczba haubic Dana została przekazana przez Czechy Ukrainie, ujawniona w maju 2022[6].
Lista państw posiadających armatohaubice Dana:
Aktualni użytkownicy
Azerbejdżan - Armia Azerbejdżanu używa nieznanej ilości Dana M1[7].
Czechy – 273
Gruzja - Około 24 sztuk zakupiono z Czeskiej Republiki[1].
Libia – 120
Polska – 111
Słowacja – 135
Ukraina - nieznana liczba
Dawni użytkownicy
- Czechosłowacja - 408. Po rozpadzie Czechosłowacji działa te znalazły się w uzbrojeniu zarówno armii czeskiej, jak i słowackiej.
ZSRR - 108
Warianty[edytuj | edytuj kod]
- 155 mm armatohaubica samobieżna wz. 2000 Zuzana wersja z 155 mm armatohaubicą standardu NATO z lufą o długości 45 kalibrów. Przyjęta na uzbrojenie armii Słowacji w 1998, miała donośność 39 km[8]. Wyprodukowano 16 dział dla Słowacji i 12 dla Cypru[1].
- Zuzana 2 - zmodyfikowana wersja Zuzany, skonstruowana w 2004. Kaliber 155 mm, długość lufy 52 kalibry, donośność 41,5 km. Wyposażona w komputerowy system kierowania ogniem, zmodernizowano wiele innych elementów. Przeszła próby w armii słowackiej i indyjskiej[8]. W 2018 roku zamówiono 25 armatohaubic, z czego pierwsze egzemplarze dostarczono w 2021 roku[9].
- Dana-T - zmodernizowane w Polsce od 2007 roku działa ze Zautomatyzowanym Zestawem Kierowania Ogniem Topaz firmy WB Electronics i nowymi środkami łączności. Zmodernizowano 85 dział[10][11].
- Dana-M1 CZ - propozycja kompleksowej modernizacji opracowana w 2014 r. przez czeską firmę Excalibur Army, donośność 25,5 km dzięki przystosowaniu do nowej amunicji[1].
- Dana-M – zmodernizowane w Polsce przez WZU SA z wykorzystaniem rozwiązań czeskich działo, z nową kabiną z czterema dużymi oknami pancernymi, turbodoładowanym zmodyfikowanym silnikiem o mocy 360 KM, ulepszonym układem przeniesienia napędu i hydraulicznym oraz instalacją elektryczną, nowymi kołami bezdętkowymi, dodanym pomocniczym agregatem prądotwórczym. Egzemplarz modelowy wykonano dla Wojska Polskiego w 2019[11].
Armatohaubica wz. 1977 używana w SZ RP
Czeska Dana na stanowisku ogniowym
.jpg)
.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Tomasz Wachowski, Modernizacja Dany według Excalibur Army, "Nowa Technika Wojskowa" nr 9/2014, s.70-74
- ↑ a b c d e f g h i j k l Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak. DANA. „Nowa Technika Wojskowa”. 10/1995, s. 23-24. Magnum-X. ISSN 1230-1655.
- ↑ a b Tomasz Wachowski. Nowe propozycje modyfikacji działa DANA. „Wojsko i Technika”. Nr 9/2016. II (13), s. 44, wrzesień 2016. Warszawa.
- ↑ Andrzej Kiński. Topaz dla Dany. „Nowa Technika Wojskowa”. 02/2005, s. 29-30. Warszawa: Magnum-X Sp. z o.o.. ISSN 1230-1655.
- ↑ Juliusz Sabak, Ukraina kupiła czeskie haubice, Defence24, 13 listopada 2020 [dostęp 2020-11-21].
- ↑ 152-mm DANA wheeled self-propelled howitzers are already in Ukraine. mil.in.ua, 13 maja 2022. [dostęp 2022-06-21]. (ukr.).
- ↑ https://archive.vn/20170923105108/http://www.janes.com/article/74290/exercise-reveals-azerbaijani-army-dana-sph-and-rm-70-mrl
- ↑ a b Michal Zdobbinský. Nowe słowackie działo samobieżne. „Nowa technika Wojskowa”, s. 27. Magnum-X. ISSN 1230-1655.
- ↑ Słowacja odbiera 155-mm ahs Zuzana 2, MILMAG, 28 lipca 2021 [dostęp 2022-06-22] (pol.).
- ↑ Artyleria w Siłach Zbrojnych RP na początku 2018 roku, www.jednostki-wojskowe.pl [dostęp 2020-06-04].
- ↑ a b Tomasz Wachowski. Zmodyfikowana DANA-M z Grudziądza. „Wojsko i Technika”. Nr 1/2020, s. 11-12, styczeń 2020. Warszawa: Zespół Badań i Analiz Militarnych.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Štefan Zupko, Juraj Zupko: Obrnená technika: 1944-2001 výroba v Slovenskej Republike. Magnet Press Slovakia, 2002, s. 48-51. ISBN 80-968073-8-2. (słow.).
- A. Ciepliński, R. Woźniak. DANA. „Nowa Technika Wojskowa”. 10/1995, s. 23-24. Magnum-X. ISSN 1230-1655.
