Arne Nordheim
Arne Nordheim, 1968 | |
Data i miejsce urodzenia | |
---|---|
Pochodzenie | |
Data i miejsce śmierci | |
Gatunki | |
Zawód | |
Odznaczenia | |
Strona internetowa |
Arne Nordheim (ur. 20 czerwca 1931 w Larviku[1][2][3], zm. 5 czerwca 2010 w Oslo[3]) – norweski kompozytor.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]W latach 1948–1952 studiował kompozycję, grę na organach i fortepianie oraz teorię muzyki w konserwatorium w Oslo[1]. Jego nauczycielami byli Karl August Andersen, Bjarne Brustad i Conrad Baden[2]. Uczył się też prywatnie u Vagna Holmboego w Kopenhadze[1][2]. W 1955 roku przebywał w Paryżu, gdzie dokształcał się w zakresie muzyki elektronicznej i muzyki konkretnej[1]. Od 1967 do 1972 roku był współpracownikiem Studia Eksperymentalnego Polskiego Radia[1]. Pisał krytyki muzyczne do „Morgenpost” (1959–1963) i „Dagbladet” (1963–1969)[2]. Opracował oprawę muzyczną pawilonu skandynawskiego na EXPO 1970 w Osace[1][3].
Zdobywca Nagrody Muzycznej Rady Nordyckiej za utwór Eco (1972)[1][2]. Od 1975 roku członek Królewskiej Akademii Muzycznej w Sztokholmie[4]. Odznaczony został Orderem Świętego Olafa w stopniu kawalera 1. klasy (1982)[2] i komandora (1997)[4] oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (1999)[5].
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]Twórczość Nordheima, pomimo związków ze współczesną europejską awangardą muzyczną, kształtowała się niezależnie od niej[1]. Kompozytor skupił się na poszukiwaniu nowych, ekspresyjnych aspektów kolorystycznych oraz problematyce przestrzennych aspektów muzyki[1]. Posługiwał się elementami dodekafonii i swobodną atonalnością, wpływ na rozwój jego estetyki wywarł też kontakt z polską szkołą sonorystyczną[1]. W dalszych poszukiwaniach zwrócił się w stronę możliwości muzyki elektroakustycznej, utwory z późniejszego okresu twórczości przeznaczone są z reguły na niewielkie zestawy instrumentów z udziałem taśmy lub rozbudowane składy orkiestrowe[1].
Wybrane kompozycje
[edytuj | edytuj kod](na podstawie materiałów źródłowych[1][2])
Utwory orkiestrowe
- Nachruf na smyczki (1956)
- Canzona (1961)
- Epitaffio na orkiestrę kameralną i taśmę (1964)
- Floating (1970)
- Greening (1973)
- Spur na akordeon i orkiestrę (1975)
- Tenebrae na wiolonczelę i orkiestrę (1982)
- Boomerang na obój i orkiestrę kameralną (1985)
- Recall and Signals na orkiestrę dętą (1986)
- Rendezvous na smyczki (1986)
- Tractatus na flet, niski instrumenty dęty, czelestę, fortepian, perkusję i orkiestrę smyczkową (1986)
- Varder na 8 lub więcej trąbek i orkiestrę (1986)
- Magma (1988)
- Monolith (1990)
- Acantus Firmus Olympiadis na hardingfele, trąbki, smyczki i dźwięki elektroakustyczne (1993)
- Adieu na smyczki i dzwony (1994)
- Koncert skrzypcowy (1996)
Utwory kameralne
- Epigram na kwartet smyczkowy (1955)
- Kwartet smyczkowy (1956)
- Partita I na altówkę, klawesyn i perkusję (1963)
- Response na 2 perkusje i taśmę (1966), także wersja na organy, 4 perkusje i taśmę (1967–1975), perkusję i taśmę (1968) oraz 4 perkusje i taśmę (1977)
- Signals na akordeon, perkusję i gitarę elektryczną (1968)
- Partita II na gitarę elektryczną (1969)
- Dinosauros na akordeon i taśmę (1971)
- OHM na lirę i taśmę (1971)
- Listen na fortepian (1971)
- Pomocy na klarnet, puzon, wiolonczelę i fortepian (1972)
- The Hunting of the Snark na puzon (1976)
- Canto na wiolonczelę, organy i perkusję (1978)
- Clamavi na wiolonczelę (1980)
- Partita na 6 kontrabasów (1981)
- Partita für Paul na skrzypce i opóźniacz elektroakustyczny (1985)
- Flashing na akordeon (1986)
- Duplex na skrzypce i altówkę (1990)
- Jubel na instrumenty dęte, perkusję i karylion (1995)
- Suita na wiolonczelę (1996)
- Three Stanzas na kontrabas (1998)
Utwory na chór a cappella
- Music to 2 Fragments to Music by Shelley na chór żeński (1985)
- Tres Lamentationes (1985)
Utwory wokalno-instrumentalne
- Aftonland na sopran i zespół kameralny (1959)
- Eco na sopran, chór, chór dziecięcy i orkiestrę (1968)
- Solar plexus na głos recytujący, fortepian lub organy i perkusję (1973)
- Morgenraga na głos wokalny, saksofon, gitarę elektryczną, perkusję i kontrabas (1973)
- Doria na tenora i orkiestrę (1975)
- Two One Singing na tenora i harfę (1976)
- Tempora Noctis na 2 soprany, orkiestrę i taśmę (1979)
- Den første sommerflugl na sopran i harfę (1982)
- Aurora na 4 śpiewaków, krotale i taśmę (1983), także wersja na 4-głosowy chór mieszany, perkusję i taśmę (1984)
- Wirklicher Wald na sopran, wiolonczelę, chór i orkiestrę (1983)
- Klokkesong na kontratenor, instrumenty renesansowe, dzwony kościelne i chór mieszany (1984)
- Ore, fermate il volo na kontratenor i teorban (1986)
- La mia canzone na sopran, perkusję i fortepian (1987)
- Love’s Food na mezzosopran, baryton, 2 fortepiany, 2 skrzypiec i altówkę (1988)
- Tre Voci na sopran i zespół kameralny (1988)
- Johannesgangaren na skrzypce, chór żeński, perkusję, 3 trąbki i dzwonki (1989)
- Be Not Afeard na sopran, baryton i orkiestrę (1989)
- Magic Island na sopran, baryton i orkiestrę kameralną (1992)
- Cada canción na chór dziecięcy, chór mieszany i orkiestrę (1994)
- Draumkvedet na 9 głosów, chór i dźwięki elektroakustyczne (1994)
- Three Unexpected Songs na kontratenor, lutnię, flet, krummhorn i violę da gamba (1995)
- Lacrimosa na sopran, chór i orkiestrę (1995)
- Non gridate na sopran, chór mieszany i orkiestrę (1995)
- Nidaros na 6 głosów wokalnych, głos chłopięcy, chór dziecięcy, chór mieszany i orkiestrę (1997)
- Heilt stille na sopran i wiolonczelę (1999)
Utwory na taśmę
- Evolution (1966)
- Ode to Light (1968)
- Warszawa (1968)
- Solitaire (1968)
- Peer Gynt (1969)
- Pace (1970)
- Poly – Poly (1970)
- Lux et tenebrae (1971)
- Five Osaka Fragments (1973)
- Stille, Kepler tenker (1987)
Balety
- Katharsis (1962)
- Favola (1965)
- Stages (1971)
- Strender (1974)
- Stoolgame (1974)
- Greening (1975)
- Ariadne (1977)
- Stormen (1979)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 7. Część biograficzna n–pa. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2002, s. 85–87. ISBN 978-83-224-0808-7.
- ↑ a b c d e f g Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 4 Levy–Pisa. New York: Schirmer Books, 2001, s. 2621. ISBN 0-02-865529-X.
- ↑ a b c Encyclopædia Britannica Book of the Year 2011. London: Encyclopædia Britannica, 2011, s. 147–148. ISBN 978-1-61535-500-6.
- ↑ a b Arne Nordheim. Norsk Biografisk Leksikon. [dostęp 2021-02-08]. (norw.).
- ↑ M.P. z 1999 r. nr 41, poz. 637