Arno Saxén
 Prof. dr Saxén (w mundurze) jako członek Międzynarodowej Komisji Katyńskiej, Katyń 1943 r. | |
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
patolog |
Arno Saxén (ur. 30 maja 1895[1], zm. 19 listopada 1952 w Zurychu) – fiński patolog, profesor Uniwersytetu w Helsinkach, jeden z dwunastu lekarzy, którzy w kwietniu 1943 r. udali się w składzie Międzynarodowej Komisji do Katynia, aby osobiście dokonać sekcji zwłok zamordowanych polskich oficerów i ustalić czas popełnienia zbrodni.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Zatrudniony w Instytucie Medycyny Sądowej w Helsinkach. Był także członkiem zarządu głównego Fińskiego Czerwonego Krzyża. Na prośbę sekretarza ambasady niemieckiej w Helsinkach, barona Ungern-Sternberga[2], wziął udział w pracach katyńskiej Komisji Międzynarodowej. W Katyniu przebywał w roli obserwatora i osobiście nie dokonywał sekcji zwłok. Po powrocie z Katynia Niemcy złożyli prof. dr. Saxénowi propozycję uczestnictwa w odczycie na temat sowieckiej zbrodni, ale fiński lekarz odmówił, nie chcąc zostać posądzonym o kolaborację z aparatem propagandy nazistowskiej[3]. Jedyny wywiad prasowy jakiego udzielił po powrocie z Katynia ukazał się w fińskiej gazecie Turun Sanomat[2].
Po zakończeniu wojny, w obawie przed represjami sowieckimi, zniszczył wszystkie swoje osobiste dokumenty dotyczące zbrodni w Katyniu i udał się na emigrację do Szwecji[4]. Po powrocie do Finlandii był nękany przez NKWD i wzywany na częste przesłuchania sowieckiej Komisji Nadzorczej rezydującej w hotelu Torni[5] w Helsinkach. Komisja usiłowała wymóc na nim oświadczenie odwołujące jego podpis pod protokołem końcowym Komisji Międzynarodowej orzekającym winę Sowietów za mord katyński. Pomimo nacisków i gróźb prof. dr Saxén przeciwstawił się żądaniom sowieckim[3][2].
Cieszący się doskonałym zdrowiem prof. dr Saxén zmarł nagle podczas konferencji w Zurychu 19 listopada 1952 r. w wieku zaledwie 52 lat[5]. W 2008 r. został pośmiertnie odznaczony przez władze polskie. Odznaczenie odebrał w budynku ambasady RP w Helsinkach jego najstarszy syn, Erki Saxén[6].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Saxén, Arno [online], Uppslagsverket Finland [dostęp 2020-06-07] (szw.).
- ↑ a b c Profesor Arno Saxén w sprawie polskiej. NCBI. [dostęp 2010-03-06]. (pol.).
- ↑ a b Anna Elisabeth Jessen: Kraniet fra Katyn. Beretning om massakren i 1940. Kopenhaga: Høst & Søn, 2008, s. 239.
- ↑ Anna Elisabeth Jessen: Kraniet fra Katyn. Beretning om massakren i 1940. Kopenhaga: Høst & Søn, 2008, s. 238.
- ↑ a b Anna Elisabeth Jessen: Kraniet fra Katyn. Beretning om massakren i 1940. Kopenhaga: Høst & Søn, 2008, s. 233.
- ↑ My w Finlandii – Jak Polak z Finem. NCBI. [dostęp 2010-03-06]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jessen Anna Elisabeth: Kraniet fra Katyn. Beretning om massakren i 1940. Høst & Søn, Kopenhaga 2008. ISBN 978-87-638-0703-6.
- Kontakt: Profesor Arno Saxén w sprawie polskiej [1]