Arnold Rüütel
| |
| Data i miejsce urodzenia |
10 maja 1928 |
|---|---|
| Data śmierci |
31 grudnia 2024 |
| Prezydent Estonii | |
| Okres |
od 8 października 2001 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| |
| Odznaczenia | |
                   
| |
Arnold Rüütel (ur. 10 maja 1928 w Laimjali, zm. 31 grudnia 2024[1]) – estoński polityk, agronom i nauczyciel akademicki, parlamentarzysta, prezydent Estonii w latach 2001–2006.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Ukończył szkołę rolniczą w Jänedzie, od 1949 pracował w wydziale rolnictwa powiatu Saaremaa. W latach 1955–1957 był nauczycielem w instytucie maszyn rolniczych w Dorpacie. W 1964 został absolwentem wydziału nauk rolnych Estońskiej Akademii Rolniczej. W 1969 objął stanowisko rektora tej uczelni, funkcję tę pełnił przez osiem lat. W 1972 uzyskał stopień kandydata nauk rolnych.
Działał w Komunistycznej Partii Estonii i KPZR, od 1977 pełnił funkcje w aparacie państwowym. W 1983 wyznaczony został na przewodniczącego Prezydium Rady Najwyższej Estońskiej SRR. W marcu 1990, gdy kraj ogłosił suwerenność, urząd ten zamieniono na przewodniczącego Rady Najwyższej Estonii. Na stanowisku tym pozostawał do 1992.
W latach 90. kontynuował pracę naukową, w 1991 obronił doktorat. Pracował w Estońskiej Akademii Rolniczej, wykładał także na Bentley University i na Uniwersytecie Helsińskim. Arnold Rüütel był pomysłodawcą utworzenia związku, który skupiałby Litwę, Łotwę i Estonię (zrealizowano tę koncepcję w formie Rady Bałtyckiej).
5 października 1992 przegrał wybory prezydenckie z kandydatem sił niepodległościowych Lennartem Merim. Od 1994 do 2000 był przewodniczącym stworzonego przez siebie Estońskiego Związku Ludowego. W 1995 wybrano go w skład Riigikogu, którego został wiceprzewodniczącym. 21 września 2001 wybrano go na urząd prezydenta, w ostatniej rundzie głosowania pokonał Toomasa Saviego. Opowiadał się za wejściem Estonii do Unii Europejskiej oraz za udziałem jego kraju w NATO. 23 września 2006 ubiegał się o reelekcję, przegrał jednak z Toomasem Hendrikiem Ilvesem[2].
Był żonaty z Ingrid Rüütel, z którą miał dwie córki.
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Estońskie
- Łańcuch Orderu Krzyża Ziemi Maryjnej (2001)[3][4]
- Łańcuch Orderu Herbu Państwowego (2008)[5]
- Zagraniczne
- Medal Pamiątkowy 13 Stycznia (Litwa, 1992)[6]
- Łańcuch Krzyża Wielkiego Orderu Białej Róży Finlandii (Finlandia, 2001)[3][7]
- Order Orła Białego (Polska, 2002)[3][8]
- Krzyż Wielki Orderu Świętego Olafa (Norwegia, 2002)[3][9]
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Republiki Węgierskiej (Węgry, 2002)[3]
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Adolfa Nassauskiego (Luksemburg, 2003)[3]
- Wielki Łańcuch Orderu Infanta Henryka (Portugalia, 2003)[3][10]
- Narodowy Order Zasługi I klasy (Malta, 2003)[3]
- Łańcuch Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia, 2003)[3][11]
- Krzyż Wielki Orderu Stara Płanina (Bułgaria, 2003)[3]
- Krzyż Wielki Orderu Makariosa III (Cypr, 2004)[3]
- Krzyż Wielki Orderu Sokoła Islandzkiego (Islandia, 2004)[12]
- Order Zasługi Republiki Włoskiej I Klasy z Wielkim Łańcuchem (Włochy, 2004)[13]
- Wielki Krzyż ze Złotym Łańcuchem Orderu Witolda Wielkiego (Litwa, 2004)[14]
- Order Podwójnego Białego Krzyża I klasy (Słowacja, 2005)[3]
- Krzyż Wielki Orderu Trzech Gwiazd (Łotwa, 2005)[3]
- Wielki Łańcuch Orderu św. Jakuba od Miecza (Portugalia, 2006)[10]
- Niepaństwowe
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ 96-aastaselt suri president Arnold Rüütel [online], delfi.ee, 31 grudnia 2024 [dostęp 2024-12-31] (est.).
- ↑ Ilves defeats Ruutel 174–162 [online], baltictimes.com, 25 września 2006 [dostęp 2016-10-04] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Arnold Rüütel [online], president.ee [dostęp 2025-01-14].
- ↑ Bearers of decorations – Arnold Rüütel – Maarjamaa Risti ketiklassi teenetemärk [online], president.ee [dostęp 2025-01-14] (ang.).
- ↑ Bearers of decorations – Arnold Rüütel – Riigivapi ketiklassi teenetemärk [online], president.ee [dostęp 2025-01-14] (ang.).
- ↑ Apdovanotų asmenų duomenų bazė [online], lrp.lt [dostęp 2025-01-21] (lit.).
- ↑ Suomen Valkoisen Ruusun ritarikunnan suurristin ketjuineen ulkomaalaiset saajat [online], ritarikunnat.fi [dostęp 2025-01-14] (fiń.).
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12 marca 2002 r. o nadaniu orderu (M.P. z 2002 r. nr 20, poz. 351).
- ↑ Tildelinger av ordener og medaljer [online], kongehuset.no [dostęp 2025-01-14] (norw.).
- ↑ a b Entidades Estrangeiras Agraciadas com Ordens Portuguesas [online], ordens.presidencia.pt [dostęp 2025-01-14] (port.).
- ↑ Ordinul Naţional „Steaua României” [online], presidency.ro [dostęp 2025-01-14] (rum.).
- ↑ Orðuhafaskrá [online], forseti.is [dostęp 2025-01-09] (isl.).
- ↑ Cavaliere di Gran Croce Ordine al Merito della Repubblica Italiana decorato di Gran Cordone [online], quirinale.it, 8 kwietnia 2004 [dostęp 2025-01-14] (wł.).
- ↑ Apdovanotų asmenų duomenų bazė [online], lrp.lt [dostęp 2025-01-21] (lit.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Arnold Rüütel, president.ee [zarchiwizowane 2020-01-24] (ang.).
| Starsi państwa (Riigivanem, 1920-38) |
|
|---|---|
| Prezydenci Estonii (1938-40 i od 1992) |
|
- Prezydenci Estonii
- Posłowie do Riigikogu
- Politycy Estońskiego Związku Ludowego
- Estońscy naukowcy
- Odznaczeni cypryjskimi odznaczeniami
- Odznaczeni Medalem Pamiątkowym 13 Stycznia
- Odznaczeni Orderem Białej Róży Finlandii
- Odznaczeni Orderem Gwiazdy Rumunii
- Odznaczeni Orderem Herbu Państwowego
- Odznaczeni Orderem Krzyża Ziemi Maryjnej
- Odznaczeni Orderem Orła Białego (III Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Orderem Podwójnego Białego Krzyża
- Odznaczeni Orderem Sokoła Islandzkiego
- Odznaczeni Orderem Stara Płanina
- Odznaczeni Orderem Świętego Jakuba od Miecza (Portugalia)
- Odznaczeni Orderem Świętego Olafa
- Odznaczeni Orderem Świętego Sergiusza Radoneżskiego
- Odznaczeni Orderem Trzech Gwiazd
- Odznaczeni Orderem Zasługi (Węgry)
- Odznaczeni Orderem Zasługi Adolfa Nassauskiego
- Odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Włoskiej
- Odznaczeni Wielkim Krzyżem ze Złotym Łańcuchem Orderu Witolda Wielkiego
- Odznaczeni Wielkim Łańcuchem Orderu Infanta Henryka (Portugalia)
- Urodzeni w 1928
- Zmarli w 2024