Artur Rodziński

Artur Rodziński
Data i miejsce urodzenia	1 stycznia 1892 ; Split
Pochodzenie	polskie
Data i miejsce śmierci	27 listopada 1958 ; Boston
Przyczyna śmierci	atak serca
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	dyrygent
Powiązania	Los Angeles Philharmonic; Cleveland Orchestra; Filharmonia Nowojorska; Chicagowska Orkiestra Symfoniczna
	Multimedia w Wikimedia Commons

Artur Rodziński (ur. 1 stycznia 1892 w Splicie, zm. 27 listopada 1958 w Bostonie)^[1]^[2] – polski dyrygent, od 1926 aktywny w USA.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był doktorem prawa Uniwersytetu Wiedeńskiego, gdzie również kontynuował studia muzyczne. Nie otrzymał dyplomu, ponieważ przeszkodził mu wybuch I wojny światowej. W latach 1918–1919 był dyrygentem Opery Lwowskiej, następnie Opery i Filharmonii Warszawskiej (1920−1925). Na zaproszenie Leopolda Stokowskiego wyjechał do Stanów Zjednoczonych i w latach 1926–1929 pełnił funkcję dyrygenta-asystenta Orkiestry Filadelfijskiej. Równocześnie prowadził także orkiestrę i klasę operową w Curtis Institute of Music^[1]^[2]. Następnie był dyrektorem muzycznym Los Angeles Philharmonic (1929–1933), Cleveland Orchestra (1933–1943), Filharmonii Nowojorskiej (1943–1947) i Chicagowskiej (1947–1948)^[1]^[2]^[3].

Występował w Ameryce Północnej, Europie i Ameryce Południowej. Propagował muzykę polską, zwłaszcza dzieła Stanisława Moniuszki, Mieczysława Karłowicza i Karola Szymanowskiego^[4]. Był wykonawcą dzieł Richarda Straussa i Richarda Wagnera. W listopadzie 1958 w Chicago wystawił z wielkim sukcesem Tristana i Izoldę Wagnera, z udziałem szwedzkiej sopranistki Birgit Nilsson. 10 dni później zmarł na atak serca^[5].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Był dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była pianistka austriacka Ilse Reimesch. Po rozwodzie ożenił się z Haliną Rodzińską z domu Lilpop^[4], która była spokrewniona z żoną Jarosława Iwaszkiewicza, Anną. Spisała obszerne wspomnienia wydane pod tytułem Our Two Lives (wyd. polskie: Halina Arturowa Rodzińska, Nasze wspólne życie, Warszawa 1980, ISBN 83-07-00031-9).

Synem Artura i Haliny jest Richard Rodzinski, amerykański menadżer muzyczny^[6]^[7]^[8], absolwent Columbia University^[6], powiązany m.in. z Międzynarodowym Konkursem Pianistycznym im. Van Cliburna^[8], członek honorowy Światowej Federacji Międzynarodowych Konkursów Muzycznych^[9].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c AnnaA. Skrzyńska AnnaA., Rodziński Artur, [w:] ElżbietaE. Dziębowska (red.), Encyklopedia muzyczna PWM, wyd. I, t. 8 Pe–R część biograficzna, Kraków: PWM, 2004, s. 432, ISBN 83-224-0837-4 .
↑ ^a ^b ^c MichaelM. Steinberg MichaelM., Rodziński, Artur, Oxford Music Online. Grove Music Online, 20 stycznia 2001, DOI: 10.1093/gmo/9781561592630.article.23654, via Oxford University Press [dostęp 2021-03-01] (ang.).
↑ Chicago Symphony Orchestra, [w:] J.J. Kennedy J.J., M.M. Kennedy M.M., T.T. Rutherford-Johnson T.T. (red.), The Oxford Dictionary of Music, wyd. 6, Oxford University Press, 2013, ISBN 978-0-19-957810-8, via Oxford Reference [dostęp 2021-02-06] (ang.).
↑ ^a ^b Leon T. Błaszczyk: Artur Rodziński. Internetowy Polski Słownik Biograficzny. [dostęp 2017-09-23]. (pol.).
↑ Śmierć Rodzińskiego. W: Lucjan Kydryński: Wiolinem i basem. Wyd. 1. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1960, s. 89–92. (pol.).
↑ ^a ^b Rodzinski, Richard [online], www.poles.org [dostęp 2023-07-10] (ang.).
↑ Richard Rodzinski [online], prabook.com [dostęp 2023-07-10] (ang.).
↑ ^a ^b Richard Rodzinski - News [online], Concours musical international de Montréal [dostęp 2023-07-10] (ang.).
↑ The Federation | World Federation of International Music Competitions [online], www.wfimc.org [dostęp 2023-07-10] (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Historia Katedry Dyrygentury. Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie. (pol.).
Artur Rodzinski w bazie AllMusic (ang.)
Dyskografia Artura Rodzińskiego w bazie MusicBrainz (ang.)
Artur Rodzinski w bazie Discogs.com (ang.)
Artur Rodzinski w bazie IMDb (ang.)

[Dziębowska-1] AnnaA. Skrzyńska AnnaA., Rodziński Artur, [w:] ElżbietaE. Dziębowska (red.), Encyklopedia muzyczna PWM, wyd. I, t. 8 Pe–R część biograficzna, Kraków: PWM, 2004, s. 432, ISBN 83-224-0837-4 .

[Grove_Music_Online-2] MichaelM. Steinberg MichaelM., Rodziński, Artur, Oxford Music Online. Grove Music Online, 20 stycznia 2001, DOI: 10.1093/gmo/9781561592630.article.23654, via Oxford University Press [dostęp 2021-03-01] (ang.).

[Kennedy-3] Chicago Symphony Orchestra, [w:] J.J. Kennedy J.J., M.M. Kennedy M.M., T.T. Rutherford-Johnson T.T. (red.), The Oxford Dictionary of Music, wyd. 6, Oxford University Press, 2013, ISBN 978-0-19-957810-8, via Oxford Reference [dostęp 2021-02-06] (ang.).

[IPSB-4] Leon T. Błaszczyk: Artur Rodziński. Internetowy Polski Słownik Biograficzny. [dostęp 2017-09-23]. (pol.).

[Kydryński-5] Śmierć Rodzińskiego. W: Lucjan Kydryński: Wiolinem i basem. Wyd. 1. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1960, s. 89–92. (pol.).

[:0-6] Rodzinski, Richard [online], www.poles.org [dostęp 2023-07-10] (ang.).

[7] Richard Rodzinski [online], prabook.com [dostęp 2023-07-10] (ang.).

[:1-8] Richard Rodzinski - News [online], Concours musical international de Montréal [dostęp 2023-07-10] (ang.).

[9] The Federation | World Federation of International Music Competitions [online], www.wfimc.org [dostęp 2023-07-10] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]