Złotogłów (roślina)

Złotogłów
	; Asphodelus ramosus
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	żółtakowate
Podrodzina	złotogłowowe
Rodzaj	złotogłów
	Nazwa systematyczna
	Asphodelus L.; Sp. Pl. 309. 1 Mai 1753
	Typ nomenklatoryczny
	A. ramosus L.
Synonimy
	Glyphosperma S.Watson;
	Glyphosperma S.Watson;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Złotogłów, asfodel, złotowłos (Asphodelus L.) – rodzaj roślin z podrodziny lub rodziny (w zależności od ujęcia) złotogłowowych. Obejmuje ok. 17 gatunków^[4].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Pozycja rodzaju według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Jeden z kilkunastu rodzajów w obrębie podrodziny złotogłowowych (Asphodeloideae) z rodziny żółtakowatych (Xanthorrhoeaceae ) w obrębie rzędu szparagowców (Asparagales)^[2].

Pozycja rodzaju w systemie APG II (2003)

Klad okrytonasienne, klad jednoliścienne (monocots), rząd szparagowce (Asparagales), rodzina złotogłowowate (Asphodelaceae)^[2].

Pozycja rodzaju w systemie Reveala (1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa liliowe, nadrząd Lilianae Takht., rząd agawowce (Agavales Hutch.), rodzina złotogłowowate (Asphodelaceae Juss.), podrodzina Asphodeloideae Burnett, plemię Asphodeleae Lam. & DC., podplemię Asphodelinae Baker., rodzaj złotogłów (Asphodelus L.)^[5]

Wykaz gatunków^[4]

Asphodelus acaulis Desf.
Asphodelus aestivus Brot.
Asphodelus albus Mill. – złotogłów biały
Asphodelus ayardii Jahand. & Maire
Asphodelus bakeri Breistr.
Asphodelus bento-rainhae P.Silva
Asphodelus cerasiferus J.Gay
Asphodelus fistulosus L. – złotogłów wąskolistny
Asphodelus gracilis Braun-Blanq. & Maire
Asphodelus lusitanicus Cout.
Asphodelus macrocarpus Parl.
Asphodelus ramosus L.
Asphodelus refractus Boiss.
Asphodelus roseus Humbert & Maire
Asphodelus serotinus Wolley-Dod
Asphodelus tenuifolius Cav.
Asphodelus viscidulus Boiss.

Uprawa[edytuj | edytuj kod]

Gleba dla roślin z tego rodzaju powinna być żyzna, przepuszczalna, o zasadowym odczynie, bogata w wapń. Złotogłów polecany do ogrodów skalnych, żwirowych. Przed zimą należy osłonic roślinę korą albo torfem, gdyż może przemarzać^[6].

Obecność w kulturze i symbolice[edytuj | edytuj kod]

Złotogłów symbolizuje śmierć, świat zmarłych, żal, smutek, melancholię, sentymentalizm, pokorę, wieczność^[7].

W starożytnej Grecji sadzono go na cmentarzach jako pokarm dla dusz zmarłych^[7]^[8]. Według mitologii greckiej rósł na „asfodelowych łąkach” (gr. ἀσφόδελος λειμών asphódelos leimṓn), które znajdowały się w podziemnej krainie umarłych, nad rzeką Styks^[9]^[10].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-09] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian Institution. [dostęp 2013-04-11].
↑ ^a ^b Asphodelus. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-04-11].
↑ James L. Reveal System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999. Systematyka rodzaju Asphodelus według Reveala. [dostęp 2007-03-18].
↑ Złotogłów. 2013. [dostęp 2013-11-04]. (pol.).
↑ ^a ^b Władysław Kopaliński: Słownik symboli. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990. ISBN 83-214-0746-3.
↑ Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003, s. 63. ISBN 83-7399-022-4.
↑ Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 154. ISBN 80-8046-098-1. (słow.).; polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).
↑ Starsi bogowie. W: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 207. ISBN 83-7391-077-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-09] (ang.).

[3] Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian Institution. [dostęp 2013-04-11].

[tpl-4] Asphodelus. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-04-11].

[5] James L. Reveal System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999. Systematyka rodzaju Asphodelus według Reveala. [dostęp 2007-03-18].

[6] Złotogłów. 2013. [dostęp 2013-11-04]. (pol.).

[W._Kopaliński_''Słownik_symboli''_(83-214-0746-3)-7] Władysław Kopaliński: Słownik symboli. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990. ISBN 83-214-0746-3.

[W._Kopaliński_''Słownik_mitów''(83-7399-022-4)-8] Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003, s. 63. ISBN 83-7399-022-4.

[V._Zamarovský_(80-8046-098-1)-9] Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 154. ISBN 80-8046-098-1. (słow.).; polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej (Encyklopedia mitologii antycznej, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej).

[Z._Kubiak_(83-7391-077-8)-10] Starsi bogowie. W: Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 207. ISBN 83-7391-077-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]