Atanazy Grygoryj Wełykyj

Atanazy Grygoryj Wełykyj (ur. 5 listopada 1918 we wsi Turynka koło Żółkwi, zm. 24 grudnia 1982 w Rzymie) – ukraiński historyk kościoła greckokatolickiego, bazylianin.

Życiorys

Po ukończeniu gimnazjum w 1933 wstąpił do nowicjatu do zakonu bazylianów. Pierwszego marca 1934 i przyjął imię Hawryła, które w 1941 zmienił na Atanazego. W latach 1935–1938 uczył się w Samborze i Dobromilu. Podczas wojny Atanazy Wełykyj przebywał w Ołomuńcu, a następnie w Pradze. W Pradze rozpoczął w 1941 studia na niemieckim Uniwersytecie Praskim Karola na wydziale teologicznym.

W 1943 wysłano go na przymusowe roboty do Niemiec. W latach 1944–1945 ukończył jeden semestr teologii w Uniwersytecie w Würzburgu. Studia teologiczne kontynuował od 1948 na Gregoriańskim Uniwersytecie (Gregorianum) w Rzymie. Doktorat uzyskał w 1948 na podstawie dysertacji Die Lehre der Väter des dritten Jahrhunders von der Gottesliebe und Gottesfurcht. Równolegle ze studiami na Uniwersytecie Karola w Pradze był też słuchaczem Ukraińskiego Wolnego Uniwersytetu w Pradze na wydziale filozofii – studiował tam historię i ukrainoznawstwo (w 1944 – doktorat na podstawie pracy Ihumen Danyło Pałomnyk tajoho twir). W latach 1946–1949 uczęszczał na zajęcia w Papieskim Instytucie Orientalnym w Rzymie (Pontificio Istituto Orientale), który zakończył licencjatem.

Ojciec Atanazy Wełykyj sprawował również funkcję wicerektora Kolegium św. Jozafata w Rzymie w latach 1948–1960 i był prorektorem w latach 1960–1963. Od 1948 do 1976 pracował w ukraińskiej sekcji Radia Watykańskiego, a w latach 1954–1963 był jej kierownikiem. W latach 1960–1964 był przewodniczącym Ukrainśkoho Bohosłowśkoho Towarystwa. W 1960 został sekretarzem Komisji Kościołów Wschodnich i w latach 1963–1965 w tym charakterze pracował przy II Soborze Watykańskim. W latach 1963–1976 sprawował funkcję protoarchimandryty zakonu bazyliańskiego.

Bibliografia

• Teresa Chynczewska-Hennel, Dorobek naukowy Ojców Bazylianów w Rzymie Ojciec doktor Atanazy Grygoryj Wełykyj (1918–1982) Ojciec Jozafat Iwan Skruteń (1894–1951), „Warszawskie Zeszyty Ukrainoznawcze” z. 25–26: Spotkania polsko-ukraińskie. Emigracja ukraińska: historia, kultura, postacie, instytucje, związki z Polakami, 2008, s. 182-191.
• W. Łencyk, Otec’ Atanasij Wełykyj – Jak istoryk Ukr. Cerkwy, „Analecta Ordinis Sancti Basilii Magni” 12(18) (1985), z. 1–4, s. 69–76.
• Iwan Patryło OSBM, Żyttia i tworczist’ o. Atanasija G. Wełykogo, „Analecta Ordinis Sancti Basilii Magni” 12(18) (1985), z. 1–4, s. 3–57.
• S. M. Płochij, Wid Jakowa Suszi do Atanasija Wełykoho (Ohlad wydań rymśkych dżereł z istoriji ukrajinśkoji Cerkwy), „Ukrajinśkyj archeohraficznyj szczoricznyk”, Nowa serija, wyp. 2, Ukrajinśkyj archoegraficznyj zbirnyk, t. 5, Kyjiw 1993, s. 6–15.
• Omeljan Pritsak, O. Atanasij Wełykyj, CzSVV – Archeohraf, [w:] Istorija Ukrajinśkoji Archeohrafiji: Personaliji, Vyp. 1: M. Kostomarow, D. Bahalij, W. Antonowycz, M. Hruszewśkyj, o. A. Wełykyj (Probłemy edycijnoji ta kameralnoji archeohrafiji, Vyp. 17), Kyjiw 1993, s. 58–68.
• Omeljan Pritsak, Oteć Atanasij Wełykyj, CzSWW – archeohraf, „Analecta Ordinis Sancti Basilii Magni” 12(18) (1985), z. 1–4, s. 58–68.
• M. Wawryk OSBM, Prowidni ideji o. A. Wełykoho w joho studijach ukr. Cerkownoji istoriji, „Analecta Ordinis Sancti Basilii Magni” 12(18) (1985), z. 1–4, s. 77–84.