Außenkommando Chelmek
| Podobóz Auschwitz-Birkenau | |
 Miejsce pamięci | |
| Odpowiedzialny | |
|---|---|
| Rozpoczęcie działalności |
październik 1942 |
| Zakończenie działalności |
grudzień 1942 |
| Terytorium |
Polska pod okupacją niemiecką (terytorium anektowane przez III Rzeszę) |
| Miejsce | |
| Narodowość więźniów |
głównie Żydzi |
| Liczebność personelu |
ok. 10 SS-manów |
| Komendanci |
SS Unterscharführer Josef Schillinger |
Położenie na mapie Chełmka  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu oświęcimskiego  | |
Położenie na mapie gminy Chełmek  | |
 50°06′14,4346″N 19°16′24,8830″E/50,104010 19,273579
| |
Chelmek (niem. Außenkommando Chelmek) – niemiecki nazistowski podobóz Auschwitz-Birkenau, zlokalizowany w Chełmku.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Podobóz został założony w październiku 1942, na terenie dawnej fabryki obuwia Bata. Przywieziono wtedy ok. 150 więźniów, głównie Żydów z Francji, Belgii i Holandii[1]. Zadaniem więźniów było oczyszczanie i pogłębianie miejscowych stawów, z których pobierano wodę potrzebną przy produkcji, a także wykonywali najcięższe prace w samej fabryce[2]. Mieszkali oni w baraku parowozowni kolejki wąskotorowej, ogrzewanej małym piecem. W budynku znajdowały się trzypiętrowe łóżka i beczka na nieczystości[3].
Ciężka praca i głód powodowały wysoką śmiertelność w obozie[2]. Esesmani pracujący w obozie znęcali się nad więźniami. W czasie dwóch miesięcy zginęło 47 więźniów, a 64 w ciężkim stanie trafiło do szpitala w macierzystym obozie Auschwitz I[1] (w Chełmku znajdowało się niewielkie ambulatorium, ale tylko z podstawowymi lekami)[3].
Nieznani są z imienia i nazwiska strażnicy SS pracujący w obozie. Obóz miał dwóch komendantów: SS Unterscharführera Josefa Schillingera oraz SS-Oberscharführera Wilhelma Emmericha. Pierwszy z nich zginął 23 października 1942, zastrzelony przez Żydówkę, przywiezioną do Chełmka z KL Bergen-Belsen (Emmerich został ranny, przeżył)[3].
3 grudnia 1942 pozostali 34 więźniowie zostali przywiezieni z obozu do szpitala Auschwitz I. Spośród nich co najmniej 28 zmarło w ciągu miesiąca[1]. Nie wiadomo, dlaczego podobóz został zamknięty, skoro prace nie zostały zakończone. Okoliczni mieszkańcy uznali, że chodziło o przyjście pierwszych mrozów, ale na wiosnę więźniów nie przywieziono ponownie[3].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
5 października 1969 w miejscu dawnego podobozu odsłonięto pomnik – betonową surową płytę z wizerunkami ludzkich twarzy wyrażających cierpienie, a pod nią tablicę upamiętniającą również mieszkańców miejscowości, zamordowanych i zaginionych w trakcie wojny[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Chełmek / Podobozy / Historia / Auschwitz-Birkenau [online], www.auschwitz.org [dostęp 2023-03-12].
- ↑ a b Redakcja, O Aussenkommando i AK [online], Dziennik Polski, 1 lutego 2005 [dostęp 2023-03-12] (pol.).
- ↑ a b c d Geoffrey Megargee: Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945. s. 236-237. ISBN 978-0-253-35328-3.
- ↑ Obóz pracy przymusowej Chelmek | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2023-03-12].