Augustyn Suski

Augustyn Suski
Stefan Brus
	podporucznik
Data i miejsce urodzenia	8 listopada 1907 ; Szaflary
Data i miejsce śmierci	24 maja 1942 ; Auschwitz-Birkenau
	Przebieg służby
Siły zbrojne	Wojsko Polskie
Formacja	Konfederacja Tatrzańska
Stanowiska	Naczelnik Konfederacji Tatrzańskiej
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
	Odznaczenia

Augustyn Suski ps. „Stefan Brus” (ur. 8 listopada 1907 w Szaflarach, zm. 24 maja 1942 w KL Auschwitz) – polski poeta i działacz ruchu ludowego, pedagog; założyciel Konfederacji Tatrzańskiej.

Do szkoły podstawowej uczęszczał w rodzinnej miejscowości, szkołę średnią ukończył w Nowym Targu^[1] w 1926, następnie studiował na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, studia przerwał ze względu na trudności finansowe w 1928. Na przełomie 1928 i 1929 odbywał służbę wojskową w Szkole Podchorążych w Berezie Kartuskiej. 16 października 1930 ponownie rozpoczął studia na UJ, ukończył polonistykę w czerwcu 1935^[2]. Swoje utwory publikował w Gazecie Podhalańskiej i kwartalniku Marchołt. Tematyka utworów poetyckich związana jest z kulturą regionu, a publicystyka dotyczy spraw wsi.

Na uniwersytetach ludowych w Michałówce k. Dubna i w Różynie k. Kowla wykładał historię ruchu ludowego i kulturę ludową, język polski i problematykę współczesnej Polski oraz historię powszechną, wplatając do wykładów opisy czasów kozackich z historii Ukrainy. Należał do przedwojennego Związku Młodzieży Wiejskiej na Wołyniu. Przyjaciel polskiej i ukraińskiej młodzieży wołyńskiej.

Lata okupacji[edytuj | edytuj kod]

Na początku wojny został aresztowany; po opuszczeniu więzienia 15 maja 1941 powrócił na Podhale, gdzie założył konspiracyjną organizację Konfederacja Tatrzańska. Opracował dla niej materiały organizacyjne oraz deklarację ideową^[3].

W wyniku przeniknięcia do organizacji prowokatora Heinza Wegnera został ponownie aresztowany. Przesłuchiwany przez gestapo w Palace w Zakopanem, był poddany torturom. Więziony w Tarnowie, następnie wysłany został do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz (nr obozowy 27 399), gdzie zmarł 24 maja 1942 r. z wycieńczenia^[4].

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

Wiersze i inne utwory publikował od 1927 w czasopismach i wygłaszał je też przez radio. Cykl wierszy ukazał się w czasopiśmie „Marchołt” w 1935 r. i w książce Poezja Młodego Podhala w 1937 r. Pisał przeważnie w gwarze góralskiej tak jak to ogłosił w wierszu Do gwary mojej.

Wiersz z czasu okupacji „Będziemy żyć"

Będziemy żyć! Bo siłą naszą mocarny duch, którego złamać żadna bezprawna siła nie zdoła. Bo siła nasza – to wielka myśl, co w złotą przyszłość woła. Zginą twe syny – to nic. Ale zostanie serce narodu co bije, woła przez kres tyranię i łzy „przetrwamy” i choć koniec daleko, przetrwamy!...

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

W 60. rocznicę śmierci Augustyna Suskiego odsłonięto jego pomnik w rodzinnych Szaflarach^[5]. Jego imię nosi Zespół Szkół w Szaflarach^[6] jak również Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Nowym Targu^[7].

Jest wymieniony wśród poległych absolwentów I Liceum Ogólnokształcącego w Nowym Targu na tablicy upamiętniającej zamordowanych uczniów i nauczycieli.

W 2020 pośmiertnie odznaczony Krzyżem Orderu Krzyża Niepodległości^[8].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Lista Poległych | I LO im. Seweryna Goszczyńskiego w Nowym Targu [online], goszczynski.nowotarski.edu.pl [dostęp 2021-01-24] .
↑ UrszulaU. Perkowska UrszulaU., Poeta i działacz społeczny, Augustyn Suski (1907 - 1942), „Alma Mater, nr 100”, luty 2008 .
↑ BartłomiejB. Kuraś BartłomiejB., PawełP. Smoleński PawełP., Krzyżyk niespodziany: czas Goralenvolk, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2017, s. 104-105, ISBN 978-83-8049-458-9 [dostęp 2024-03-11] .
↑ Baza danych częściowo zachowanych informacji o więźniach KL Auschwitz [online], Muzeum Auschwitz [dostęp 2020-03-07] .
↑ Skradziono tablicę pamiątkową z pomnika Augustyna Suskiego w Szaflarach [online], Podhale24 [dostęp 2014-09-14] .
↑ Patron [online], Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Szaflarach [dostęp 2020-03-07] .
↑ Patron [online], Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Nowym Targu [dostęp 2020-03-07] .
↑ M.P. z 2021 r. poz. 85

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Tadeusz Popek Konfederat Tatrzański

[1] Lista Poległych | I LO im. Seweryna Goszczyńskiego w Nowym Targu [online], goszczynski.nowotarski.edu.pl [dostęp 2021-01-24] .

[2] UrszulaU. Perkowska UrszulaU., Poeta i działacz społeczny, Augustyn Suski (1907 - 1942), „Alma Mater, nr 100”, luty 2008 .

[3] BartłomiejB. Kuraś BartłomiejB., PawełP. Smoleński PawełP., Krzyżyk niespodziany: czas Goralenvolk, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2017, s. 104-105, ISBN 978-83-8049-458-9 [dostęp 2024-03-11] .

[4] Baza danych częściowo zachowanych informacji o więźniach KL Auschwitz [online], Muzeum Auschwitz [dostęp 2020-03-07] .

[5] Skradziono tablicę pamiątkową z pomnika Augustyna Suskiego w Szaflarach [online], Podhale24 [dostęp 2014-09-14] .

[6] Patron [online], Zespół Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Szaflarach [dostęp 2020-03-07] .

[7] Patron [online], Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Nowym Targu [dostęp 2020-03-07] .

[8] M.P. z 2021 r. poz. 85

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]