Azotyny

Azotyny (nazwa Stocka: azotany(III)) – grupa związków chemicznych, soli lub estrów kwasu azotawego (azotowego(III)).

Budowa azotynów

Jon NO−2. Na obu atomach tlenu występują częściowe ładunki ujemne

Wszystkie azotyny zawierają jon NO−2. Jon ten jest izoelektronowy (ma tę samą ilość elektronów i ich rozmieszczenie) z cząsteczką ozonu. Od anionu NO−3 występującego w azotanach różni się tym, że trzeci ze zhybrydyzowanych orbitali sp² nie tworzy wiązania z atomem tlenu – zostaje zajęty przez niewiążącą parę elektronową. Obydwa wiązania N−O są więc równocenne, a cząsteczka ma kształt trójkąta.

W wyniku przyjęcia przez jon NO−2 kationu (np. wodoru czy metalu), na utworzenie wiązania jest zużywana jedna z niewiążących par elektronowych któregoś z atomów tlenu. W przypadku reakcji jonu NO−2 np. z atomem węgla powstają zarówno estry kwasu azotawego, jak i związki nitrowe.

Ester azotynowy

Azotyny

Właściwości

Nieorganiczne azotyny są substancjami krystalicznymi. Rozpuszczają się w wodzie. Mogą wykazywać zarówno właściwości redukujące, np. wobec nadmanganianu potasu w kwaśnym środowisku:

2KMnO₄ + 5KNO₂ + 3H₂SO₄ → 2MnSO₄ + 5KNO₃ + K₂SO₄ + 3H₂O

czyli jonowo:

2MnO−4 + 5NO−2 + 6H⁺ → 2Mn²⁺ + 5NO−3 + 3H₂O

jak i utleniające, np. wobec wodorków niemetali.

Otrzymywanie

Azotyny nieorganiczne można otrzymać przez wprowadzenie mieszaniny tlenku azotu i dwutlenku azotu do roztworów wodorotlenków lub węglanów metali alkalicznych, np.

2NaOH + NO + NO₂ → 2NaNO₂ + H₂O

Inną metodą jest redukcja stopionych azotanów metalicznym ołowiem, np.

NaNO₃ + Pb → NaNO₂ + PbO

Niektóre azotany redukują się do azotynów w wyniku podgrzania, np.

2KNO₃ → 2KNO₂ + O₂

Ważniejsze azotyny

• azotyn potasu
• azotyn sodu
• azotyn amonu
• azotyn amylu

Zobacz też

• obieg azotu w przyrodzie