Bąk (zabawka)
Bąk – zabawka wprawiana w ruch obrotowy dookoła swojej osi. Urządzenie często jest wprawiane w ruch za pomocą naciśnięcia tłoka wędrującego po osi ze śrubowym nacięciem, niekiedy przez odciągnięcie okalającego go sznurka[1]. Wprawiona w ruch obrotowy zabawka nie przewraca się, a jej oś obrotu toczy się po powierzchni stożka w ruchu zwanym precesją.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Gliniane bąki, których wiek datuje się na 3500 lat p.n.e., odkryto na stanowiskach archeologicznych miasta Ur. W Troi odnaleziono terakotowe bąki z okolic 3000 lat p.n.e. Z roku około 1250 p.n.e. pochodzą odnalezione w Chinach bąki, które w ruch wprawiano uderzeniami urządzenia podobnego do bata (whip top, whip oznacza dosłownie bat)[2]. Z podobnego okresu pochodzą bąki z utwardzonej gliny, które to odkryto w Tebach. Także na ceramice ze starożytnej Grecji uwieczniono sceny zabawy bąkiem, zarówno przez kobiety, jak i mężczyzn. Możliwe, że część greckich zabawek tego rodzaju wykonywano z drewna. Bąki odkryte na terenie Rzymu datuje się na 27 rok p.n.e., wykonane są z kości[1].
Rodzaje[edytuj | edytuj kod]
- bąki wytworzone z metalu (stal, aluminium, miedź)
- bąki z plastiku
- bąki z drewna, wytwarzany ręcznie w tradycyjnych warsztatach stolarskich
- bąki z kości (Grecja)
- bąki z papieru i drewnianej osi
Galeria[edytuj | edytuj kod]
Duży bąk metalowy
Beigoma, japoński bąk ze stopu metali, popularny w okresie [Taishō
Bąki z drewna
Dzieci przy wytwarzaniu bąków z papieru
Obracający się bąk
Symulacja wirowania
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Valerie Oliver, History of the Top, 2003 [zarchiwizowane z adresu 2014-06-11].
- ↑ D.W. Gould, The top: universal toy, enduring pastime, wyd. [1st ed.], New York,: Clarkson N. Potter; distributed by Crown Publishers, 1973, ISBN 0-517-50416-2, OCLC 764396 [dostęp 2022-02-03].