Błąd asocjacji

Diagram Venna obrazujący błąd asocjacji. A jest w B oraz również w C, nie oznacza to jednak, że całe B jest w C.

Błąd asocjacji (ang. association fallacy), błąd skojarzenia – błąd logiczny polegający na stwierdzeniu, że właściwości jednej rzeczy są z natury właściwościami innej. Stwierdzenie to opiera się na niepoprawnym zestawieniu ze sobą dwóch rzeczy, które tylko pozornie mają wspólne cechy. Często stanowi on chwyt erystyczny w dyskusjach. Ze względu na sposób użycia błędu asocjacji można wyróżnić jego dwa rodzaje, czyli winę przez skojarzenie oraz honor przez skojarzenie.

Forma

• A jest B
• A jest również C
• Zatem każde B jest C

Przykład: Marek jest fotografem. Marek ma blond włosy. Zatem wszyscy fotografowie mają blond włosy.

Wina przez skojarzenie

Postać Adolfa Hitlera często bywa stosowana do reductio ad Hitlerum – przykładu winy przez skojarzenie

Wina przez skojarzenie (ang. guilt by association), również błąd złego towarzystwa (ang. bad company fallacy) czy błąd „z kim przestajesz, takim się stajesz” (ang. the company you keep fallacy) – rodzaj błędu asocjacji, pozamerytoryczny sposób argumentowania polegający na podjęciu próby unieważnienia stanowiska oponenta na podstawie tego, że ten sam pogląd ma osoba lub grupa osób, która źle się kojarzy w powszechnej świadomości. Taki zabieg erystyczny przybiera formę argumentum ad hominem, która sugeruje złe intencje u oponenta oraz oparta jest na bezpodstawnej odpowiedzialności zbiorowej.

Osoba A jest X.
Zła osoba B też jest X, zatem X musi być złe.
Tak więc osoba A musi być równie zła, jak osoba B.

Przykład: Planujesz zostać matematykiem? Ted Kaczynski też był matematykiem. Więc nie powinieneś obierać tej samej drogi co on.

Osoba A jest X.
Zatem X musi być złe.

Przykład: Eric Harris i Dylan Klebold lubili grać w gry wideo, zatem gry wideo muszą być niebezpieczne.

Jednym z przykładów winy przez skojarzenie jest reductio ad Hitlerum, które polega na próbie unieważnienia stanowiska oponenta na podstawie tego, iż ten sam pogląd miał Adolf Hitler lub NSDAP.

Osoba A jest X.
Hitler też był X, zatem X musi być złe.
Tak więc osoba A musić być równie zła, jak Hitler.

Przykład: Popierasz eutanazję? Wiesz, kto jeszcze popierał eutanazję? Hitler.

Lubisz psy? A wiesz, kto lubił psy? Hitler.

Powoływanie się na Adolfa Hitlera lub inną źle kojarzącą się postać nie jest winą przez skojarzenie, gdy objaśnia argument, zamiast go zatracać.

Honor przez skojarzenie

Honor przez skojarzenie (ang. honor by association) – rodzaj błędu asocjacji stanowiący odwrotność winy przez skojarzenie. Jest pozamerytorycznym sposobem argumentowania polegającym na stwierdzeniu, że pewien pogląd jest dobry, gdyż popiera go osoba lub grupa osób, która kojarzy się dobrze lub jest powszechnie szanowana. Honor przez skojarzenie jest rodzajem argumentum ad auctoritatem.

Osoba A była dobrym człowiekiem.
Osoba A była też X.
Zatem wszyscy X to dobrzy ludzie.

Przykład: Martin Luther King był dobrą osobą. Martin Luther King był też baptystą. Zatem wszyscy baptyści to dobrzy ludzie.

Analogicznie do winy przez skojarzenie, powoływanie się na Martina Luthera Kinga Jr. lub inną dobrze kojarzącą się postać nie jest honorem przez skojarzenie, gdy objaśnia argument, zamiast go zatracać.