Błąd ekologiczny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Błąd ekologiczny (ang. ecological fallacy) polega na nieuzasadnionym przenoszeniu wniosków z korelacji grupowych (dokonywanych na danych opisujących zagregowane zbiorowości) na zależności na poziomie jednostkowym. W szczególności błędne może być wnioskowanie o zależnościach (zwłaszcza bezpośrednich związków przyczynowo-skutkowych), pomiędzy cechami jednostek na podstawie korelacji między danymi opisującymi zbiorowości terytorialne, tzn. uśrednione cechy zamieszkujących je populacji (np. gmin czy regionów).

Obserwowana na jednym poziomie korelacja może okazać się pozorna – powodowana lub przekształcana przez niebrane pod uwagę, szczegółowe czynniki. Błąd ten może być popełniany np. przy porównaniach grupowych związku wskaźników zdrowia z popularnością określonej diety, religii (jak w przypadku podawanej w wątpliwość dziewiętnastowiecznej teorii socjologa Durkheima o większej skłonności protestantów do samobójstw[1]), czy dowolnej innej indywidualnej cechy[2]. Błąd ten ilustruje również paradoks Simpsona.

Przykłady[edytuj | edytuj kod]

Imigracja a alfabetyzm[edytuj | edytuj kod]

Robinson ilustruje błąd ekologiczny przykładem analizy korelacji Pearsona pomiędzy poziomem alfabetyzmu a udziałem imigrantów w stanach USA, według danych ze spisu ludności z 1930 r. Na poziomie stanów, związek ten wynosi r≈–0,53, a na poziomie regionów geograficznych nawet r≈–0,62. Sugeruje to obecność bardzo silnej ujemnej zależności, i może nasuwać interpretację, że napływ imigrantów jest natychmiastowo korzystny dla lokalnego poziomu wykształcenia. Jednakże bezpośrednia analiza związku alfabetyzmu z pochodzeniem na poziomie indywidualnym pokazuje, że korelacja jest mała i nosi odwrotny znak, r≈0,12 (imigranci w latach 30. byli nieco częściej niepiśmienni niż populacja miejscowa). W interpretacji badacza, wynika to prawdopodobnie z tego, że większość imigrantów osiedla się generalnie w lepiej wykształconych stanach[3].

Bogate stany demokratyczne, biedne republikańskie[edytuj | edytuj kod]

Mapa preferencji wyborczych w USA – czerwień reprezentuje terytoria raczej republikańskie, kolor niebieski demokratyczne (w latach 2000–2016). Ilustracja ozdobna, bez znaczenia merytorycznego dla treści artykułu.
Mapa preferencji wyborczych w USA w latach 2000–2016 – czerwień reprezentuje terytoria raczej republikańskie, kolor niebieski raczej demokratyczne

Pozornym paradoksem obserwowanym w Stanach Zjednoczonych jest także odwrotna zależność pomiędzy średnim poziomem dochodu a sympatiami wyborczymi na poziomie indywidualnym i grupowym. Porównania indywidualne sugerują, że na Partię Republikańską częściej głosują wyborcy bogatsi, ale na poziomie stanów tendencja się odwraca: partia ta uzyskuje małe poparcie w najbogatszych stanach, jak Kalifornia czy Nowy Jork. Statystyk Andrew Gelman wykazał, że zjawisko to wynika z nakładania się i wzajemnej moderacji kilku odrębnych zależności – indywidualny poziom dochodu ma znaczenie tylko w biedniejszych regionach, w stanach bogatszych przestaje się istotnie wiązać z preferencjami wyborczymi. Badacz sugeruje, że może to wynikać z tego, że czynniki ekonomiczne są mniej ważne w zamożniejszych regionach, co znajduje potwierdzenie w innych analizach[4][5].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Bernard B. Berk, Macro-Micro Relationships in Durkheim’s Analysis of Egoistic Suicide, „Sociological Theory”, 24 (1), 2016, s. 58–80, DOI: 10.1111/j.0735-2751.2006.00264.x [dostęp 2017-01-28] (ang.).
  2. ↑ S Schwartz, The fallacy of the ecological fallacy: the potential misuse of a concept and the consequences., „American Journal of Public Health”, 84 (5), 1994, s. 819–824, ISSN 0090-0036, PMID: 8179055, PMCID: PMC1615039 [dostęp 2017-01-28].
  3. ↑ W.S. Robinson, Ecological Correlations and the Behavior of Individuals, „American Sociological Review”, 15 (3), 1950, s. 351–357, DOI: 10.2307/2087176, JSTOR: 2087176 [dostęp 2017-01-28].
  4. ↑ Andrew. Gelman, Red state, blue state, rich state, poor state. Why Americans vote the way they do, Princeton University Press, 2010, ISBN 978-1-4008-3211-8, OCLC 609904980.
  5. ↑ Stephen Ansolabehere, Jonathan Rodden, James M. Snyder, The Strength of Issues: Using Multiple Measures to Gauge Preference Stability, Ideological Constraint, and Issue Voting, „American Political Science Review”, 102 (2), 2008, s. 215–232, DOI: 10.1017/S0003055408080210, ISSN 1537-5943 [dostęp 2017-01-28].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Robinson, W.S.(1950) Ecological Correlations and the Behavior of Individuals, American Sociological Review, vol. 15, s. 351–357.
  • Kocór M. (2006) Metody wnioskowania ekologicznego w badaniach wyborczych. ASK, nr 15, s. 75–103.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Błąd_ekologiczny&oldid=69665101”