Błękitna Dywizja
.jpg) Agustín Aznar i Mora Figueroa, znani żołnierze dywizji, na froncie wschodnim | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
20 lipca 1941 |
| Rozformowanie |
20 października 1943 |
| Nazwa wyróżniająca | |
| Tradycje | |
| Kontynuacja | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | |
| Ostatni | |
| Działania zbrojne | |
| front wschodni (II wojna światowa) | |
| Organizacja | |
| Formacja | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Błękitna Dywizja (hiszp. La División Azul, niem. Blaue Division) lub 250 hiszpańska dywizja ochotnicza – formacja wojskowa z okresu II wojny światowej, złożona z hiszpańskich frankistów, którzy walczyli u boku armii niemieckiej na froncie wschodnim przeciwko Armii Czerwonej w okresie od 20 lipca 1941 do 20 października 1943. Oficjalna nazwa hiszpańska formacji brzmiała Division Española de Voluntarios (Hiszpańska Dywizja Ochotnicza), w języku niemieckim 250 Infanterie Division (spanische) (250 Dywizja Piechoty (hiszpańska)).
Powstanie[edytuj | edytuj kod]
Po ataku Niemiec na ZSRR 22 czerwca 1941 roku działacze hiszpańskiej Falangi przystąpili do organizowania formacji wojskowej do walki u boku armii niemieckiej. Miał to być gest rewanżu za pomoc jakiej III Rzesza udzieliła Francisco Franco podczas wojny domowej w Hiszpanii wysyłając Legión Cóndor.
24 czerwca 1941 roku w centrum Madrytu miała miejsce antyradziecka manifestacja członków Falangi. Okrzyk Rusia es culpable! („Rosja jest winna”) stał się hasłem frankistów deklarujących gotowość walki z „wrogami Europy”, Rosją i „bezbożnym komunizmem”. 28 czerwca 1941 rząd Franco wezwał Hiszpanów do wstępowania w szeregi tej ochotniczej formacji. W pierwszym miesiącu zgłosiło się 70 tysięcy, z czego wybrano 18 tysięcy[1]. Jej odpowiednikiem lotniczym była Błękitna Eskadra[1].
Dywizja była formowana przez Wehrmacht na poligonie Grafenwähr na mocy rozkazu z 20 lipca 1941 roku, poza falą mobilizacyjną, w XII Okręgu Wojskowym.
Wchodzące w skład pułków bataliony formowano we wszystkich większych miastach Hiszpanii: Madrycie, Saragossie, Sewilli, Ceucie, Valladolid, La Coruna, Burgos, Walencji i Barcelonie. Podczas werbunku zgłosiło się ok. 70 tys. ochotników, z czego wybrano 18 tysięcy. Równolegle formowano pułk artylerii, jednostki towarzyszące oraz zaplecze. Początkowo powstał problem tego jakie mundury mogą nosić żołnierze dywizji – Hiszpania nie była oficjalnie w stanie wojny z ZSRR, więc oficjalnie nie można było używać mundurów armii hiszpańskiej. Wybrnięto z problemu tworząc uniform kombinowany, składający się z błękitnej bluzy mundurowej Falangi (stąd nazwa dywizji), czerwonego beretu hiszpańskich monarchistów – karlistów i oliwkowych bryczesów z munduru hiszpańskiej Legii Cudzoziemskiej. Nieoficjalnie jednak wielu ochotników, szczególnie oficerów, nosiło zwykłe mundury wojskowe. Dowódcą dywizji został gen. Agustín Muñoz Grandes, doświadczony frankistowski dowódca z czasów wojny domowej i jednocześnie zwolennik przystąpienia Hiszpanii do wojny po stronie państw Osi.
Zdaniem publicysty historycznego Tymoteusza Pawłowskiego, organizując „Błękitną Dywizję” Franco pogłębiał przyjazne stosunki z Niemcami, które naciskały na włączenie się Hiszpanii do wojny, nie narażając się przy tym zbytnio Wielkiej Brytanii, z którą współpraca była konieczna dla zapewniania dostaw ropy naftowej, a przy tym walczył ze znienawidzonym komunizmem, dając zarazem „zajęcie” części sfrustrowanych bezczynnością weteranów wojny domowej oraz najaktywniejszym germanofilom[2].
Walki[edytuj | edytuj kod]
13 lipca wyruszył pierwszy pociąg z ochotnikami z Madrytu do Niemiec. Niemcy wyposażyli hiszpańską dywizję w standardowy sprzęt Wehrmachtu, włącznie z umundurowaniem. Jednostka została też przemianowana na 250 Dywizję Piechoty i włączona w skład 16 Armii. Drogę na front, w rejon Nowogrodu Wielkiego żołnierze przebyli do Suwałk pociągiem, a pozostałe 1300 km pieszo, gdyż Niemcy nie dostarczyli przewidzianych dla tej dywizji ciężarówek.
Dywizja walczyła na północy Rosji nad rzeką Wołchow i jeziorem Ilmeń, następnie wzięła udział w blokadzie Leningradu, biorąc udział w odpieraniu radzieckiej operacji tichwińskiej w listopadzie i grudniu 1941 roku. Również pod Leningradem przyszło jej stoczyć najkrwawszą, ale zwycięską bitwę z wielokrotnie silniejszym przeciwnikiem pod Krasnym Borem 10 lutego 1943 roku. Za cenę utrzymania pozycji Hiszpanie ponieśli ogromne straty np. w jednym z batalionów, z 835 żołnierzy, sprawnych pozostało 27. Ogółem poległo w tej bitwie 1127 Hiszpanów, a 1035 było rannych, zaginęło 91 żołnierzy. Kulminacja walk przypadła na luty 1943 roku, kiedy dowództwo nad Dywizją objął gen. Emilio Esteban Infantes. Wkrótce jednak, w związku z naciskami angielskiej i amerykańskiej dyplomacji (zażądanymi w formie ultymatywnej przez Stalina) i zmianą sytuacji międzynarodowej (coraz bardziej widoczna porażka państw Osi), Hiszpania została zmuszona do ogłoszenia pełnej neutralności i od 12 października 1943 roku rozpoczęła wycofywanie „Błękitnej” Dywizji do kraju. Ogółem przez jednostkę przewinęło się ok. 45 tys. żołnierzy, a jej straty wyniosły ok. 5 tys. poległych i ponad 8 tys. rannych[1]. 372 żołnierzy dostało się do niewoli, z której pozostałych 286 zwolniono dopiero w 1954 roku[1].
Po repatriowaniu dywizji do Hiszpanii część jej żołnierzy kontynuowała walkę z Sowietami w niemieckich mundurach: najpierw jako Błękitny Legion, następnie w szeregach 28 Dywizji Ochotniczej SS „Wallonien”.
Ustanowiono specjalne medale dla członków Błękitnej Dywizji:
- 9 listopada 1943 – Medal za Kampanię w Rosji (przez rząd hiszpański)
- 3 stycznia 1944 – Medal Błękitnej Dywizji (przez niemieckie dowództwo)
Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]
- 262 , 263 i 269 hiszpański pułk piechoty
- 250 hiszpański pułk artylerii
- 250 hiszpański batalion pionierów
- 250 hiszpański oddział rozpoznawczy
- 250 hiszpański oddział przeciwpancerny
- 250 hiszpański oddział łączności
Dowódcy dywizji[edytuj | edytuj kod]
- Generalleutnant Agustín Muñoz Grandes 20.07.1941 – 13.12.1942;
- Generalleutnant Emilio Esteban Infantes 13.12.1942 – 20.10.1943.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- Błękitna Eskadra
- Błękitna Armia (formacja Wojska Polskiego)
- Synożupannyki (ukraińska formacja określana jako Błękitna Dywizja)
- Medal Błękitnej Dywizji
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Tymoteusz Pawłowski. Półwysep Iberyjski w drugiej wojnie światowej. „Technika Wojskowa Historia”. 4/2015(34), s. 59, lipiec-sierpień 2015. Magnum X.
- ↑ Tymoteusz Pawłowski. Półwysep Iberyjski w drugiej wojnie światowej. „Technika Wojskowa Historia”. 4/2015(34), s. 58, 61, lipiec-sierpień 2015. Magnum X.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Carell Paul, Operacja „Barbarossa”, Warszawa 2000, ISBN 831109199-4.
- Paul Carell, Spalona ziemia. Odwrót Wehrmachtu na Wschodzie, Kazimierz Szarski (tłum.), Warszawa: Bellona, 2003, ISBN 83-11-09475-6, OCLC 749204110.
- Haupt Werner, Army Group North. The Wehrmacht in Russia 1941–1945, b.m.w i b.m.r., ISBN 0-7643-0182-9.
- Muszyński Wojciech Jerzy, Błękitna Dywizja. Ochotnicy hiszpańscy na froncie wschodnim 1941–1945, Warszawa 2002, ISBN 83-909046-5-9.
- Schramm Percy Ernst, Kriegstagebuch des Oberkommandos der Wehrmacht 8 vol., Bonn 2003, ISBN 3-8289-0525-0.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
| 1-100 | |
|---|---|
| 101-200 | |
| 201-300 |
|
| 301-400 | |
| 401-500 | |
| 501-600 | |
| 601-719 | |
| Imienne |
|
