Błękitniczek purpurowy
| Cyanerpes caeruleus[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
_01.jpg) samiec | |||
 samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
błękitniczek purpurowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Błękitniczek purpurowy[3] (Cyanerpes caeruleus) – gatunek małego ptaka z podrodziny cukrowników (Dacninae) w rodzinie tanagrowatych (Thraupidae). Zamieszkuje Amerykę Południową oraz wschodnią Panamę (Ameryka Centralna). Nie jest zagrożony wyginięciem.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Takson ten zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał Karol Linneusz w 10. edycji Systema Naturae opublikowanej w 1758 roku; autor nadał gatunkowi nazwę Certhia caerulea, a jako miejsce typowe wskazał Surinam[4]. Linneusz swój krótki opis opracował w oparciu o publikację George’a Edwardsa z 1743 roku, który opisał i zilustrował tego ptaka pod zwyczajową angielską nazwą The Blue Creeper[5]. Obecnie gatunek ten umieszczany jest w rodzaju Cyanerpes[3][6]. Wyróżnia się pięć podgatunków: C. c. chocoanus, C. c. caeruleus, C. c. hellmayri, C. c. longirostris, C. c. microrhynchus[6]. Czasem za podgatunek błękitniczka purpurowego uznawano błękitniczka lśniącego (Cyanerpes lucidus)[7].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Błękitniczek purpurowy występuje na terenach Ameryki Południowej oraz wschodniej Panamy. Zazwyczaj występuje do 800 m n.p.m., w niektórych rejonach wyżej, a najwyżej stwierdzono go w Kolumbii – na 2300 m n.p.m.[8] Poszczególne podgatunki zamieszkują[6][7][9]:
- C. c. chocoanus – wschodnia Panama do zachodniego Ekwadoru,
- C. c. caeruleus – środkowa Kolumbia, Wenezuela, przez region Gujana do północno-środkowej Brazylii,
- C. c. hellmayri – Potaro-Siparuni (Gujana),
- C. c. longirostris – Trynidad,
- C. c. microrhynchus – zachodnia i środkowa Amazonia.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Ptak małej wielkości, osiąga długość ciała około 10 cm i masę 7,8–14 g[8].
Posiada zakrzywiony czarny dziób[10]. Samiec posiada lśniące, indygowe upierzenie w odcieniu fioletu[9][10]. Posiada wąską, czarną maskę[10], czarną plamkę na podgardlu (śliniak) i czarne skrzydła[9][10]. Nogi żółte[9][10]. Samica posiada zielone upierzenie, żółto prążkowane na spodzie ciała[9].
Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]
Błękitniczka purpurowego można znaleźć w lasach i ogrodach, na kwitnących drzewach[9][10].
Gatunek wszystkożerny, odżywia się jagodami, owadami, pająkami i nektarem kwiatów drzew[9]. Wąski dziób umożliwia błękitniczkowi purpurowemu nie tylko sięgać do wnętrza kwiatów, ale także żerować na strąkach i sięgać po uciekające i chowające się bezkręgowce[9].
Para uwija gniazdo w kształcie czarki, wykonane z materiału roślinnego, w którym samica składa 2 białe jaja z czekoladowymi plamkami[9]. Karmieniem piskląt zajmują się oboje rodzice[8].
Status[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje błękitniczka purpurowego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. W 1996 roku ptak ten opisany został jako pospolity. W 2019 roku organizacja Partners in Flight szacowała, że liczebność światowej populacji mieści się w przedziale 5–50 milionów dorosłych osobników, a trend liczebności jest lekko spadkowy[2][11].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Cyanerpes caeruleus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Cyanerpes caeruleus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Dacninae Sundevall, 1836 - cukrowniki - Blue tanagers (wersja: 2021-07-13). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-09-11].
- ↑ K. Linneusz: Systema Naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 12. T. 1. 1758, s. 118–119. (łac.).
- ↑ G. Edwards: A Natural History of Uncommon Birds. T. 1. London: Printed for the author at the College of Physicians, 1743, s. 21, tabl. 21. (ang.).
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-09-12]. (ang.).
- ↑ a b Purple Honeycreeper (Cyanerpes caeruleus). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2016-03-04]. (ang.).
- ↑ a b c Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David Christie (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 251–252. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Tanagrowate, [w:] David Alderton, Encyklopedia ptaków świata, Peter Barrett, Wydawnictwo Dragon, 2020, s. 131, ISBN 978-83-8172-650-4.
- ↑ a b c d e f Błękitniczek purpurowy Cyanerpes caeruleus. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-09-12]. (ang.).
- ↑ Species factsheet: Cyanerpes caeruleus. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-12-11]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).