Bławatnikowiec
| Phibalura flavirostris[1] | |||
| Vieillot, 1816 | |||
.jpeg)
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
Phibalura[2] | ||
| Gatunek |
bławatnikowiec | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 Zasięg występowania P. f. flavirostris występuje przez cały rok tylko w sezonie lęgowym | |||
Bławatnikowiec[4] (Phibalura flavirostris) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny bławatnikowatych (Cotingidae). Występuje w południowo-wschodniej Brazylii i przyległych obszarach wschodniego Paragwaju i skrajnie północno-wschodniej Argentyny, izolowana populacja w zachodniej Boliwii.
Podgatunki
[edytuj | edytuj kod];_Campos_do_Jord%C3%A3o,_S%C3%A3o_Paulo,_Brazil.jpg)
Wyróżniono dwa podgatunki P. flavirostris[4][5]:
- bławatnikowiec brazylijski (P. flavirostris flavirostris), zasiedlający południowo-wschodnią Brazylię i przyległe obszary wschodniego Paragwaju i skrajnie północno-wschodniej Argentyny,
- bławatnikowiec boliwijski (P. flavirostris boliviana), występujący w oddalonym o około 2500 kilometrów centralno-zachodnim regionie Boliwii. Przez wiele lat znany był tylko z dwóch okazów pozyskanych w 1902 roku (na ich podstawie Frank Michler Chapman opisał ten takson w 1930 roku) oraz muzealnego okazu odłowionego przed 1847 rokiem, poprawnie zidentyfikowanego jako P. f. boliviana dopiero w 1984 roku. Ponownie odkryto ten takson w 2000 roku[6][7].
Upierzenie tych dwóch podgatunków różni się. Samce podgatunku boliviana posiadają dłuższe sterówki, a dymorfizm płciowy nie jest bardzo widoczny. Tęczówkę podgatunku nominatywnego cechuje barwa czerwona, a boliviana koloru musztardy. P. f. boliviana jest także osiadły i zagrożony wyginięciem, w przeciwieństwie do drugiego podgatunku[6].
W niektórych ujęciach systematycznych podgatunki te traktowane są jak osobne gatunki[8][9].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Długość ciała: 22 cm
- Masa ciała: 45–50 g
Samce cechuje jaskrawsze ubarwienie. Ptak ten ma szary wierzch głowy oraz żółte gardło. Dziób jest jasnoróżowy. Zielonkawy wierzch ciała w obszarze skrzydeł pokrywają pióra o czarno-żółtych zakończeniach, podobne występują na pokrywach ogonowych. Same sterówki są rozwidlone, jak u jaskółek. Pióra na brzuchu są białe z czarno-żółtymi zakończeniami.
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]- Biotop
Zasiedla lasy, zadrzewienia, tereny otwarte, a także ogrody z drzewami. Podgatunek P. f. flavirostros występuje na wysokościach poniżej 1400 m n.p.m., a P. f. boliviana w przedziale wysokości 1400–2000 m n.p.m.[7]
- Pożywienie
Pożywienie stanowią owady i owoce.
- Lęgi
Gniazdo bardzo małe, w kształcie czarki, wykonane z mchu, mieści się na gałęzi. Bławatnikowce gniazdują w małych koloniach oddalonych od siebie o około 100 m. Oboje rodzice opiekują się pisklętami. Ich pokarmem są larwy owadów i drobne owoce. Opuszczają gniazdo nie w pełni samodzielne[10]. Jajo ma wymiary 25×19 mm[7].
Status
[edytuj | edytuj kod]Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2012 roku uznaje bławatnikowca brazylijskiego i bławatnikowca boliwijskiego za osobne gatunki[3][9].
Bławatnikowiec brazylijski od 2022 roku jest klasyfikowany jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern); wcześniej był uznawany za gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened). Liczebność jego populacji wstępnie szacuje się na 20–50 tysięcy osobników dorosłych. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy[3].
Bławatnikowiec boliwijski jest uznawany za gatunek zagrożony (EN – Endangered). Jego liczebność szacuje się na 600–800 osobników (czyli około 400–530 osobników dorosłych), a jej trend oceniany jest jako spadkowy ze względu na utratę siedlisk[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Phibalura flavirostris, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Phibalura, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2020-12-08] (ang.).
- ↑ a b c BirdLife International, Phibalura flavirostris, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2022, wersja 2022-2 [dostęp 2023-01-08] (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Phytotomini Swainson, 1837 (wersja: 2020-12-25). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-01-08].
- ↑ Swallow-tailed Cotinga (Phibalura flavirostris). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-06)]. (ang.).
- ↑ a b A. Bennett Hennessey. Species Rank of Phibalura (flavirostris) boliviana Based on Plumage, Soft Part Color, Vocalizations, and Seasonal Movements. „The Wilson Journal of Ornithology”. 123 (3), s. 454–458, 2011. DOI: 10.1676/10-190.1.
- ↑ a b c G. Bromfield et al. New information on plumage, nesting, behaviour and vocalisations of the Bolivian Swallow-tailed Cotinga Phibalura flavirostris boliviana from the Apolo area of Madidi National Park, Bolivia. „Cotinga”. 21, s. 63–67, 2004.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-08]. (ang.).
- ↑ a b c BirdLife International, Phibalura boliviana, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2022, wersja 2022-2 [dostęp 2023-01-08] (ang.).
- ↑ Tesourinha-da-mata (Phibalura flavirostris). [dostęp 2013-03-31]. (port.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, Phil Benstead: Ptaki. Encyklopedia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 240. ISBN 978-83-01-15733-3.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Zdjęcie Phibalura flavirostris na gnieździe
