Błotniak stepowy
| ||
| Circus macrourus[1] | ||
| (S. G. Gmelin, 1770) | ||
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ptaki | |
| Podgromada | Neornithes | |
| Infragromada | ptaki neognatyczne | |
| Rząd | szponiaste | |
| Rodzina | jastrzębiowate | |
| Podrodzina | jastrzębie | |
| Plemię | Accipitrini | |
| Rodzaj | Circus | |
| Gatunek | błotniak stepowy | |
| Synonimy | ||
| ||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | ||
 | ||
| Zasięg występowania | ||
 gniazduje przeloty zimuje | ||
Błotniak stepowy[4], błotniak blady, błotniak biały (Circus macrourus) – gatunek dużego ptaka drapieżnego z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae).
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Zamieszkuje pas eurazjatyckich stepów. Gniazduje we wschodniej Europie i Środkowej Azji. Wędrowny. Zimuje w Afryce, na Bliskim Wschodzie, w Indiach i dalej na wschód po Mjanmę, oraz na Cejlonie[3]. Nie wyróżnia się podgatunków[2][5].
- W Polsce pojawia się nieregularnie na przelotach we wszystkich regionach, zwykle bardzo nielicznie[6]. Co roku notuje się od kilku do kilkunastu stwierdzeń tego ptaka, zwykle sporadycznie. Ponieważ nie lęgnie się w kraju, obserwuje się jego migracje w kwietniu lub maju i od końca sierpnia do października. Sporadycznie spotyka się jednak błotniaki stepowe we wszystkich miesiącach, nawet w okresie lęgowym i zimą. Pojawy są obecnie częstsze niż kiedyś. Tłumaczy się to lepszą penetracją terenów przez obserwatorów i znajomością cech identyfikacyjnych. Do tej pory lęgów nie odnotowano, choć przez 2 lata samiec był widywany w Dolinie Biebrzy wraz z samicą błotniaka łąkowego.
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Cechy gatunku[edytuj | edytuj kod]
Podobny pod względem smukłej i delikatnej sylwetki i rozmiarów do błotniaków: łąkowego i zbożowego, ale czarne końce skrzydeł o kształcie bardziej zaostrzonym, w kształcie klina. Samiec mniejszy od samicy i łatwiejszy do identyfikacji, o jasnosinym wierzchu ciała, białym brzuchu i spodniej części skrzydeł, czarnym dziobie i żółtych nogach. W przeciwieństwie do innych błotniaków nie ma ciemniejszej głowy. Przypomina mewę i z podobną zwinnością lata.
Samica jest większa, podoba do samic innych błotniaków, zwłaszcza łąkowego. W oznaczaniu mają znaczenie subtelne różnice w spodniej pokrywie skrzydeł. Ma brązowy wierzch ciała i rdzawy spód z podłużnymi kreskami, a głowę z wyraźną szlarą – jasna obwódka z ciemnymi pokrywami usznymi. Posiada też białawą obrożą na szyi. Na skrzydłach ma jaśniejsze pierwszorzędowe lotki i ciemniejsze drugorzędowe.
U młodych widać wyraźnie jaśniejszy kołnierzyk poniżej pokryw usznych i ciemne boki szyi, które są widoczne w locie[7].
Wymiary średnie[8][edytuj | edytuj kod]
- długość ciała z dziobem i ogonem
- ok. 40–50 cm
- rozpiętość skrzydeł
- 95–115 cm
- długość ogona
- 19,5–25 cm
Masa ciała[8][edytuj | edytuj kod]
samce 0,2–0,5 kg
samice 0,4–0,5 kg
Biotop[edytuj | edytuj kod]
Stepy, pola uprawne oraz inne tereny otwarte porośnięte niską trawiastą roślinnością, np. łąki, mokradła i bagna.
Poza okresem lęgowym błotniaki żyją samotnie, choć w siedliskach obfitujących w pokarm mogą tworzą koncentracje.
Okres lęgowy[edytuj | edytuj kod]
Toki[edytuj | edytuj kod]
Więzi między partnerami utrzymują się jedynie przez jeden sezon.
Gniazdo[edytuj | edytuj kod]
Na ziemi, w trawie i innej wysokiej roślinności lub między krzakami. Przeważnie buduje je samica z gałązek i trawy.
Jaja[edytuj | edytuj kod]
W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w końcu maja 4 do 5 bladoniebieskich jaj z rdzawym nakrapianiem.
Wysiadywanie[edytuj | edytuj kod]
Jaja wysiadywane są przez okres 28–30 dni przez samicę, podobnie jak u innych błotniaków. Podczas gdy matka opiekuje się pisklętami, samiec zaopatruje rodzinę w pożywienie. Pisklęta opuszczają gniazdo po 35–40 dniach i osiągają wtedy samodzielność. Pierwszy lęg wyprowadzają w drugim lub trzecim roku życia.
Pożywienie[edytuj | edytuj kod]
Drobne kręgowce – gryzonie, małe ptaki, jaszczurki i owady (głównie prostoskrzydłe).
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody został zaliczony do kategorii NT (bliski zagrożenia). W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą[9].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Circus macrourus, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Orta, J., Christie, D.A. & Kirwan, G.M.: Pallid Harrier (Circus macrourus). W: del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-11-18].
- ↑ a b Circus macrourus. Czerwona księga gatunków zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: Paweł Mielczarek, Marek Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2019-03-24). W: Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-11-18].
- ↑ Frank Gill, David Donsker (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors (ang.). IOC World Bird List: Version 9.2. [dostęp 2019-11-18].
- ↑ Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 221. ISBN 83-919626-1-X.
- ↑ Peter Hayman, Rob Hume: Rozpoznawanie ptaków. Warszawa: Muza SA, 2005, s. 237. ISBN 83-7319-639-0.
- ↑ a b Michał Radziszewski: Ptaki Polski. Warszawa: Carta Blanca, 2011. ISBN 978-83-268-0130-3.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183)