Błotniak stepowy

Błotniak stepowy
	Circus macrourus
	(S.G. Gmelin, 1770)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	szponiaste
Rodzina	jastrzębiowate
Podrodzina	jastrzębie
Plemię	Accipitrini
Rodzaj	Circus
Gatunek	błotniak stepowy
Synonimy
	Accipiter macrourus (S.G. Gmelin, 1770); Falco macrourus S.G. Gmelin, 1770; Circus superciliaris A. Smith, 1829; Circus aequipar Bonaparte, 1850;
	Accipiter macrourus (S.G. Gmelin, 1770); Falco macrourus S.G. Gmelin, 1770; Circus superciliaris A. Smith, 1829; Circus aequipar Bonaparte, 1850;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; bliski zagrożenia
	Zasięg występowania
	; gniazduje przeloty zimuje
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Błotniak stepowy^[5], błotniak blady, błotniak biały (Circus macrourus) – gatunek dużego ptaka drapieżnego z rodziny jastrzębiowatych (Accipitridae). Bliski zagrożenia wyginięciem.

Występowanie

Zamieszkuje pas eurazjatyckich stepów. Gniazduje od wschodniej Europy po Azję Środkową. Wędrowny. Zimuje w Afryce (głównie Subsaharyjskiej), na Bliskim Wschodzie, w Indiach i dalej na wschód po Mjanmę, oraz na Cejlonie^[4]. Nie wyróżnia się podgatunków^[3]^[6].

W Polsce pojawia się nieregularnie na przelotach we wszystkich regionach, zwykle bardzo nielicznie^[7]. Co roku notuje się od kilku do kilkunastu stwierdzeń tego ptaka. Ponieważ nie lęgnie się w kraju, obserwuje się jego migracje w kwietniu lub maju i od końca sierpnia do października. Sporadycznie spotyka się jednak błotniaki stepowe we wszystkich miesiącach, nawet w okresie lęgowym i zimą. Pojawy są obecnie częstsze niż kiedyś. Tłumaczy się to lepszą penetracją terenów przez obserwatorów i znajomością cech identyfikacyjnych. Do tej pory lęgów nie odnotowano, choć przez 2 lata samiec był widywany w Dolinie Biebrzy wraz z samicą błotniaka łąkowego.

Charakterystyka

Cechy gatunku

Podobny pod względem smukłej i delikatnej sylwetki i rozmiarów do błotniaków: łąkowego i zbożowego, ale czarne końce skrzydeł o kształcie bardziej zaostrzonym, w kształcie klina. Samiec mniejszy od samicy i łatwiejszy do identyfikacji, o jasnosinym wierzchu ciała, białym brzuchu i spodniej części skrzydeł, czarnym dziobie i żółtych nogach. W przeciwieństwie do innych błotniaków nie ma ciemniejszej głowy. Przypomina mewę i z podobną zwinnością lata.
Samica jest większa, podoba do samic innych błotniaków, zwłaszcza łąkowego. W oznaczaniu mają znaczenie subtelne różnice w spodniej pokrywie skrzydeł. Ma brązowy wierzch ciała i rdzawy spód z podłużnymi kreskami, a głowę z wyraźną szlarą – jasna obwódka z ciemnymi pokrywami usznymi. Posiada też białawą obrożą na szyi. Na skrzydłach ma jaśniejsze pierwszorzędowe lotki i ciemniejsze drugorzędowe.
U młodych widać wyraźnie jaśniejszy kołnierzyk poniżej pokryw usznych i ciemne boki szyi, które są widoczne w locie^[8].

Wymiary średnie^[9]

długość ciała z dziobem i ogonem: ok. 40–50 cm
rozpiętość skrzydeł: 95–115 cm
długość ogona: 19,5–25 cm

Masa ciała^[9]

samce 0,2–0,5 kg

samice 0,4–0,5 kg

Biotop

Stepy, pola uprawne oraz inne tereny otwarte porośnięte niską trawiastą roślinnością, np. łąki, mokradła i bagna.

Poza okresem lęgowym błotniaki żyją samotnie, choć w siedliskach obfitujących w pokarm mogą tworzą koncentracje.

Okres lęgowy

Toki

Więzi między partnerami utrzymują się jedynie przez jeden sezon.

Gniazdo

Na ziemi, w trawie i innej wysokiej roślinności lub między krzakami. Przeważnie buduje je samica z gałązek i trawy.

Jaja

W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w maju–czerwcu 3–6 (najczęściej 4 lub 5) białych^[10] lub bladoniebieskich jaj z rdzawym nakrapianiem^[11].

Wysiadywanie i dorastanie

Jaja wysiadywane są przez okres 28–30 dni przez samicę, podobnie jak u innych błotniaków. Podczas gdy matka opiekuje się pisklętami, samiec zaopatruje rodzinę w pożywienie. Pisklęta opuszczają gniazdo po 35–40 dniach, a 2–3 tygodnie później osiągają samodzielność^[10]. Pierwszy lęg wyprowadzają w drugim lub trzecim roku życia^[10].

Pożywienie

Drobne kręgowce – gryzonie, małe ptaki, jaszczurki i owady (głównie prostoskrzydłe).

Status i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody od 1994 roku jest zaliczany do kategorii NT (bliski zagrożenia); wcześniej, w 1988 roku sklasyfikowano go w kategorii LC (najmniejszej troski). W 2003 roku liczebność światowej populacji szacowano na 9–15 tysięcy par lęgowych. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy^[4].

W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą^[12].

Zobacz też

ptaki Polski

Przypisy

↑ Circus macrourus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c D. Lepage: Pallid Harrier Circus macrourus. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-02-02]. (ang.).
↑ ^a ^b Orta, J., Christie, D.A. & Kirwan, G.M.: Pallid Harrier (Circus macrourus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-11-18].
↑ ^a ^b ^c Circus macrourus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2020-09-23). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-05-25].
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-05-25]. (ang.).
↑ Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 221. ISBN 83-919626-1-X.
↑ Peter Hayman, Rob Hume: Rozpoznawanie ptaków. Warszawa: Muza SA, 2005, s. 237. ISBN 83-7319-639-0.
↑ ^a ^b Michał Radziszewski: Ptaki Polski. Warszawa: Carta Blanca, 2011. ISBN 978-83-268-0130-3.
↑ ^a ^b ^c N. Bouglouan: Pallid Harrier. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-05-25]. (ang.).
↑ Species account: Pallid Harrier Circus macrourus. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. 2023. [dostęp 2023-02-02]. (ang.).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Linki zewnętrzne

Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Circus macrourus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[avibase-2] D. Lepage: Pallid Harrier Circus macrourus. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-02-02]. (ang.).

[hbwa-3] Orta, J., Christie, D.A. & Kirwan, G.M.: Pallid Harrier (Circus macrourus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-11-18].

[iucn-4] Circus macrourus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[mk-5] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Accipitrini Vigors, 1824 (Wersja: 2020-09-23). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-05-25].

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Hoatzin, New World vultures, Secretarybird, raptors. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-05-25]. (ang.).

[7] Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 221. ISBN 83-919626-1-X.

[8] Peter Hayman, Rob Hume: Rozpoznawanie ptaków. Warszawa: Muza SA, 2005, s. 237. ISBN 83-7319-639-0.

[autonazwa1-9] Michał Radziszewski: Ptaki Polski. Warszawa: Carta Blanca, 2011. ISBN 978-83-268-0130-3.

[oiseaux-10] N. Bouglouan: Pallid Harrier. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-05-25]. (ang.).

[gr-11] Species account: Pallid Harrier Circus macrourus. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. 2023. [dostęp 2023-02-02]. (ang.).

[12] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]