Babka średnia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Babka średnia
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

babkowate

Rodzaj

babka

Gatunek

babka średnia

Nazwa systematyczna
Plantago media L.
Sp. pl. 1:113. 1753

Babka średnia (Plantago media) – gatunek rośliny z rodziny babkowatych. Rodzimy obszar występowania obejmuje Azję (od Syberii poprzez Chiny i środkową Azję do Zachodniej Azji) i całą niemal Europę, ale jako gatunek zawleczony rozprzestrzenił się także w innych regionach świata[3]. W Polsce występuje powszechnie.

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Kwiatostan
Łodyga
Głąbik o wysokości 3 do 50 cm, znacznie dłuższy od liści. Pod ziemią roślina wytwarza krótkie kłącze.
Liście
Wyłącznie liście w przyziemnej różyczce. Są eliptyczne, ostro lub tępo zakończone, z 5-9 nerwami, całobrzegie, zwężone u nasady, z krótkim ogonkiem, lub siedzące. Są przeważnie obustronnie krótko owłosione.
Kwiaty
Zebrane w krótki, walcowaty kłos o wiele krótszy niż głąbik. Przysadki nieco owłosione, o błoniastych brzegach, działki nagie, bardzo szerokie. Korona biaława, o długości ok. 4 mm, rurka korony naga. Nitki pręcików fioletowe, 4-5 razy dłuższe od korony, pylniki bladoliliowe lub białe.
Owoce
Czteronasienne torebki z wieczkiem czarne, zawierające pomarszczone nasiona.

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Bylina, hemikryptofit. Kwiaty przedsłupne, wonne, kwitnie od maja do września, jest owadopylna, lub wiatropylna[4]. Porasta łąki, wzgórza, polany, rumowiska, miedze, suche zbocza. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Festuco-Brometea[5]. Liczba chromosomów 2n = 24.

Zmienność[edytuj | edytuj kod]

Tworzy mieszańce z babką lancetowatą i b.zwyczajną.

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Zastosowanie lecznicze: napar z liści stosuje się w nieżytach dróg oddechowych, gruźlicy płuc, rozedmie, kokluszu, przewlekłym kaszlu, w stanach zapalnych nerek i pęcherzyka żółciowego, jest także pomocny w neurastenii oraz stwardnieniu tętnic.

Kąpiele z dodatkiem naparu z liści wykazują działanie antyseptyczne, przeciwświądowe, przeciwzapalne, przyspieszające gojenie się ran i owrzodzeń, łagodzące stany zapalne skóry[6].

Obecność w kulturze[edytuj | edytuj kod]

Okazy babki średniej, zarówno w postaci płonnych różyczek liści przyziemnych, jak i w postaci rozwiniętych i owocujących okazów występują kilkakrotnie w tle malarskim scen w ołtarzu Wita Stwosza w Kościele Mariackim w Krakowie. W scenie Hołdu Trzech Króli znajdują się nawet dwa przedstawienia rzeźbiarskie tej rośliny, co stanowi wyjątek w płaskim poza tym tle[7].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-06] (ang.).
  3. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-10].
  4. Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
  5. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  6. Danuta Rybak, Rośliny lecznicze. Atlas, Warszawa 1993: Wydawnictwo "Arkady", s. 61, ISBN 83-213-3634-5.
  7. Władysław Szafer: Kwiaty w ołtarzu Wita Stwosza, w: "Kwiaty w naturze i sztuce", Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1958, s. 102-117

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
  • Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.