Banknoty Narodowego Banku Polskiego (od 1994)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Banknoty Narodowego Banku Polskiego – banknoty denominowane w złotych, emitowane przez Narodowy Bank Polski w ramach systemu monetarnego wprowadzonego w Polsce w wyniku denominacji złotego z 1 stycznia 1995 r., z datami emisji począwszy od 25 marca 1994 r.

Banknoty obiegowe[edytuj | edytuj kod]

Banknoty emitowane są w nominałach od 10 do 500 złotych. Nominały 10, 20 i 50 złotych wprowadzono 1 stycznia 1995 roku[1], 100 i 200 złotych – 1 czerwca 1995[1], natomiast 500 złotych – 10 lutego 2017 roku[2].

Jako pierwsze zostały wprowadzone banknoty oznaczone serią AA. Początkowo drukowano je w londyńskiej wytwórni De La Rue[3]. Od 1997 r[4]. wszystkie nominały produkuje PWPW w Warszawie. Banknoty, które są destruktami powstałymi w procesie druku, zastępowane są dodrukowanymi egzemplarzami serii zastępczych z dwuliterowym oznaczeniem serii zaczynającym się od liter Yx gdzie x = A-Z (banknoty drukowane w PWPW), lub serią ZA (banknoty drukowane w De La Rue).

24 września 2013 Narodowy Bank Polski zaprezentował nowe banknoty o nominale 10, 20, 50 i 100 złotych. Szata graficzna pozostała bez zmian, natomiast ulepszone zostały zabezpieczenia, takie jak m.in. odkryte pole znaku wodnego, ulepszone zabezpieczenie recto-verso i wprowadzenie farby opalizującej. Nowe banknoty zostały wprowadzone do obiegu 7 kwietnia 2014 roku[5] oraz 20 stycznia 2017 roku (20 złotych z datą emisji 15 września 2016) i od 27 lutego 2017 (10 złotych z datą emisji 15 września 2016). Banknoty sprzed modernizacji pozostają bezterminowo ważnym środkiem płatniczym.

23 czerwca 2015 Narodowy Bank Polski zaprezentował nowy banknot o nominale 200 złotych, który nie był zmodernizowany razem z pozostałymi w 2013 roku. Tak jak w pozostałych banknotach – szata graficzna pozostała bez zmian, zmieniły się natomiast zabezpieczenia. Zastosowano na przykład nitkę okienkową, a pole znaku wodnego zostało odkryte. Banknot został wprowadzony do obiegu 12 lutego 2016 roku[6].

Aż do 2013 roku NBP nie przewidywał wprowadzania nominałów wyższych niż 200 złotych, podając jako uzasadnienie, że banknoty o najwyższym wówczas nominale 200 złotych są rzadko spotykane w obiegu i stanowią jedynie 10 procent wszystkich banknotów, a większe kwoty są regulowane kartą[7]. 25 czerwca 2015 NBP poinformował, że zaczął pracę nad wprowadzeniem nowego banknotu o nominale 500 złotych w celu wygodniejszego gospodarowania rezerwami walutowymi, wzrostu zapotrzebowania na gotówkę, w tym na banknoty 200 złotych i obniżenia kosztów produkcji[8]. 6 czerwca 2016 Narodowy Bank Polski zaprezentował nowy banknot o nominale 500 złotych. Został on wprowadzony do obiegu 10 lutego 2017[9].

31 grudnia 2020 w obiegu znajdowało się 2 mld 812,78 mln banknotów obiegowych[10].

W styczniu 2021 prezes NBP Adam Glapiński zapowiedział wprowadzenie do obiegu banknotu o nominale 1000 złotych w niedalekiej przyszłości[11], lecz od 2022 brak nowszych informacji na ten temat.

Projektantem banknotów o nominałach od 10 do 500 złotych był Andrzej Heidrich, będący również autorem serii banknotów Wielcy Polacy.

Lista banknotów obiegowych[edytuj | edytuj kod]

Lp Nominał Emisja Zdjęcie Opis Zabezpieczenia
1 10 złotych 25 marca 1994[12][13] awers i rewers

Wymiary: 120 × 60 mm

Awers:

  • w centralnej części portret księcia Mieszka I inspirowany ryciną Jana Matejki
  • na lewo od portretu dwie rozety inspirowane wzorem z posadzki katedry gnieźnieńskiej
  • na prawo od portretu motyw roślinny spotykany na romańskich naczyniach liturgicznych
  • w lewym dolnym rogu kwadrat
  • numeracja: w układzie poziomym powtórzona dwa razy – w lewej części banknotu w kolorze czarnym i w prawej części w kolorze czerwonym

Rewers:

  • znak wodny: portret księcia Mieszka I
  • nitka zabezpieczająca: powtarzający się napis składającym się z oznaczenia „10 ZŁ” oraz jego odbicia lustrzanego
  • mikrodruk na stronie przedniej: powtarzający się pionowy napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA” z prawej strony znaku wodnego; powtarzające się litery „RP” w tle liczby „10” w prawej górnej części oraz powtarzający się napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA” nad tą częścią
  • mikrodruk na stronie odwrotnej: powtarzający się napis „NARODOWY BANK POLSKI” powyżej i poniżej denara w półkolach rozdzielony liniami oraz powtarzający się napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA” nad dolną częścią ze słownym i cyfrowym nominału
  • widoczne w promieniach UV na stronie przedniej: kwadrat z napisem „10 ZŁ” w lewym górnym rogu i farba metalizowana w rozetach romańskich – w kolorze seledynowym
  • numeracja w prawym dolnym rogu w kolorze pomarańczowym
  • widoczne w promieniach UV na stronie odwrotnej: Część szaty graficznej w lewej części banknotu – w kolorze seledynowym
  • uzupełniające się pod światło (recto-verso): rysunek korony w owalu
  • widoczne pod kątem (efekt kątowy): na stronie przedniej, w prawej dolnej stronie banknotu – liczba „10” widoczna pod odpowiednim kątem, na rewersie w prawej dolnej części – liczba „10” widoczna w zależności od kąta patrzenia.
  • farba metalizowana – na stronie przedniej kolor szary w rozetach
2 5 stycznia 2012[16][17] awersrewers Zabezpieczenia po modyfikacji
  • znak wodny wzbogacony o cyfrowe oznaczenie nominału „10”
  • pole znaku wodnego nie jest zadrukowane
  • widoczne w promieniach UV na stronie przedniej: kwadrat z napisem „10 ZŁ” w prawym górnym rogu i rozety romańskie – w kolorze seledynowym. Numeracja w prawym dolnym rogu w kolorze pomarańczowym
  • zamiast farby metalizowanej na stronie przedniej – pas opalizujący w kolorze turkusowym na odwrotnej stronie banknotu
  • uproszczony wizerunek recto-verso
  • EURion w kolorze zielonym
3 15 września 2016[18][19]
4 20 złotych 25 marca 1994[12][20] awers i rewers

Wymiary: 126 × 63 mm

Kolorystyka: filetowo-różowa

Awers:

  • w centralnej części portret króla Bolesława I Chrobrego inspirowany ryciną Jana Matejki
  • na lewo od portretu portal romański
  • na prawo od portretu korona dębu z Drzwi Gnieźnieńskich ze sceny wystawienia zwłok św. Wojciecha
  • w lewym dolnym rogu okrąg
  • numeracja: w układzie poziomym powtórzona dwa razy – w lewej części banknotu w kolorze czarnym i w prawej części w kolorze czerwonym

Rewers:

  • znak wodny: portret Bolesława I Chrobrego.
  • nitka zabezpieczająca: powtarzający się napis składającym się z oznaczenia „20 ZŁ” oraz jego odbicia lustrzanego.
  • mikrodruk powtarzający się pionowy napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA” z prawej strony znaku wodnego; powtarzające się litery „RP” w tle liczby „20” w prawej górnej części oraz powtarzający się napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA” nad tą częścią.
  • mikrodruk na stronie odwrotnej: powtarzający się napis „NARODOWY BANK POLSKI” powyżej i poniżej denara w półkolach rozdzielony liniami oraz powtarzający się napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA” nad dolną częścią ze słownym i cyfrowym nominału.
  • widoczne w promieniach UV na stronie przedniej: kwadrat z napisem „20 ZŁ” w lewym górnym rogu i farba metalizowana na cegłach – w kolorze seledynowym. Numeracja w prawym dolnym rogu w kolorze pomarańczowym
  • widoczne w promieniach UV na stronie odwrotnej: fragmenty szaty graficznej w lewej i prawej części banknotu i inicjały „NBP” w prawym dolnym rogu – w kolorze jasnoseledynowym
  • uzupełniające się pod światło (recto-verso): rysunek korony w owalu
  • widoczne pod kątem (efekt kątowy): na stronie przedniej, w prawej dolnej stronie banknotu – liczba „20” widoczna pod odpowiednim kątem, na rewersie w prawej dolnej części – liczba „20” widoczna w zależności od kąta patrzenia
  • farba metalizowana – na stronie przedniej kolor szary cegieł nad portalem oraz drobnych elementów w środkowej i dolnej części portalu
5 5 stycznia 2012[16][17] awersrewers Zabezpieczenia po modyfikacji
  • znak wodny wzbogacony o cyfrowe oznaczenie nominału „20”
  • pole znaku wodnego nie jest zadrukowane
  • widoczne w promieniach UV na stronie przedniej: kwadrat z napisem „20 ZŁ” w prawym górnym rogu i cegły w portalu – w kolorze seledynowym. Numeracja w prawym dolnym rogu w kolorze pomarańczowym
  • zamiast farby metalizowanej na stronie przedniej – pas opalizujący w kolorze liliowym na odwrotnej stronie banknotu
  • uproszczony wizerunek recto-verso
  • EURion w kolorze pomarańczowym
6 15 września 2016[18][19]
7 50 złotych 25 marca 1994[12][21] awers i rewers

Wymiary: 132 × 66 mm

Awers:

  • w centralnej części portret króla Kazimierza III Wielkiego inspirowany ryciną Jana Matejki
  • na lewo od portretu ornament gotycki.
  • na prawo od portretu ukoronowana litera „K” z monogramu królewskiego z drzwi katedry na Wawelu
  • w lewym dolnym rogu romb
  • numeracja: w układzie poziomym po lewej stronie (czarna czcionka) pionowym po prawej (czerwona czcionka).

Rewers:

  • w centralnej części wizerunek orła z pieczęci majestatycznej Kazimierza III Wielkiego, poniżej insygnia królewskie – jabłko i berło
  • w tle panorama Krakowa i Kazimierza z drzeworytu Hartmanna Schedla
  • znak wodny: portret króla Kazimierza III Wielkiego
  • nitka zabezpieczająca: powtarzający się napis składającym się z oznaczenia „50 ZŁ” oraz jego odbicia lustrzanego
  • mikrodruk powtarzający się pionowy napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA” z prawej strony znaku wodnego; powtarzające się litery „RP” w tle liczby „50” w prawej górnej części oraz powtarzający się napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA” nad tą częścią
  • mikrodruk na stronie odwrotnej: powtarzający się napis „NARODOWY BANK POLSKI” powyżej i poniżej pieczęci z wizerunkiem orła w półkolach oraz powtarzający się napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA” nad dolną częścią z oznaczeniem cyfrowym i słownym nominału
  • widoczne w promieniach UV na stronie przedniej: kwadrat z napisem „50 ZŁ” w lewym górnym rogu i farba metalizowana w prawym dolnym rogu w wyodrębnionej części. Numeracja w prawym dolnym rogu w kolorze pomarańczowym
  • widoczne w promieniach UV na stronie odwrotnej: część szaty graficznej w lewej i prawej części banknotu i inicjały „NBP” w prawym dolnym rogu – w kolorze jasnoseledynowym.
  • uzupełniające się pod światło (recto-verso): rysunek korony w owalu
  • widoczne pod kątem (efekt kątowy): na stronie przedniej, w prawej dolnej stronie banknotu – liczba „50” lub korona w owalu, widoczna pod odpowiednim kątem, na rewersie w prawej dolnej części – liczba „50” widoczna w zależności od kąta patrzenia
  • farba metalizowana – na stronie przedniej kolor szary i jasnoniebieski w wyodrębnionej płaszczyźnie w prawym dolnym rogu.
  • farba zmienna optycznie: na stronie przedniej – ukoronowana litera „K” z prawej strony portretu, zmieniająca kolor w zależności od kąta patrzenia z różowofioletowego na oliwkowozielony
8 5 stycznia 2012[16][22]
Zabezpieczenia po modyfikacji
  • znak wodny wzbogacony o cyfrowe oznaczenie nominału „50”
  • pole znaku wodnego nie jest zadrukowane
  • widoczne w promieniach UV na stronie przedniej: kwadrat z napisem „50 ZŁ” w miejscu podpisów i farba metalizowana w prawym dolnym rogu w wyodrębnionym polu oraz fragmenty giloszowego tła w prawej części banknotu – w kolorze seledynowym. Pionowa numeracja w prawej części banknotu – w kolorze pomarańczowym
  • brak farby metalizowanej
  • farba zmienna optycznie: na stronie przedniej – ukoronowana litera „K” z prawej strony portretu zmieniająca kolor, w zależności od kąta patrzenia, z zielonego na niebieski
  • uproszczony wizerunek recto-verso
  • EURion w kolorze jasnozielonym
9 8 grudnia 2017[23][24] awersrewers
10 100 złotych 25 marca 1994[25][26] awers i rewers

Wymiary: 138 × 69 mm

Awers:

  • w centralnej części portret króla Władysława II Jagiełły
  • po obu stronach portretu stylizowane elementy ornamentyki gotyckiej
  • w lewym dolnym rogu równoramienny krzyż
  • numeracja: w układzie poziomym po lewej stronie (czarna czcionka), pionowym po prawej (czerwona czcionka)

Rewers:

  • znak wodny: portret króla Władysława II Jagiełły
  • nitka zabezpieczająca: powtarzający się napis składającym się z oznaczenia „100 ZŁ” oraz jego odbicia lustrzanego
  • mikrodruk powtarzający się pionowy napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA” z prawej strony znaku wodnego; powtarzające się litery „RP” na wyodrębnionej części w tle liczby „100” w prawej górnej części oraz powtarzający się napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA” powyżej oznaczenia
  • mikrodruk na stronie odwrotnej: powtarzający się napis „NARODOWY BANK POLSKI” powyżej i poniżej pieczęci z wizerunkiem orła w półkolach oraz powtarzający się napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA” nad dolną częścią z oznaczeniem cyfrowym i słownym nominału
  • widoczne w promieniach UV na stronie przedniej: kwadrat z napisem „100 ZŁ” w lewym górnym rogu; farba metalizowana w prawym dolnym rogu w wyodrębnionym polu oraz fragmenty giloszowego tła w prawej i środkowej części banknotu – w kolorze seledynowym
  • pionowa numeracja w prawej części banknotu – w kolorze pomarańczowym
  • widoczne w promieniach UV na stronie odwrotnej: fragmenty wstęg giloszowych, półkoliste napisy w mikrodruku w górnej i dolnej części, dwa symetrycznie położone pola na górze i dole banknotu oraz fragmenty kompozycji linii giloszowych układających się w liczby „100” w lewej i prawej części – w kolorze żółtym
  • uzupełniające się pod światło (recto-verso): rysunek korony w owalu
  • widoczne pod kątem (efekt kątowy): na stronie przedniej, w prawej dolnej stronie banknotu – liczba „100” lub korona w owalu, widoczna pod odpowiednim kątem, na rewersie w prawej dolnej części – liczba „100” widoczna w zależności od kąta patrzenia
  • farba metalizowana – na stronie przedniej kolor zielony i oliwkowy w wyodrębnionej płaszczyźnie w prawym dolnym rogu
  • farba zmienna optycznie: na stronie przedniej – rozeta z prawej strony portretu poniżej rysunku korony, zmieniająca kolor w zależności od kąta patrzenia z różowego na szaro-zielony
  • złota folia metaliczna: na stronie przedniej w rozecie z lewej strony portretu
11 5 stycznia 2012[16][22]
∆ 		Zabezpieczenia po modyfikacji
  • znak wodny wzbogacony o cyfrowe oznaczenie nominału „100”.
  • pole znaku wodnego nie jest zadrukowane.
  • widoczne w promieniach UV na stronie przedniej: kwadrat z napisem „100 ZŁ” w miejscu podpisów i farba metalizowana w prawym dolnym rogu w wyodrębnionym polu oraz fragmenty giloszowego tła w prawej i środkowej części banknotu – w kolorze seledynowym. Pionowa numeracja w prawej części banknotu – w kolorze pomarańczowym.
  • brak farby metalizowanej.
  • farba zmienna optycznie: na stronie przedniej rozeta z prawej strony portretu poniżej rysunku korony zmieniająca kolor w zależności od kąta patrzenia ze złotego na zielony.
  • uproszczony wizerunek recto-verso.
  • EURion w kolorze jasnozielonym.
12 14 grudnia 2018[27][24] awersrewers
13 200 złotych 25 marca 1994[25][28] awers i rewers

Wymiary: 144 × 72 mm

Awers:

  • w centralnej części portret króla Zygmunta I Starego inspirowany ryciną Jana Matejki
  • na lewo od portretu fragment wieńca przewiązanego wstęgą
  • na prawo od portretu rysunek małego wieńca (pierwsza seria) lub tarcza herbowa z literą „S” (od 2016 r.)
  • w lewym dolnym rogu równoramienny trójkąt
  • numeracja: dwie duże litery i siedem cyfr numeracji w układzie rosnącym – W układzie poziomym po lewej stronie (czarna czcionka) pionowym po prawej (czerwona czcionka) – wersja niezmodernizowana sprzed 2016 r. – w wersji zmodernizowanej numeracja znajduje się w układzie poziomym w dolnej części banknotu po lewej i prawej stronie
  • tylko zmodernizowane banknoty (od 2016 r.): po 10 ukośnych pasków wzdłuż obydwu krótszych krawędzi

Rewers:

  • w centralnej części wizerunek orła przeplecionego literą „S” w sześcioboku z Kaplicy Zygmuntowskiej katedry na Wawelu
  • w tle wizerunku orła – fragment dziedzińca arkadowego zamku na Wawelu
  • znak wodny: portret króla Zygmunta I Starego
  • nitka zabezpieczająca: powtarzający się napis składającym się z oznaczenia „200 ZŁ” oraz jego odbicia lustrzanego
  • mikrodruk powtarzający się pionowy napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA” z prawej strony znaku wodnego; powtarzające się litery „RP” na wyodrębnionej części w tle liczby „200” w prawej górnej części oraz powtarzający się napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA” powyżej oznaczenia
  • mikrodruk na stronie odwrotnej: powtarzający się napis „NARODOWY BANK POLSKI” powyżej i poniżej pieczęci z wizerunkiem orła w półkolach oraz powtarzający się napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA” nad dolną częścią z oznaczeniem cyfrowym i słownym nominału
  • widoczne w promieniach UV na stronie przedniej: kwadrat z napisem „200 ZŁ” w lewym górnym rogu; farba metalizowana w prawym dolnym rogu w wyodrębnionym polu oraz fragmenty giloszowego tła w prawej i środkowej części banknotu – w kolorze żółtym. Pionowa numeracja w prawej części banknotu – w kolorze pomarańczowym
  • widoczne w promieniach UV na stronie odwrotnej: wstęga giloszowa w górnej części, rysunek korony w owalu, fragmenty kompozycji linii giloszowych układających się w liczby „200”, fragment dolnej wyodrębnionej płaszczyzny oraz część inicjału „NBP” – w kolorze żółtym
  • uzupełniające się pod światło (recto-verso): rysunek korony w owalu
  • widoczne pod kątem (efekt kątowy): na stronie przedniej, w prawej dolnej stronie banknotu – liczba „200” widoczna pod odpowiednim kątem, na rewersie w prawej dolnej części – liczba „200” widoczna w zależności od kąta patrzenia
  • farba metalizowana – na stronie przedniej kolor jasnobrązowy i żółty na wyodrębnionej płaszczyźnie w prawym dolnym rogu
  • farba zmienna optycznie: na stronie przedniej – na stronie przedniej – rysunek małego wieńca z prawej strony portretu poniżej rysunku korony, zmieniający kolor w zależności od kąta patrzenia z różowego na szaro-zielony

Występuje tylko w tym banknocie:

  • hologram: na stronie przedniej w kształcie renesansowego kartusza, na którym w zależności od kąta patrzenia widoczne są: duży napis „NBP 200” okolony wieńcem oraz powtarzające się małe napisy „NBP 200” – z lewej strony portretu

Polska była drugim krajem na świecie, po Kuwejcie, który w banknotach kierowanych do obiegu wprowadził hologram[29]

14 30 marca 2015[30][31]
Zabezpieczenia po modyfikacji
  • znak wodny wzbogacony o cyfrowe oznaczenie nominału „200”
  • pole znaku wodnego nie jest zadrukowane
  • nitka okienkowa, której fragmenty są widoczne na przedniej stronie banknotu, całość widoczna pod światło
  • widoczne w promieniach UV na stronie przedniej: kwadrat z napisem „200 ZŁ” w miejscu podpisów i inne elementy
  • farba zmienna optycznie: na stronie przedniej tarcza z prawej strony portretu zmieniająca kolor w zależności od kąta patrzenia ze złotego na zielony, a wzór szachownicy porusza się
  • uproszczony wizerunek recto-verso
  • EURion w kolorze pomarańczowym
  • farba opalizująca na rewersie banknotu w prawej jego części (ornament w kolorze złotym) – w zależności od kąta patrzenia widoczny lub niemalże niewidoczny
  • złota farba – prawy górny róg rewersu banknotu – cyfrowe oznaczenie nominału 200
  • 10 ukośnych kresek na krótszych bokach banknotu ułożonych w jednej linii – ułatwia to rozpoznanie banknotu przez osoby niewidome i niedowidzące
15 500 złotych 16 lutego 2016[32][31]

Wymiary: 150 × 75 mm

Awers:

  • w centralnej części portret króla Jana III Sobieskiego inspirowany ryciną Jana Matejki
  • na lewo od portretu wizerunek herbu Janina
  • na prawo od portretu szyszak husarski
  • w lewym dolnym rogu 8 małych kółek z białymi krzyżykami w dwóch kolumnach
  • numeracja: w układzie poziomym powtórzona dwa razy – w lewej części banknotu w kolorze czarnym i w prawej części w kolorze czerwonym
  • po 15 ukośnych pasków (3 razy po 5 kresek) wzdłuż obydwu krótszych krawędzi

Rewers:

  • wizerunek Orła Białego za panowania Jana III Sobieskiego
  • w tle wizerunku orła pałac w Wilanowie
 [33]
  • nitka zabezpieczająca – nitka okienkowa, której fragmenty są widoczne na powierzchni banknotu
  • zmienny kolor podczas poruszania banknotem – zmieniający się kolor z niebieskiego na zielony
  • efekt kątowy – herb Janina z lewej strony portretu Jana III Sobieskiego
  • farba opalizująca w kolorze złotym (ornament) pod cyfrowym oznaczeniem nominału 500 w prawym górnym rogu banknotu na odwrocie – w zależności od kąta patrzenia element widoczny lub prawie niewidoczny
  • pozostałe zabezpieczenia tożsame ze zmodernizowanym banknotem 200 zł (z wyjątkiem złotej farby na cyfrowym oznaczeniu nominału)
16 12 stycznia 2017[34][35] awersrewers

Banknoty kolekcjonerskie[edytuj | edytuj kod]

W 2006 r. Narodowy Bank Polski rozpoczął emisję okolicznościowych banknotów kolekcjonerskich, upamiętniających m.in. ważne wydarzenia lub wybitnych Polaków. Pierwszym takim banknotem było 50 złotych z Janem Pawłem II[36].

Banknoty kolekcjonerskie odróżnią się od obiegowych bogatszą symboliką wizerunków postaci i wydarzeń, kompozycją i szczegółami tematycznymi, a także parametrami technicznymi i graficznymi – liczbą i formą zastosowanych zabezpieczeń przed fałszerstwami, kolorystyką, wymiarami czy technikami druku[36].

Banknoty kolekcjonerskie są prawnym środkiem płatniczym w Polsce, a więc można posługiwać się na identycznych zasadach jak banknotami obiegowymi, chociaż regulowanie nimi płatności może oznaczać stratę finansową, ze względu na cenę tych banknotów, za jaką są one wprowadzane na pierwotny rynek kolekcjonerski[36].

Zazwyczaj banknoty kolekcjonerskie są wprowadzane na rynek w ochronnym etui papierowo-foliowych, na którym umieszczone są informacje charakteryzujące konkretną emisję[36].

Banknoty kolekcjonerskie, podobnie jak obiegowe, są produkowane na zamówienie NBP przez Polską Wytwórnię Papierów Wartościowych SA w Warszawie[36].

Lista banknotów kolekcjonerskich[edytuj | edytuj kod]

Lp Nominał Przód banknotu
(awers) 		Tył banknotu
(rewers) 		Upamiętnienie Projektant Data emisji Wymiary (mm) Nakład (szt.) Podgląd
(strona NBP)
1 50 złotych Jan Paweł II Złożenie hołdu papieżowi przez kardynała Wyszyńskiego 28 rocznica wyboru Karola Wojtyły na papieża Andrzej Heidrich 16 października 2006 144 × 72 2 000 000 [1]
2 10 złotych Józef Piłsudski Pomnik Czynu Legionowego w Kielcach 90-lecie Odzyskania Niepodległości Jan Maciej Kopecki 30 października 2008 138 × 69 80 000 [2]
3 20 złotych Juliusz Słowacki Fragment autografu wiersza „Uspokojenie” i kolumna Zygmunta 200. rocznica urodzin Juliusza Słowackiego Jan Maciej Kopecki 23 września 2009 138 × 69 80 000 [3]
4 20 złotych Fryderyk Chopin Pejzaż mazowiecki z wierzbami, fragment zapisu nutowego Etiudy f-moll op. 10 nr 9 200. rocznica urodzin Fryderyka Chopina Grzegorz Pfeifer i Katarzyna Jarnuszkiewicz 22 lutego 2010 138 × 69 120 000 [4]
5 20 złotych Maria Skłodowska-Curie Instytut Radowy w Warszawie 100-lecie przyznania Nagrody Nobla Marii Skłodowskiej-Curie w dziedzinie Chemii. Agnieszka Próchniak 25 listopada 2011 138 × 69 60 000 [5]
6 20 złotych Józef Piłsudski Krzyż Wielkiego Orderu Virtuti Militari 100. rocznica utworzenia Legionów Polskich Andrzej Heidrich 5 sierpnia 2014 147 × 67 do 50 000 [6]
7 20 złotych Jan Długosz Wizerunek katedry na Wawelu oraz wizerunek herbu Jana Długosza – Wieniawa 600. rocznica urodzin Jana Długosza Andrzej Heidrich 24 sierpnia 2015 138 × 69 do 30 000 [7]
8 20 złotych Mieszko I i Dobrawa Wizerunek katedry gnieźnieńskiej 1050. rocznica Chrztu Polski Krystian Michalczuk 12 kwietnia 2016 144 × 77 do 35 000 [8]
9 20 złotych Obraz Matki Bożej Jasnogórskiej Obraz Matki Bożej Jasnogórskiej 300-lecie koronacji Obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej Justyna Kopecka 21 sierpnia 2017 150 × 77 do 55 000 [9]
10 20 złotych Józef Piłsudski Flaga Polski, orzeł strzelecki 100-lecie odzyskania niepodległości Agnieszka Próchniak 31 sierpnia 2018 150 × 77 do 50 000 [10]
11 19 złotych[37] Ignacy Jan Paderewski Gmach Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych S.A. w Warszawie, Panorama warszawska 100-lecie powstania Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych Justyna Kopecka i Krystian Michalczuk 2 października 2019 150 × 77 do 55 000 [11]
12 20 złotych Józef Piłsudski Stylizowany fragment obrazu Jerzego Kossaka „Cud nad Wisłą” 100-lecie Bitwa Warszawskej Justyna Kopecka 11 sierpnia 2020 150 × 77 do 60 000 [12]
13 20 złotych[38] Lech Kaczyński Budynek Muzeum Powstania Warszawskiego, Strajk w Stoczni Gdańskiej, SOLIDARNOŚĆ, Cmentarz Wojenny w Katyniu. Lech Kaczyński. Warto być Polakiem[39] Justyna Kopecka 9 listopada 2021[40] 150 × 77 do 80 000 [13]
14 20 złotych[41] Funkcjonariusz straży granicznej i żołnierz Wojska Polskiego oraz fragment mapy Polski Śmigłowiec policji, krajobraz polskiej granicy wschodniej, godło RP według wizerunku znajdującego się na słupach granicznych Ochrona polskiej granicy wschodniej Agnieszka Próchniak 19 lipca 2022[42] 150 × 77 do 80 000 [14]
15 20 złotych[43] Mikołaj Kopernik Szóstak gdański, szóstak elbląski, Zamek Kapituły Warmińskiej w Olsztynie 550-lecie urodzin Mikołaja Kopernika Krystian Michalczuk 9 lutego 2023[44] 150 × 77 do 100 000 [15]
16 20 złotych 80. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego lipiec 2024 150 × 77 do 80 000

Wymiana uszkodzonych banknotów Narodowego Banku Polskiego[45][edytuj | edytuj kod]

Zasady wymiany uszkodzonego banknotu określa obwieszczenie Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 5 lipca 2018 r., wg którego możliwym jest uzyskanie jego wartości nominalnej:

  • 100% jeżeli:
    • jest on nieprzerwany na więcej niż 10 części, które są sklejone lub niesklejone ze sobą, pod warunkami, że wszystkie części pochodzą z tego samego egzemplarza, nie posiadają ubytków powierzchni w miejscu przerwania i łącznie stanowią 100% pierwotnej powierzchni znaku pieniężnego,
    • zachowało się ponad 75% pierwotnej powierzchni w jednym fragmencie,
  • 50% jeżeli zachowało się od 45%, do 75% pierwotnej powierzchni w jednym fragmencie.

W innych przypadkach uszkodzony znak pieniężny nie podlega wymianie.

Wszystkie banki w Polsce mają obowiązek przyjąć do wymiany uszkodzony banknot spełniający powyższe wymagania, po czym wysyłają go, wraz z wnioskiem o wymianę zużytych lub uszkodzonych znaków pieniężnych, do Centrali NBP. W większości przypadków Narodowy Bank Polski dokonuje wymiany natychmiast, z wyjątkiem tych o podejrzanej autentyczności, np. gdy zniszczenie powstało w wyniku wyprania – rozpoczynana jest wtedy procedura potwierdzenia autentyczność, a czas wymiany wydłuża się.

Zgodnie z zarządzeniem Prezes Narodowego Banku Polskiego nr 20/2020 możliwa jest korespondencyjna wymiana uszkodzonych banknotów przy skorzystaniu z usług Poczty Polskiej – wystarczy uzupełnić wniosek o wymianę zużytych lub uszkodzonych banknotów (dostępny w Internecie) i wysłać go, wraz uszkodzonymi znakami pieniężnymi, do Narodowego Banku Polskiego. W ten sposób można wymienić maksymalnie do 2000 złotych.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b PP, Denominacja złotego w 1995 roku – nowy i stary "złoty" [online], polskieradio.pl [dostęp 2023-06-26] (pol.).
  2. ↑ Banknot o nominale 500 złotych od dziś w obiegu [online], Pomorski Urząd Wojewódzki w Gdańsku, 10 lutego 2017.
  3. ↑ 5 kadencja, 15 posiedzenie, 3 dzień – Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Zbigniew Dynak.
  4. ↑ 2 kadencja, 42 posiedzenie, 3 dzień – I Zastępca Prezesa Narodowego Banku Polskiego Witold Koziński.
  5. ↑ Zmodernizowane zabezpieczenia polskich banknotów. Narodowy Bank Polski. [dostęp 2013-09-24]. (pol.).
  6. ↑ NBP zaprezentował zmodernizowane 200 zł. Narodowy Bank Polski. [dostęp 2016-02-09]. (pol.).
  7. ↑ Waluty: Nie będzie banknotu o nominale 500 zł. [w:] Wirtualna Polska [on-line]. Grupa Wirtualna Polska, 2013-09-23. [dostęp 2015-06-23]. (pol.).
  8. ↑ Jaśniejszy, ładniejszy i bezpieczniejszy. Zmodernizowany banknot 200 zł od piątku w obiegu. NBP zapowiada banknot 500 zł. polsatnews.pl. [dostęp 2016-09-09]. (pol.).
  9. ↑ 500 zł. Narodowy Bank Polski. [dostęp 2017-02-10].
  10. ↑ Fałszywe banknoty? Najnowsze dane NBP! [online], biznes.interia.pl [dostęp 2021-06-09] (pol.).
  11. ↑ Glapiński: Banknot o nominale 1000 zł zostanie wprowadzony – Bankier.pl [online], bankier.pl [dostęp 2021-01-17] (pol.).
  12. ↑ a b c Zarządzenie Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 29 listopada 1994 r. w sprawie ustalenia wzorów banknotów nominalnej wartości 10 zł, 20 zł i 50 zł oraz wzorów, stopu i masy (wagi) monet nominalnej wartości 1 gr, 2 gr, 5 gr, 10 gr, 20 gr, 50 gr, 1 zł, 2 zł i 5 zł oraz terminu wprowadzenia ich do obiegu. [online], 29 listopada 1994.
  13. ↑ Czesław Miłczak, Katalog polskich pieniędzy papierowych od 1794, wyd. czwarte – edycja limitowana, Warszawa: Krzysztof Klitończyk NUMIS.POLAND, 2021, s. 396, ISBN 978-83-963057-0-1.
  14. ↑ Narodowy Bank Polski – Internetowy Serwis Informacyjny [online], nbp.pl [dostęp 2021-03-17] (pol.).
  15. ↑ a b Spór o pierwszy polski pieniądz [online], skarbnicanarodowa.pl [dostęp 2021-03-17] (pol.).
  16. ↑ a b c d Zarządzenie nr 7/2014 Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 17 marca 2014 r. w sprawie ustalenia wzorów i wielkości emisji banknotów nominalnej wartości 10 zł, 20 zł, 50 zł i 100 zł [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2019-05-26].
  17. ↑ a b Czesław Miłczak, Katalog polskich pieniędzy papierowych od 1794, wyd. czwarte – edycja limitowana, Warszawa: Krzysztof Klitończyk NUMIS.POLAND, 2021, s. 406, ISBN 978-83-963057-0-1.
  18. ↑ a b Zarządzenie nr 30/2016 Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 1 grudnia 2016 r. w sprawie ustalenia wzorów i wielkości emisji banknotów o wartości nominalnej 10 zł i 20 zł [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2019-05-26].
  19. ↑ a b Czesław Miłczak, Katalog polskich pieniędzy papierowych od 1794, wyd. czwarte – edycja limitowana, Warszawa: Krzysztof Klitończyk NUMIS.POLAND, 2021, s. 412, ISBN 978-83-963057-0-1.
  20. ↑ Czesław Miłczak, Katalog polskich pieniędzy papierowych od 1794, wyd. czwarte – edycja limitowana, Warszawa: Krzysztof Klitończyk NUMIS.POLAND, 2021, s. 398, ISBN 978-83-963057-0-1.
  21. ↑ Czesław Miłczak, Katalog polskich pieniędzy papierowych od 1794, wyd. czwarte – edycja limitowana, Warszawa: Krzysztof Klitończyk NUMIS.POLAND, 2021, s. 400, ISBN 978-83-963057-0-1.
  22. ↑ a b Czesław Miłczak, Katalog polskich pieniędzy papierowych od 1794, wyd. czwarte – edycja limitowana, Warszawa: Krzysztof Klitończyk NUMIS.POLAND, 2021, s. 408, ISBN 978-83-963057-0-1.
  23. ↑ Zarządzenie nr 18/2018 Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 27 czerwca 2018 r. w sprawie ustalenia wzoru i wielkości emisji banknotu o wartości nominalnej 50 zł [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2019-05-26].
  24. ↑ a b Czesław Miłczak, Katalog polskich pieniędzy papierowych od 1794, wyd. czwarte – edycja limitowana, Warszawa: Krzysztof Klitończyk NUMIS.POLAND, 2021, s. 416, ISBN 978-83-963057-0-1.
  25. ↑ a b Zarządzenie Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 12 maja 1995 r. w sprawie ustalenia wzorów banknotów nominalnej wartości 100 zł i 200 zł oraz terminu wprowadzenia ich do obiegu. [online], 12 maja 1995.
  26. ↑ Czesław Miłczak, Katalog polskich pieniędzy papierowych od 1794, wyd. czwarte – edycja limitowana, Warszawa: Krzysztof Klitończyk NUMIS.POLAND, 2021, s. 402, ISBN 978-83-963057-0-1.
  27. ↑ Zarządzenie nr 15/2017 Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 9 maja 2019 r. w sprawie ustalenia wzoru i wielkości emisji banknotu o wartości nominalnej 100 zł [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2019-07-14].
  28. ↑ Czesław Miłczak, Katalog polskich pieniędzy papierowych od 1794, wyd. czwarte – edycja limitowana, Warszawa: Krzysztof Klitończyk NUMIS.POLAND, 2021, s. 404, ISBN 978-83-963057-0-1.
  29. ↑ Wymień stare złote. Tylko do końca roku
  30. ↑ Zarządzenie Nr 1/2016 Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 19 stycznia 2016 r. w sprawie ustalenia wzoru i wielkości emisji banknotu o wartości nominalnej 200 zł [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2019-05-26].
  31. ↑ a b Czesław Miłczak, Katalog polskich pieniędzy papierowych od 1794, wyd. czwarte – edycja limitowana, Warszawa: Krzysztof Klitończyk NUMIS.POLAND, 2021, s. 410, ISBN 978-83-963057-0-1.
  32. ↑ Zarządzenie nr 31/2016 Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 1 grudnia 2016 r. w sprawie ustalenia wzoru i wielkości emisji banknotu o wartości nominalnej 500 zł [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2019-05-26].
  33. ↑ Banknot 500 zł już od 10 lutego. Ale nie tak łatwo będzie na niego trafić. 2017-02-03. [dostęp 2017-02-07].
  34. ↑ Zarządzenie nr 8/2017 Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 23 lutego 2017 r. w sprawie ustalenia wzoru i wielkości emisji banknotu o wartości nominalnej 500 zł [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2019-05-26].
  35. ↑ Czesław Miłczak, Katalog polskich pieniędzy papierowych od 1794, wyd. czwarte – edycja limitowana, Warszawa: Krzysztof Klitończyk NUMIS.POLAND, 2021, s. 414, ISBN 978-83-963057-0-1.
  36. ↑ a b c d e Narodowy Bank Polski – Internetowy Serwis Informacyjny [online], nbp.pl [dostęp 2020-09-26] (pol.).
  37. ↑ Zarządzenie nr 25/2019 Prezesa Narodowego Banku – Monitor Polski [online], monitorpolski.gov.pl [dostęp 2019-09-20].
  38. ↑ Narodowy Bank Polski – Internetowy Serwis Informacyjny [online], nbp.pl [dostęp 2021-08-04] (pol.).
  39. ↑ Plan emisji wartości kolekcjonerskich i monet okolicznościowych na 2021 r. [online], Narodowy Bank Polski, listopad 2020.
  40. ↑ Narodowy Bank Polski – Internetowy Serwis Informacyjny [online], nbp.pl [dostęp 2021-08-04] (pol.).
  41. ↑ Narodowy Bank Polski – Internetowy Serwis Informacyjny [online], nbp.pl [dostęp 2022-01-03] (pol.).
  42. ↑ Narodowy Bank Polski – Internetowy Serwis Informacyjny [online], nbp.pl [dostęp 2022-01-03] (pol.).
  43. ↑ Narodowy Bank Polski – Internetowy Serwis Informacyjny [online], nbp.pl [dostęp 2023-02-09] (pol.).
  44. ↑ Narodowy Bank Polski – Internetowy Serwis Informacyjny [online], nbp.pl [dostęp 2023-02-09] (pol.).
  45. ↑ Gdzie wymienić uszkodzony banknot [online], Kancelaria Finansowa Marta Włodarczyk, 26 grudnia 2019 [dostęp 2021-11-05] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Banknoty_Narodowego_Banku_Polskiego_(od_1994)&oldid=73201364”