Barbara Skarga
| ||
![]() Barbara Skarga (2000) | ||
Data i miejsce urodzenia | 25 października 1919 Warszawa | |
Data i miejsce śmierci | 18 września 2009 Olsztyn | |
Odznaczenia | ||
![]() |
Barbara Skarga (ur. 25 października 1919 w Warszawie, zm. 18 września 2009 w Olsztynie[1]) – polska filozofka specjalizująca się w historii filozofii nowożytnej, profesor nauk humanistycznych, wykładowca w Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, członkini Polskiej Akademii Umiejętności i Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. W czasie niemieckiej okupacji Polski łączniczka Armii Krajowej. Dama Orderu Orła Białego (1995). Patronka Fundacji na Rzecz Myślenia oraz nagrody za esej filozoficzny fundowanej przez tę Fundację.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się w Warszawie, wywodziła się z rodziny ziemiańskiej wyznania ewangelicko-reformowanego, dość luźno związanej ze swoim kościołem. Jej siostrą była aktorka Hanna Skarżanka, zaś bratem – aktor Edward Skarga.
Studiowała filozofię na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie.
Była łączniczką w AK o pseudonimie Ewa. Kierowała tzw. zewnętrzną łącznością, tj. z Inspektoratami i bezpośrednio z brygadami w terenie. W 1944 aresztowana przez Rosjan i skazana na 10 lat obozu pracy, więziona w obozie w Prawieniszkach na Litwie. Następnie została zesłana w głąb Rosji, w tym na Syberię. Była więziona m.in. w łagrze w Uchcie[2]. Po z wyjściu z GUŁAGU otrzymała nakaz dożywotniego osiedlenia w kołchozie. Do kraju powróciła w 1955. Studia ukończyła w 1957 na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie też uzyskała stopień naukowy doktora. W lutym 1978 została członkiem Towarzystwa Kursów Naukowych. Tytuł profesora nauk humanistycznych uzyskała w 1988. 19 maja 2008 odbyła się uroczystość odnowienia jej doktoratu.
Była przewodniczącą rady redakcyjnej rocznika „Etyka”. Została pochowana 25 września 2009 na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie.
Publikacje[edytuj | edytuj kod]
Autorka książek, m.in.:
- Narodziny pozytywizmu polskiego 1831–1864 (1964)
- Kłopoty intelektu. Między Comte’em a Bergsonem (1975)
- Czas i trwanie. Studia nad Bergsonem (1982)
- Po wyzwoleniu 1944–1956 (1985)
- Przeszłość i interpretacje (1987)
- Granice historyczności (1989)
- Tożsamość i różnica. Eseje metafizyczne (1997) – wyróżniona nagrodą im. Jana Długosza oraz nominowana do Nagrody Literackiej Nike 1998[3]
- Renan (2002²), ISBN 83-214-1252-1.
- Ślad i obecność (2002)
- Kwintet metafizyczny (2005) – nominacja do Nagrody Literackiej „Nike” 2006[4]
- Człowiek to nie jest piękne zwierzę (2007)
- Tercet metafizyczny (2009)
Odznaczenia i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
W 1995 została odznaczona przez Prezydenta RP Lecha Wałęsę Orderem Orła Białego w uznaniu znamienitych zasług położonych dla Rzeczypospolitej Polskiej[5]. Była członkiem Kapituły tego odznaczenia i Kanclerzem Orderu w latach 2001–2005. W październiku 2005 złożyła rezygnację z funkcji Kanclerza Orderu Orła Białego po wypowiedziach Lecha Kaczyńskiego, który stwierdził w trakcie swojej kampanii wyborczej, że niektóre osoby nagrodzone tym odznaczeniem przez Aleksandra Kwaśniewskiego są zasłużone dla PRL[6].
19 lutego 2000 przyznano jej tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika[7].
W 2008 otrzymała Nagrodę Specjalną Zarządu Konfederacji Lewiatan[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Zmarła Barbara Skarga (pol.). W: onet.pl [on-line]. 18.09.2009. [dostęp 18 września 2009].
- ↑ Sebastian Łupiak, W łagrze bolały nawet wspomnienia z Wigilii – wspomina prof. Barbara Skarga – artykuł na witrynie „Gazety Wyborczej” (dostęp: 12 lutego 2014 r.).
- ↑ Nagroda Nike 1998. nike.org.pl. [dostęp 2015-08-22].
- ↑ Nagroda Nike 2006. nike.org.pl. [dostęp 2015-07-20].
- ↑ M.P. z 1995 r. nr 33, poz. 379.
- ↑ Prof. Barbara Skarga nie żyje (pol.). Gazeta.pl, 18.09.2009. [dostęp 18 września 2009].
- ↑ Doktorzy honoris causa UMK. umk.pl. [dostęp 25 lutego 2011].
- ↑ Ideo Sp. , Przyznano Nagrody Lewiatana 2008 | Aktualności o polskiej nauce, badaniach, wydarzeniach, polskich uczelniach i instytutach badawczych, naukawpolsce.pap.pl [dostęp 2017-07-25] .
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Prof. zw. dr hab. Barbara Skarga, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2008-10-26] .
- „Wydobyte z niepamięci – z prof. Barbarą Skargą o latach zesłania rozmawia Mariusz Kubik”, „Gazeta Uniwersytecka UŚ”, nr 6 (85)/ marzec 2001
- Numer specjalny kwartalnika „Przegląd Filozoficzno-Literacki” dedykowany Profesor Skardze
- https://web.archive.org/web/20131024121741/http://www.akwilno.pl/pdf/Perweniszki.pdf
- Małgorzata Kowalska „O Barbarze Skardze raz jeszcze – nie tylko in memoriam” http://pauza.krakow.pl/139_140_1&2_2011.pdf
- Członkowie Kapituły Orderu Orła Białego (III Rzeczpospolita)
- Członkowie Komitetu Nauk Filozoficznych PAN
- Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
- Laureaci Medalu Świętego Jerzego
- Polacy i obywatele polscy – więźniowie radzieckich łagrów 1945–1989
- Polscy filozofowie
- Polskie ofiary represji stalinowskich
- Polscy zesłańcy w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich
- Żołnierze Armii Krajowej
- Pochowani na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie
- Odznaczeni Orderem Orła Białego (III Rzeczpospolita)
- Absolwenci Wydziału Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego
- Członkowie polskiego PEN Clubu
- Urodzeni w 1919
- Zmarli w 2009
- Ludzie urodzeni w Warszawie