Barbie
Barbie – lalka produkowana przez przedsiębiorstwo Mattel, jedna z najlepiej sprzedających się zabawek i jednocześnie najbardziej znanych ikon kultury masowej.
Barbie została stworzona przez Ruth Handler w 1958 na podstawie przeznaczonej dla dorosłych niemieckiej lalki Lilli. Barbie zadebiutowała 9 marca 1959 na nowojorskich targach zabawek, po wykupieniu praw do Lilli przez założone przez Ruth i Elliotta Handlerów przedsiębiorstwo Mattel.
Nazwa Barbie jest zdrobnieniem od imienia córki Ruth Handler, Barbary, dla której Ruth kupiła egzemplarz Lilli podczas pobytu w Szwajcarii. Pełne nazwisko lalki to Barbara Millicent Roberts. Stanowi ono tylko część wymyślonej biografii, w której występują między innymi chłopak Barbie – Ken i jej przyjaciółki – Midge i Teresa. Barbie ma również trzy młodsze siostry o imionach Skipper, Stacie i Chelsea.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Ruth Handler[1], obserwując swoją córkę Barbarę bawiącą się papierowymi lalkami, zauważyła, że często dawała im role dorosłych. W tamtych czasach większość lalek-zabawek dla dzieci przedstawiało niemowlęta. Zdając sobie sprawę, że może to być luką na rynku, Ruth zaproponowała ideę lalki o dojrzałej figurze swojemu mężowi Elliotowi, współzałożycielowi firmy zabawkarskiej Mattel. Jego reakcja na pomysł, podobnie jak dyrektorów firmy, była pozbawiona entuzjazmu.
Podczas podróży do Europy w 1956 roku ze swoimi dziećmi, Barbarą i Kenneth, Ruth Handler natknęła się na niemiecką lalkę o nazwaną Bild Lilli. Lilli o figurze dorosłej kobiety była dokładnym odzwierciedleniem wizji o lalce Handler, więc kupiła trzy sztuki. Jedną dała córce Barbarze, a resztę zabrała z powrotem do firmy Mattel. Lalka Lilli powstała w oparciu o popularną postać występującą w komiksach rysowanych przez Reinharda Beuthina dla gazety Die Bild-Zeitung. Lalka Lilli została po raz pierwszy sprzedana w Niemczech w 1955 roku, i mimo że sprzedawana była dorosłym, stała się popularna również wśród dzieci, którym podobało się przebieranie jej w różne stroje sprzedawane osobno[2]. Po powrocie do Stanów Zjednoczonych, Handler przerobiła projekt lalki (z pomocą inżyniera Jacka Ryana), a lalka otrzymała nowe imię – Barbie, po córce Ruth – Barbarze. Lalka zadebiutowała na Amerykańskich międzynarodowych Targach Zabawek w Nowym Jorku w dniu 9 marca 1959 roku. Data ta jest również stosowana jako oficjalne urodziny Barbie. Mattel nabył prawa do Bild Lilli w 1964 roku i produkcja Lilli została zatrzymana. Pierwsza lalka Barbie, ubrana w strój kąpielowy w czarno-białe paski i uczesana w charakterystyczny kucyk, była dostępna zarówno jako blondynka i brunetka. Lalka została wprowadzona do obrotu jako „nastoletnia modelka” wraz z jej ubraniami stworzonymi przez projektantkę mody Charlotte Johnson pracującą dla Mattel. Pierwsze lalki Barbie były produkowane w Japonii, a ich ubrania szyte ręcznie przez Japończyków pracujących w domu. Około 350 000 lalek Barbie zostało sprzedanych w pierwszym roku produkcji. Lalka dopiero w 2000 roku otrzymała pępek[3].
Fikcyjna postać[edytuj | edytuj kod]
Pełnym nazwiskiem Barbie jest Barbara Millicent Roberts. W serii powieści wydanej przez Random House w latach 60. XX wieku, podane zostały imiona jej rodziców i ich pochodzenie – George i Margaret Roberts z fikcyjnego miasteczka Willows w stanie Wisconsin[4].
W powieściach wydanych przez Random House, Barbie uczęszczała do liceum Willows High School, podczas gdy według książek Generation Girl wydanych przez Golden Books w 1999 roku uczęszczała do fikcyjnego liceum Manhattan International High School w Nowym Jorku (szkoły opartej na rzeczywistym Stuyvesant High School)[5].
Obecnie Barbie mieszka w Malibu, w stanie Kalifornia. Ma chłopaka Kena, który po raz pierwszy pojawił się w 1961 roku. Para zerwała ze sobą w walentynki 2004 roku, ale wrócili do siebie w walentynki 2011 roku. Po zerwaniu z Kenem, Barbie przez pewien czas chodziła z Blaine’em – surferem z Kalifornii. Barbie przyjaźni się też z siostrą Blaine'a, Raquelle,.
Najlepszą przyjaciółką Barbie jest Teresa, która zastąpiła jej pierwszą najlepszą przyjaciółkę, Midge. Przyjaźni się ona także z Nikki, Summer i Raquelle, jej rywalką z czasów dzieciństwa, z którą jest obecnie w dobrych stosunkach. W 2013 firma Mattel wznowiła produkcję Midge, która otrzymała „odświeżony” profil. Występuje ona też w filmach Barbie.
Barbie ma również bardzo dużą rodzinę, która zmieniała się wraz z upływem czasu. Rodzicami Barbie są George i Margaret, ale nigdy nie pojawili się w żadnym z filmów. Dziewczyna ma z nimi bardzo dobre relacje. W filmie Barbie w świecie mody poznajemy jej ciotkę Millicent. Barbie ma też sześcioro młodszego rodzeństwa. Są to: Skipper, Todd, Tutti/Stacie, Chelsea, Kelly i Krissy, choć obecnie Barbie pokazuje się wyłącznie z Skipper, Stacie i Chelsea.
Barbie miała ponad 50 zwierzaków, w tym różne koty i psy, konie, pandę, lwiątko i zebrę. Obecnie jej zwierzakami (przedstawionymi w serii Barbie: Life in the Dreamhouse) są pies Taffy, kotka Blissa i klacz Tawny.
Posiadała szeroki wachlarz pojazdów, w tym różowe kabriolety, przyczepy i jeepy. Posiada także licencję pilota i, dodatkowo oprócz pracy jako stewardesa, obsługuje komercyjne linie lotnicze. Zawody Barbie mają na celu pokazanie, że kobiety mogą przyjmować różne role w życiu.
Kontrowersje[edytuj | edytuj kod]
Problemy i kontrowersje związane z lalką Barbie i jej rolą w życiu społeczeństwa zostały przedstawione w książce amerykańskiej socjolog Mary F. Rogers Barbie jako ikona kultury. Ze względu na nierealne proporcje ciała stała się tematem wielu debat dotyczących percepcji kobiecego wyglądu i cielesności. Szczególną falą krytyki została zalana przez amerykańskie feministki, które dopatrywały się w niej obiektu nadmiernej seksualizacji i skrajnej idealizacji kobiecego ciała. Utożsamianie kształtu ciała Barbie z idealnym wymiarem kobiecych proporcji zostało uznane za promowanie anoreksji. Specyficzny sposób życia lalki, prezentowany w produktach tej marki przyczynił się również do promowania konsumpcjonizmu[6].
Na przestrzeni lat pojawiały się lalki Barbie o charakterze edukacyjnym i takie, które miały promować tolerancję. Wyprodukowano lalki Barbie w hidżabie, lalki na wózku inwalidzkim czy lalki w ciąży. Na rynku pojawiła się również budząca wiele kontrowersji ciemnoskóra Barbie Oreo, która była efektem współpracy z producentem ciastek Oreo. Szybko oskarżono ten projekt o ukryte promowanie rasizmu, gdyż nazwa "oreo" skierowana do człowieka uznawana jest w Stanach Zjednoczonych za obraźliwe określenie osób czarnoskórych[7]. Podupadający wizerunek lalki Barbie nie został podreperowany również przez lalkę Barbie na wózku inwalidzkim, która pomimo ogromnego sukcesu medialnego związanego z promowaniem tolerancji szybko została wycofana ze sprzedaży, gdyż okazało się, że ze względu na rozmiar wózka Barbie ta nie jest w stanie zmieścić się w drzwiach jakiegokolwiek domku dla lalek, wyprodukowanego przez tą firmę.
Pozytywne rozwiązania dotyczące stereotypizacji wyglądu, jak i społecznej roli Barbie pojawiły się w 2016, kiedy to na rynku pojawiły się Barbie w pełni przystające do prawdziwych proporcji kobiecego ciała i Barbie Plus Size[8]. W 2018 firma Mattel stworzyła serie Barbie Shero, w ramach której powstało wiele lalek Barbie opartych na wizerunkach znanych kobiet, które zmieniły oblicze świata. Artystek, sportsmenek czy aktywistek. Prototypem jednej z lalek została polska podróżniczka, dziennikarka i pisarka Martyna Wojciechowska.
Rodzina[edytuj | edytuj kod]
Rodzice[edytuj | edytuj kod]
- George Roberts (ojciec)[9]
- Margaret Roberts (matka)
Rodzeństwo[edytuj | edytuj kod]
- Skipper Roberts (od 1964)
- Tutti Roberts (1965-1971)
- Stacie Roberts (od 1990)
- Todd Roberts (1965-1971, 1990) (brat bliźniak Tutti/Stacie)
- Kelly Roberts (1995-2010)
- Chelsea Roberts (od 2010)
- Krissy (1999-2001)
Wujostwo[edytuj | edytuj kod]
- Lillian Fairchild (ciocia)
- Claude Fairchild (wujek)
- Millicent Rawlins (ciocia)
Kuzyni[edytuj | edytuj kod]
- Francie Fairchild (1966-1976)
- Jazzie (1989-1996)
- P.J. (1969-1985)
- Kiran (od 1965)
- Kristin (od 2013)
- Max Roberts (od 2013)
- Marie Roberts (od 2013)
Gry z Barbie[edytuj | edytuj kod]
Wyprodukowano szereg gier z w których Barbie jest główną postacią:
- Barbie Horse Adventures: Wild Horse Rescue (PlayStation 2, XBox)
- Barbie Super Model (Sega Mega Drive, Super NES)
- Barbie: Vacation Adventure (Sega Mega Drive, Super NES)
- Barbie Salon Piękności
- Barbie Szkolna Tajemnica
- Barbie Secret Agent
- Barbie Princess Bridge
- Barbie Sleeping Beauty
- Barbie Explorer
Filmy z Barbie[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy film z udziałem lalki, stworzony przez DIC Entertainment oraz Saban Capital Group w roku 1987, nosił nazwę „Barbie and the Rockers: Out of this World” i był to trwający 50 minut[a] musical. Według fabuły Barbie była liderką popularnej grupy rockowej. Ona i jej przyjaciółki z zespołu wyruszyły w trasę koncertową, której finał odbył się w kosmosie! W tym samym roku zrealizowano kolejny film, stanowiący kontynuację poprzedniego. Jego tytuł to „Barbie and the Sensations: Rockin’ Back to Earth”. W roku 1992 stworzono animację „Dance! Workout with Barbie”. Po raz pierwszy wykorzystano elementy live-action. Stanowiąca nieoficjalny, trzeci film z serii produkcja zakończyła pierwszą generację filmów z udziałem lalki Barbie.
Od 2001 wytwórnia Mattel produkuje drugą generację filmów z Barbie. Zaczynając od Dziadka do Orzechów, regularnie wydaje kolejne, pełnometrażowe przygody lalki.
Nr | Polski tytuł | Angielski tytuł | Rok wydania |
---|---|---|---|
01 | Barbie w Dziadku do orzechów | Barbie in the Nutcracker | 2001 |
02 | Barbie jako Roszpunka | Barbie as Rapunzel | 2002 |
03 | Barbie z Jeziora Łabędziego | Barbie of Swan Lake | 2003 |
04 | Barbie jako księżniczka i żebraczka | Barbie as the Princess and the Pauper | 2004 |
05 | Barbie: Wróżkolandia | Barbie: Fairytopia | 2005 |
06 | Barbie i magia pegaza | Barbie and the Magic of Pegasus | 2005 |
07 | Barbie: Syrenkolandia | Barbie Fairytopia: Mermaidia | 2006 |
08 | Pamiętniki Barbie | The Barbie Diaries | 2006 |
09 | Barbie i 12 tańczących księżniczek | Barbie in the 12 Dancing Princesses | 2006 |
10 | Barbie i magia tęczy | Barbie Fairytopia: Magic of the Rainbow | 2007 |
11 | Barbie jako księżniczka wyspy | Barbie as the Island Princess | 2007 |
12 | Barbie Mariposa | Barbie Mariposa | 2008 |
13 | Barbie i diamentowy pałac | Barbie and the Diamond Castle | 2008 |
14 | Barbie w Wigilijnej Opowieści | Barbie in a Christmas Carol | 2008 |
15 | Barbie przedstawia Calineczkę | Barbie Presents Thumbelina | 2009 |
16 | Barbie i trzy muszkieterki | Barbie and the Three Musketeers | 2009 |
17 | Barbie i podwodna tajemnica | Barbie in A Mermaid Tale | 2010 |
18 | Barbie w świecie mody | Barbie: A Fashion Fairytale | 2010 |
19 | Barbie i Sekret wróżek | Barbie: A Fairy Secret | 2011 |
20 | Barbie i Akademia Księżniczek | Barbie: Princess Charm School | 2011 |
21 | Barbie: Idealne święta | Barbie: A Perfect Christmas | 2011 |
22 | Barbie i podwodna tajemnica 2 | Barbie in A Mermaid Tale 2 | 2012 |
23 | Barbie: Księżniczka i piosenkarka | Barbie: Princess and the Popstar | 2012 |
24 | Barbie i magiczne baletki | Barbie and the Pink Shoes | 2013 |
25 | Barbie: Mariposa i Baśniowa Księżniczka | Barbie: Mariposa and The Fairy Princess | 2013 |
26 | Barbie i jej siostry w Krainie Kucyków | Barbie & her sisters in a pony tale | 2013 |
27 | Barbie: Perłowa księżniczka | Barbie the pearl princess | 2014 |
28 | Barbie i Tajemnicze Drzwi | Barbie and the Secret Door | 2014 |
29 | Barbie: Super księżniczki | Barbie in Princess Power | 2015 |
30 | Barbie: Rockowa księżniczka | Barbie in Rock'n Royals | 2015 |
31 | Barbie i siostry: Wielka przygoda z pieskami | Barbie & Her Sisters in The Great Puppy Adventure | 2015 |
32 | Barbie: Tajne Agentki | Barbie: Spy Squad | 2016 |
33 | Barbie: Gwiezdna przygoda | Barbie: Star Light Adventure | 2016 |
34 | Barbie i siostry na tropie piesków | Barbie and sisters puppy chase | 2016 |
35 | Barbie w świecie gier | Barbie: Video Game Hero | 2017 |
36 | Barbie: Delfiny z Magicznej Wyspy | Barbie: Dolphin Magic | 2017 |
37 | Barbie: Przygody Księżniczek | Barbie: Princess Adventure | 2020 |
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Chodzi o obydwa musicale : pojedynczo trwają po około 25 minut.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Barbie, barbiemedia.com [dostęp 2016-05-24] .
- ↑ Bild Lilli Doll History & Identification 1955-1964 German, dollreference.com [dostęp 2016-05-24] .
- ↑ BLITD, odc. Wszystko o Barbie.
- ↑ Cynthia Lawrence; Bette Lou Maybee (1962). Here's Barbie. Random House. OCLC 15038159
- ↑ Marcia Biederman (20.09.1999). Generation Next: A newly youthful Barbie takes Manhattan. Nowy Jork.
- ↑ Monika Kuc , "Barbie jako ikona kultury" Mary F. Kuc, Wyborcza.pl, 6 października 2003 [dostęp 2020-09-22] (pol.).
- ↑ Lori Tharps , MAMP History: Oreo Barbie and Cracker Barbie are Real, My American Meltingpot, 7 września 2018 [dostęp 2019-01-23] (ang.).
- ↑ Barbie niska, Barbie pulchniejsza. Mają "lepiej oddać to, co dziewczynki widzą wokół", TVN24.pl [dostęp 2019-01-23] .
- ↑ M. Greenwood, J. Jackson, R. Opie, C. Spencer, Świat Mody Barbie, Warszawa 2001