Barbie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Lalka Barbie

Barbie – lalka produkowana przez przedsiębiorstwo Mattel, jedna z najlepiej sprzedających się zabawek i jednocześnie najbardziej znanych ikon kultury masowej. Barbie to najpopularniejsza lalka na świecie[1].

Barbie została stworzona przez Ruth Handler w 1958 na podstawie przeznaczonej dla dorosłych niemieckiej lalki Lilli. Barbie zadebiutowała 9 marca 1959 na nowojorskich targach zabawek, po wykupieniu praw do Lilli przez założone przez Ruth i Elliotta Handlerów przedsiębiorstwo Mattel.

Nazwa Barbie jest zdrobnieniem od imienia córki Ruth Handler, Barbary, dla której Ruth kupiła egzemplarz Lilli podczas pobytu w Szwajcarii. Pełne nazwisko lalki to Barbara Millicent Roberts. Stanowi ono tylko część wymyślonej biografii, w której występują między innymi chłopak Barbie – Ken[2] i jej przyjaciółki – Midge i Teresa. Barbie ma również trzy młodsze siostry o imionach Skipper, Stacie i Chelsea.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Wczesna wersja lalki

Ruth Handler[3], obserwując swoją córkę Barbarę bawiącą się papierowymi lalkami, zauważyła, że często dawała im role dorosłych. W tamtych czasach większość lalek-zabawek dla dzieci przedstawiało niemowlęta. Zdając sobie sprawę, że może to być luką na rynku, Ruth zaproponowała ideę lalki o dojrzałej figurze swojemu mężowi Elliotowi, współzałożycielowi firmy zabawkarskiej Mattel. Jego reakcja na pomysł, podobnie jak dyrektorów firmy, była pozbawiona entuzjazmu.

Podczas podróży do Europy w 1956 roku ze swoimi dziećmi, Barbarą i Kenneth, Ruth Handler natknęła się na niemiecką lalkę o nazwaną Bild Lilli.[4] Lilli o figurze dorosłej kobiety była dokładnym odzwierciedleniem wizji o lalce Handler, więc kupiła trzy sztuki. Jedną dała córce Barbarze, a resztę zabrała z powrotem do firmy Mattel. Lalka Lilli powstała w oparciu o popularną postać występującą w komiksach rysowanych przez Reinharda Beuthina dla gazety Die Bild-Zeitung. Lalka Lilli została po raz pierwszy sprzedana w Niemczech w 1955 roku, i mimo że sprzedawana była dorosłym, stała się popularna również wśród dzieci, którym podobało się przebieranie jej w różne stroje sprzedawane osobno[5]. Po powrocie do Stanów Zjednoczonych, Handler przerobiła projekt lalki (z pomocą inżyniera Jacka Ryana), a lalka otrzymała nowe imię – Barbie, po córce Ruth – Barbarze. Lalka zadebiutowała na Amerykańskich międzynarodowych Targach Zabawek w Nowym Jorku w dniu 9 marca 1959 roku.[6] Data ta jest również stosowana jako oficjalne urodziny Barbie. Mattel nabył prawa do Bild Lilli w 1964 roku i produkcja Lilli została zatrzymana. Pierwsza lalka Barbie, ubrana w strój kąpielowy w czarno-białe paski i uczesana w kucyk, była dostępna zarówno jako blondynka i brunetka. Lalka została wprowadzona do obrotu jako „nastoletnia modelka” wraz z jej ubraniami stworzonymi przez projektantkę mody Charlotte Johnson pracującą dla Mattel.[7] Pierwsze lalki Barbie były produkowane w Japonii, a ich ubrania szyte ręcznie przez Japończyków pracujących w domach. Około 350 000 lalek Barbie zostało sprzedanych w pierwszym roku produkcji. Lalka dopiero w 2000 roku otrzymała pępek[8].

Fikcyjna postać[edytuj | edytuj kod]

Pełnym nazwiskiem Barbie jest Barbara Millicent Roberts. W serii powieści wydanej przez Random House w latach 60. XX wieku, podane zostały imiona jej rodziców i ich pochodzenie – George i Margaret Roberts z fikcyjnego miasteczka Willows w stanie Wisconsin[9].

W powieściach wydanych przez Random House, Barbie uczęszczała do liceum Willows High School, podczas gdy według książek Generation Girl wydanych przez Golden Books w 1999 roku uczęszczała do fikcyjnego liceum Manhattan International High School w Nowym Jorku (szkoły opartej na rzeczywistym Stuyvesant High School)[10].

Barbie mieszka w Malibu, w stanie Kalifornia. Ma chłopaka Kena, który po raz pierwszy pojawił się w 1961 roku. Para zerwała ze sobą w walentynki 2004 roku, ale wrócili do siebie w walentynki 2011 roku. Po zerwaniu z Kenem, Barbie przez pewien czas chodziła z Blaine’em – surferem z Kalifornii. Barbie przyjaźni się też z siostrą Blaine'a, Raquelle,.

Najlepszą przyjaciółką Barbie jest Teresa, która zastąpiła jej pierwszą najlepszą przyjaciółkę, Midge. Przyjaźni się ona także z Nikki, Summer i Raquelle, jej rywalką z czasów dzieciństwa, z którą jest w dobrych relacjach. W 2013 firma Mattel wznowiła produkcję Midge, która otrzymała „odświeżony” profil. Występuje ona też w filmach Barbie.

Barbie ma również dużą rodzinę, która zmieniała się z upływem lat. Rodzicami Barbie są George i Margaret[11]. Dziewczyna ma z nimi bardzo dobre relacje. W filmie Barbie w świecie mody poznajemy jej ciotkę Millicent. Barbie ma też sześcioro młodszego rodzeństwa. Są to: Skipper, Todd, Tutti/Stacie, Chelsea, Kelly i Krissy, choć najczęściej Barbie pokazuje się ze Skipper, Stacie i Chelsea.

Barbie miała ponad 50 zwierzaków, w tym koty, psy, konie, pandę, lwiątko i zebrę. Jej zwierzakami przedstawionymi w serii Barbie: Life in the Dreamhouse są pies Taffy, kotka Blissa i klacz Tawny.

Posiadała szeroki wachlarz pojazdów, w tym różowe kabriolety, przyczepy i jeepy. Posiada także licencję pilota i, dodatkowo oprócz pracy jako stewardesa, obsługuje komercyjne linie lotnicze. Zawody Barbie mają na celu pokazanie, że kobiety mogą przyjmować różne role w życiu.[12]

Kontrowersje[edytuj | edytuj kod]

Problemy i kontrowersje związane z lalką Barbie i jej rolą w życiu społeczeństwa zostały przedstawione w książce amerykańskiej socjolog Mary F. Rogers Barbie jako ikona kultury. Ze względu na nierealne proporcje ciała stała się tematem debat dotyczących percepcji kobiecego wyglądu i cielesności. Falą krytyki została zalana przez amerykańskie feministki, które dopatrywały się w niej obiektu nadmiernej seksualizacji i skrajnej idealizacji kobiecego ciała. Utożsamianie kształtu ciała Barbie z idealnym wymiarem kobiecych proporcji zostało uznane za promowanie anoreksji. Specyficzny sposób życia lalki, prezentowany w produktach tej marki, przyczynił się również do promowania konsumpcjonizmu[13].

Na rynku pojawiła się budząca kontrowersje ciemnoskóra Barbie Oreo, która była efektem współpracy z producentem ciastek Oreo. Oskarżono ten projekt o ukryte promowanie rasizmu, gdyż nazwa „oreo” skierowana do człowieka jest uznawana w Stanach Zjednoczonych za obraźliwe określenie osób czarnoskórych[14]. Podupadający wizerunek lalki Barbie nie został podreperowany również przez lalkę Barbie na wózku inwalidzkim, która pomimo sukcesu medialnego związanego z promowaniem tolerancji szybko została wycofana ze sprzedaży, gdyż okazało się, że ze względu na rozmiar wózka Barbie ta nie jest w stanie zmieścić się w drzwiach jakiegokolwiek domku dla lalek, wyprodukowanego przez tę firmę.[15]

Barbie Shero – promocja pozytywnego obrazu kobiety[edytuj | edytuj kod]

Na przestrzeni lat pojawiały się lalki Barbie o charakterze edukacyjnym i takie, które miały promować tolerancję. Wyprodukowano lalki Barbie w hidżabie czy lalki w ciąży.

Pozytywne rozwiązania dotyczące stereotypizacji wyglądu, jak i społecznej roli Barbie pojawiły się w 2016, kiedy to na rynku pojawiły się Barbie przystające do prawdziwych proporcji kobiecego ciała i Barbie Plus Size[16].

W 2015 firma Mattel wprowadziła serię jednoegzemplarzowych lalek Barbie Shero (neologizm w języku angielskim: she + hero). W tej serii powstają lalki oparte na wizerunkach kobiet (np. artystek, sportsmenek, aktywistek), które zmieniły (np. Celia Cruz) lub zmieniają oblicze świata (np. Samantha Cristoforetti). Na osoby prototypowe dla tych lalek – wzory do naśladowania przez dziewczynki – wybierane są kobiety z różnych krajów, m.in.: w 2018 podróżniczka, dziennikarka Martyna Wojciechowska[17], w 2019 influencerka i kierowczyni Iwona Blecharczyk[18], w 2021 lekkoatletka Anita Włodarczyk[19].

 Z tym tematem związana jest kategoria: Laureatki nagrody Barbie Shero.

Rodzina lalki Barbie[edytuj | edytuj kod]

Rodzice[edytuj | edytuj kod]

  • George Roberts (ojciec)[20]
  • Margaret Roberts (matka)

Rodzeństwo[edytuj | edytuj kod]

  • Skipper Roberts (od 1964)
  • Tutti Roberts (1965-1971)
  • Stacie Roberts (od 1990)
  • Todd Roberts (1965-1971, 1990) (brat bliźniak Tutti/Stacie)
  • Kelly Roberts (1995-2010)
  • Chelsea Roberts (od 2010)
  • Krissy (1999-2001)

Wujostwo[edytuj | edytuj kod]

  • Lillian Fairchild (ciocia)
  • Claude Fairchild (wujek)
  • Millicent Rawlins (ciocia)

Kuzyni[edytuj | edytuj kod]

  • Francie Fairchild (1966-1976)
  • Jazzie (1989-1996)
  • P.J. (1969-1985)
  • Kiran (od 1965)
  • Kristin (od 2013)
  • Max Roberts (od 2013)
  • Marie Roberts (od 2013)

Gry z Barbie[edytuj | edytuj kod]

W tych produktach informatycznych Barbie jest główną postacią:

Filmy z Barbie[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy film z udziałem lalki, stworzony przez DIC Entertainment oraz Saban Capital Group w roku 1987, nosił nazwę „Barbie and the Rockers: Out of this World” i był to trwający 50 minut[a] musical. Według fabuły Barbie była liderką popularnej grupy rockowej. Ona i jej przyjaciółki z zespołu wyruszyły w trasę koncertową, której finał odbył się w kosmosie! W tym samym roku zrealizowano kolejny film, stanowiący kontynuację poprzedniego. Jego tytuł to „Barbie and the Sensations: Rockin’ Back to Earth”. W roku 1992 stworzono animację „Dance! Workout with Barbie”. Po raz pierwszy wykorzystano elementy live-action. Stanowiąca nieoficjalny, trzeci film z serii produkcja zakończyła pierwszą generację filmów z udziałem lalki Barbie.

Od 2001 wytwórnia Mattel produkuje drugą generację filmów z Barbie. Zaczynając od Dziadka do Orzechów, regularnie wydaje kolejne, pełnometrażowe przygody lalki.

Filmy z serii Barbie
Nr Polski tytuł Angielski tytuł Rok wydania
01 Barbie w Dziadku do orzechów Barbie in the Nutcracker 2001
02 Barbie jako Roszpunka Barbie as Rapunzel 2002
03 Barbie z Jeziora Łabędziego Barbie of Swan Lake 2003
04 Barbie jako księżniczka i żebraczka Barbie as the Princess and the Pauper 2004
05 Barbie: Wróżkolandia Barbie: Fairytopia 2005
06 Barbie i magia pegaza Barbie and the Magic of Pegasus 2005
07 Barbie: Syrenkolandia Barbie Fairytopia: Mermaidia 2006
08 Pamiętniki Barbie The Barbie Diaries 2006
09 Barbie i 12 tańczących księżniczek Barbie in the 12 Dancing Princesses 2006
10 Barbie i magia tęczy Barbie Fairytopia: Magic of the Rainbow 2007
11 Barbie jako księżniczka wyspy Barbie as the Island Princess 2007
12 Barbie Mariposa Barbie Mariposa 2008
13 Barbie i diamentowy pałac Barbie and the Diamond Castle 2008
14 Barbie w Wigilijnej Opowieści Barbie in a Christmas Carol 2008
15 Barbie przedstawia Calineczkę Barbie Presents Thumbelina 2009
16 Barbie i trzy muszkieterki Barbie and the Three Musketeers 2009
17 Barbie i podwodna tajemnica Barbie in A Mermaid Tale 2010
18 Barbie w świecie mody Barbie: A Fashion Fairytale 2010
19 Barbie i Sekret wróżek Barbie: A Fairy Secret 2011
20 Barbie i Akademia Księżniczek Barbie: Princess Charm School 2011
21 Barbie: Idealne święta Barbie: A Perfect Christmas 2011
22 Barbie i podwodna tajemnica 2 Barbie in A Mermaid Tale 2 2012
23 Barbie: Księżniczka i piosenkarka Barbie: Princess and the Popstar 2012
24 Barbie i magiczne baletki Barbie and the Pink Shoes 2013
25 Barbie: Mariposa i Baśniowa Księżniczka Barbie: Mariposa and The Fairy Princess 2013
26 Barbie i siostry w krainie kucyków Barbie & her sisters in a Pony Tale 2013
27 Barbie: Perłowa księżniczka Barbie the pearl princess 2014
28 Barbie i Tajemnicze Drzwi Barbie and the Secret Door 2014
29 Barbie: Super księżniczki Barbie in Princess Power 2015
30 Barbie: Rockowa księżniczka Barbie in Rock'n Royals 2015
31 Barbie i siostry: wielka przygoda z pieskami Barbie and her Sisters in the Great Puppy Adventure 2015
32 Barbie: Tajne Agentki Barbie: Spy Squad 2016
33 Barbie: Gwiezdna przygoda Barbie: Star Light Adventure 2016
34 Barbie i siostry na tropie piesków Barbie & Her sisters in a Puppy Chase 2016
35 Barbie w świecie gier Barbie: Video Game Hero 2017
36 Barbie: Delfiny z Magicznej Wyspy Barbie: Dolphin Magic 2017
37 Barbie: Przygody Księżniczek Barbie: Princess Adventure 2020
38 Barbie: Wielkie Miasto, Wielkie Marzenia Barbie: Big City, Big Dreams 2021

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Chodzi o obydwa musicale : pojedynczo trwają po około 25 minut.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Kevin I. Norton i inni, Ken and Barbie at life size, „Sex Roles”, 34 (3), 1996, s. 287–294, DOI: 10.1007/BF01544300, ISSN 1573-2762 [dostęp 2021-07-01] (ang.).
  2. ↑ How hula hoop is made - manufacture, making, history, used, product, machine, History, Raw Materials, Design, www.madehow.com [dostęp 2022-02-03].
  3. ↑ Barbie, barbiemedia.com [dostęp 2016-05-24].
  4. ↑ Vienna. Infobase, film distributor. BBC Worldwide Learning (Firm) [dostęp 2022-02-03].
  5. ↑ Bild Lilli Doll History & Identification 1955-1964 German, dollreference.com [dostęp 2016-05-24].
  6. ↑ Vintage Barbie struts her stuff, 22 września 2006 [dostęp 2022-02-03] (ang.).
  7. ↑ Archives, Los Angeles Times [dostęp 2022-02-03] (ang.).
  8. ↑ BLITD, odc. Wszystko o Barbie.
  9. ↑ Cynthia Lawrence; Bette Lou Maybee (1962). Here's Barbie. Random House. OCLC 15038159
  10. ↑ Marcia Biederman (20.09.1999). Generation Next: A newly youthful Barbie takes Manhattan. Nowy Jork.
  11. ↑ https://barbiemovies.fandom.com/wiki/Margaret/Princess_Adventure
  12. ↑ Barbie is dating again, this time it's a hunky Australian - Jun. 29, 2004, money.cnn.com [dostęp 2022-02-03].
  13. ↑ Monika Kuc, "Barbie jako ikona kultury" Mary F. Kuc, Wyborcza.pl, 6 października 2003 [dostęp 2020-09-22] (pol.).
  14. ↑ Lori Tharps, MAMP History: Oreo Barbie and Cracker Barbie are Real, My American Meltingpot, 7 września 2018 [dostęp 2019-01-23] (ang.).
  15. ↑ Untitled Document, web.archive.org, 12 października 2007 [dostęp 2022-02-03] [zarchiwizowane z adresu 2007-10-12].
  16. ↑ Barbie niska, Barbie pulchniejsza. Mają "lepiej oddać to, co dziewczynki widzą wokół", TVN24.pl [dostęp 2019-01-23].
  17. ↑ Redakcja, Barbie Shero: oto wyjątkowe kobiety w roli lalek-bohaterek od firmy Mattel. Wśród nich Martyna Wojciechowska, Dziennik Bałtycki, 27 marca 2018 [dostęp 2022-01-26] (pol.).
  18. ↑ Od 8 lat prowadzi TIRa i została za to nagrodzona. Poznaj historię Iwony Blecharczyk!, Viva.pl [dostęp 2022-01-26] (pol.).
  19. ↑ KRO, IO w Tokio 2021. Anita Włodarczyk ze złotym medalem. Wcześniej doczekała się własnej lalki Barbie, www.money.pl [dostęp 2022-01-26] (pol.).
  20. ↑ M. Greenwood, J. Jackson, R. Opie, C. Spencer, Świat Mody Barbie, Warszawa 2001
Animowane filmy z serii Barbie
Lata 1980
Lata 1990
Lata 2000
Lata 2010
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Barbie&oldid=66504168”