Brzana pospolita
| Barbus barbus[1] | |||||
| (Linnaeus, 1758) | |||||
.jpg)
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
brzana pospolita | ||||
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||||
 | |||||
| Zasięg występowania | |||||
| |||||
Brzana pospolita[3], brzana[3] (Barbus barbus) – gatunek słodkowodnej ryby z rodziny karpiowatych (Cyprinidae).
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Występuje w dorzeczach Loary, Rodanu, Renu, Dunaju, Łaby, Odry, Wisły, Tamizy, Niemna, Dniestru i Dniepru. Introdukowana we Włoszech i Maroku. Bywa hodowana w akwariach.
Ryba typowo rzeczna. Przebywa zazwyczaj w miejscach o twardym, kamienistym lub kamienisto-żwirowym dnie i szybkim nurcie. Osobniki młode najczęściej przebywają bliżej brzegu, starsze zaś w głównym nurcie, w głębszej wodzie. Młode brzany są wrażliwe na spadek zawartości tlenu w wodzie.
Cechy morfologiczne[edytuj | edytuj kod]
Ciało długie, niskie i walcowate. Otwór gębowy dolny, wysuwany, zaopatrzony w dwie pary wąsików. Oczy skierowane nieco ku górze. Płetwa ogonowa głęboko wcięta. Ostatni promień płetwy grzbietowej jest twardy i gruby, na tylnej krawędzi ząbkowany. Liczba łusek w linii nabocznej 55–65[4].
Grzbiet oliwkowozielony lub ciemnoszary, boki jaśniejsze, brzuch biały. Płetwy grzbietowa i ogonowa szare z ciemniejszym obrzeżeniem, pozostałe płetwy czerwonawe. Wydaje dźwięki podobne do świstu lub syku. Osiąga przeciętnie około 70 cm.
Wędkarski rekord Polski: 7,00 kg i 85 cm długości (2000)[5].
Odżywianie[edytuj | edytuj kod]
Głównym pokarmem są larwy owadów wodnych (muchówki, chruściki, widelnice, jętki) oraz kiełże, mięczaki i skąposzczety, rzadziej małe ryby.
Rozród[edytuj | edytuj kod]
Samce dojrzewają płciowo w 2 lub 3 roku życia, samice w wieku 4–5 lat. Tarło odbywa się etapami od V do VIII, w temperaturze 15–18 °C, na piaszczystym lub kamienistym podłożu w płytkiej wodzie. U samca na grzbiecie i głowie występuje wysypka tarłowa. Ikra jest przyklejana do kamieni lub piasku. Wylęg następuje po 6–8 dniach. Młode brzany mają około 9 mm długości zaraz po wykluciu, a po 3 tygodniach osiągają długość 3 cm. Po roku brzana ma około 12 cm. W następnych latach przyrost wynosi około 5 cm. W wieku 13 lat długość wynosi około 50 cm.
Znaczenie gospodarcze[edytuj | edytuj kod]
Na niektórych obszarach brzana ma duże znaczenie gospodarcze. Chętnie łowiona na wędkę na grunt, spławik oraz spinning. Ze względu na wrażliwość na spadek zawartości tlenu w wodzie wykorzystuje się je jako bioindykatory w procesach uzdatniania wody. Ikra brzany jest trująca. W okresie tarła trujące mogą być również mięśnie jamy brzusznej. Zatrucie u człowieka objawia się biegunką i wymiotami.
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
| Wymiar ochronny | 40 cm |
| Okres ochronny | 1.I – 30.VI |
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Barbus barbus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Barbus barbus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.
- ↑ Wędkarski atlas ryb [online], www.pzwwalcz.pl [dostęp 2020-03-28] [zarchiwizowane z adresu 2020-03-28].
- ↑ Wiadomości Wędkarskie
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Josef Reichholf, Gunter Steinbach, Claus Militz: Wielka encyklopedia ryb : słodkowodne i morskie ryby Europy. Wiśniewolski Wiesław (tłum.). Warszawa: Muza, 1994. ISBN 83-7079-317-7.
- Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby słodkowodne. Leksykon przyrodniczy. Henryk Garbarczyk, Eligiusz Nowakowski i Jacek Wagner. Warszawa: Świat Książki, 1997. ISBN 83-7129-441-7.
- Barbus barbus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 7 czerwca 2009]