Barwinek (roślina)
 Vinca major | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
barwinek |
| Nazwa systematyczna | |
| Vinca L. Sp. Pl. 209. 1753 | |
| Typ nomenklatoryczny | |
Barwinek (Vinca L.) – rodzaj roślin z rodziny toinowatych (Apocynaceae). Należy do niego 7 gatunków[4]. Występują one w Europie, zwłaszcza południowej, oraz w północnej Afryce i zachodniej Azji. Jeden gatunek rośnie w Azji środkowej w rejonie Samarkandy i Fergany. W uprawie szeroko rozpowszechnione są zwłaszcza dwa gatunki – barwinek pospolity (V. minor) i barwinek większy (V. major)[5], z których pierwszy rośnie także dziko w Polsce, poza tym oba są też w Polsce uprawiane[6]. Rośliny te występują w lasach i zaroślach, na skałach wapiennych. Uprawiane są jako lecznicze i ozdobne, w tym w postaci odmian pstrolistnych i pełnokwiatowych[7].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Półkrzewy i byliny[8] tworzące cienkie, płożące się pędy płonne do 2 m długości[7] i podniesione – kwiatowe do 15 cm wysokości.
- Liście
- Zimotrwałe, naprzeciwległe, jajowatoeliptyczne, nagie, skórzaste[7], krótkoogonkowe[5][8].
- Kwiaty
- Pojedyncze, rzadko po dwa, wyrastają na szypułkach w kątach liści[5][8]. Kielich tworzy pięć, zrośniętych w rurkę działek. Płatki korony mają barwę błękitną i fioletową, rzadziej różową lub białą. Są w pąku skręcone, u nasady zrośnięte w rurkę, u góry płasko rozpościerają się. Do rurki przyrośniętych jest pięć pręcików o wygiętych u nasady i spłaszczonych u góry nitkach. Z główki pręcików wyrastają klapki przesłaniające od góry pojedynczy słupek[7]. Zalążnia jest dwukomorowa, tworzona przez dwa owocolistki tylko w dole zrośnięte. U ich nasady znajdują się w pozycji międzyległej dwa łuseczkowate miodniki. Znamię dwuczęściowe, w dole pierścieniowo zgrubiałe, wyżej zwężone i owłosione[8].
- Owoce
- Dwa mieszki zrośnięte w dolnej części[8], proste lub rozpostarte, wałeczkowate[5]. Każdy zawiera 4–8 nasion[7]. Nasiona nagie, zwykle brodawkowate[8].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja systematyczna według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)
Należy do podrodziny Rauvolfioideae Kosteletzky, rodziny toinowatych (Apocynaceae), która jest jednym z kladów w obrębie rzędu goryczkowców (Gentianales) z grupy astrowych spośród roślin okrytonasiennych[2][9].
- Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa jasnotowe (Lamiidae Takht. ex Reveal), nadrząd Gentiananae Thorne ex Reveal, rząd toinowce (Apocynales Bromhead), rodzina toinowate (Apocynaceae Juss.), plemię Vinceae Duby, rodzaj barwinek (Vinca L.)[10].
- Vinca difformis Pourr. – barwinek odmienny
- Vinca erecta Regel & Schmalh.
- Vinca herbacea Waldst. & Kit. – barwinek zielny
- Vinca ispartensis Koyuncu & Eksi
- Vinca major L. – barwinek większy
- Vinca minor L. – barwinek pospolity
- Vinca soneri Koyuncu
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-24] (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-04-25].
- ↑ a b Vinca L., [w:] Plants of the World online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2023-06-24].
- ↑ a b c d Vinca. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2017-05-03].
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 202, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b c d e Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 212. ISBN 0-333-74890-5.
- ↑ a b c d e f Bogumił Pawłowski, Władysław Szafer: Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. Tom XII. Warszawa, Kraków: PAN, PWN, 1971, s. 43.
- ↑ List of Genera in RUBIACEAE, [w:] Vascular plant families and genera, Kew Gardens & Missouri Botanical Garden [dostęp 2010-12-03] (ang.).
- ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Vinca. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-04-25]. (ang.).
- ↑ Ludmiła Karpowiczowa (red.): Słownik nazw roślin obcego pochodzenia łacińsko-polski i polsko-łaciński. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.