Barycz Nowa
51°18′43″N 21°38′39″E/51,311944 21,644167| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
48 |
| Kod pocztowy |
26-700[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WZW |
| SIMC |
0642827[5] |
Położenie na mapie gminy Zwoleń  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu zwoleńskiego  | |
| 51°18′43″N 21°38′39″E/51,311944 21,644167[1]
| |
Barycz Nowa – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie zwoleńskim, w gminie Zwoleń[5][6].
Barycz Nowa z sąsiednimi wsiami: Barycz Stara i Barycz-Kolonia tworzą sołectwo Barycz[7]. Pod taką nazwą, jako jedna wieś, występowała w zapisach historycznych i urzędowych do początku XX wieku.
Sołectwo Barycz zajmuje obszar ok. 650 ha w widłach ujścia rzeki Sycynki do Zwolenki, na północno-wschodnich obrzeżach dawnej Puszczy Radomskiej.
Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Niepokalanego Poczęcia NMP w Jasieńcu Soleckimj[8].
Nazwa wsi[edytuj | edytuj kod]
Nazwa wsi pochodzi prawdopodobnie od słowa bara, dawniej oznaczającego moczary, rozlewiska wodne, bagna i podmokłe tereny.
Historia miejscowości[edytuj | edytuj kod]
Wieś leżała na szlaku handlowym prowadzącym z południowej Europy przez Lublin i Chodlik do Radomia, a dalej na zachód i Pomorze, co sprzyjało jej rozwojowi. W rejonach obu rzek odkryto stanowiska dawnego hutnictwa dymarkowego, dla którego surowcem była miejscowa ruda darniowa oraz skorupki naczyń ceramicznych. Pierwszym historycznie udokumentowanym właścicielem wsi był Andrzej Ciołek herbu Ciołek z Żelechowa, pochodzący z rodu Ciołków, którego protoplasta (także Andrzej), starosta sandomierski, prowadził do boju trzecią chorągiew w bitwie pod Grunwaldem. Wcześniej, za zasługi dla króla Władysława Łokietka, otrzymał w dzierżawę dobra sandomierskie, w skład których wchodziła także ziemia zwoleńska.
W 1530 wieś kupił za 1000 florenów Piotr Kochanowski herbu Korwin, sędzia grodzki radomski, właściciel połowy Czarnolasu a od 1525 - Sycyny. Po jego śmierci, w 1559 Barycz przeszła w ręce jednego z pięciu synów, poety i tłumacza literatury antycznej – Andrzeja, brata Jana. Na dokumencie podziału dziedzictwa po Piotrze istnieje zapis: …”wieś czy też miasteczko Barycz”… (w oryg. „villa seu oppidum”), co może świadczyć, że ówczesny stan zabudowy wsi i infrastruktura spełniały podstawowe standardy XVI-wiecznego miasteczka: okazały dwór, młyn, rozległe stawy rybne, folwark z zabudowaniami gospodarczymi, dwie karczmy, we wsi działał kowal oraz garncarz. Do 1676 wieś była w posiadaniu spadkobierców licznego potomstwa Andrzeja Kochanowskiego, kiedy to została sprzedana wojewodzie mazowieckiemu Marcinowi Chomętowskiemu, po czym przeszła we władanie jego syna Stanisława (1706), hetmana polnego, który zmarł bezpotomnie w 1673, a wieś przejął były wojewoda pomorski Ignacy Przebendowski. Kolejnym dziedzicem, po ożenku z córką Ignacego, został Tadeusz Matuszewicz w 1790, minister skarbu Księstwa Warszawskiego. Jego syn Adam, dyplomata, jako spadkobierca utracił wieś za długi karciane w 1835, którą odkupił rząd Królestwa Polskiego i przekazał w 1838 gubernatorowi Kalisza gen. Piotrowi Szabelskiemu, a w 1892 jako donacja przeszła na jego syna Iwana. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości zarządzanie resztą dworskiej ziemi, okrojonej w wyniku uwłaszczenia chłopów (1864), przejął rząd i przeprowadził częściową parcelację, która ostatecznie została zakończona po 1945.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa radomskiego.
Dane według stanu z 2003: 317 mieszkańców, 79 gospodarstw, publiczna szkoła podstawowa, dwa sklepy; zabudowa w większości murowana, komunikacja autobusowa. Niestety poza ruinami młyna, nic nie zachowało się z dawnej zabudowy dworskiej.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 3139
- ↑ Wieś Barycz Nowa w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-03-24] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 15 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ BIP gminy, sołectwa
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Tomasz Palacz, Człek Boże igrzysko. Wyd. Instytut Technologii Eksploatacji - Radom.
- Władysław Bara Kapciak, Barycz i okolice. Okruchy historii. Wyd. Biblioteka Zwoleńska im. dr Jana Pawłowskiego
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Barycz (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 114.
- Barycz (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 90.
- Siedziba gminy: Zwoleń
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie |
|
| Osady leśne | |
| Przysiółek | |
| Części miasta | |
| Części wsi |
|
