Batalion „Czata 49”

Batalion „Czata 49”, „Czata” – batalion Armii Krajowej, należący do Zgrupowania „Radosław”.

W 1942 r. powstała Centrala Zaopatrzenia Terenu (CZT), z kryptonimem liczbowym KG AK: 49. Miała ona na celu zaopatrywanie Kedywów Okręgów AK, m.in. na Kresach. Pierwszym dowódcą CZT był mjr/ppłk cc. Henryk Krajewski „Trzaska”, a od maja 1944 – mjr cc. Tadeusz Runge ps. Witold. Zastępcą dowódcy tego batalionu był Zygmunt Milewicz.

Batalion Czata 49 utworzono z personelu CZT, IV Oddziału KG AK, żołnierzy 27. Wołyńskiej DP AK, oraz Cichociemnych oczekujących w stolicy na przydziały.

Powstanie warszawskie

W powstaniu warszawskim w 1944 roku batalion przeprowadził koncentrację swoich sił w rejonie ulicy Mireckiego, przedwojennego boiska Skry i na terenie Cmentarza ewangelickiego.

Wola i Muranów

Batalion 5 sierpnia przeprowadził nieudany atak w rejonie ulicy Płockiej. Następnie walczył w rejonie Karolkowej i Żytniej. 11 sierpnia przeszedł w rejon ruin Muranowa.

Stare Miasto

W dniu 17 sierpnia batalion wycofał się na Stare Miasto w rejon ulicy Franciszkańskiej i Mławskiej^[1]. Następnie walczył w obronie szpitala św. Jana Bożego, w nieudanym ataku na Dworzec Gdański i w obronie PWPW^[1]. W celu umożliwienia przebicia się do Śródmieścia innym oddziałom pod dowództwem Zbigniewa Ścibora-Rylskiego ps. „Motyl” 120 żołnierzy batalionu przeszło kanałami z Placu Krasińskich i wzięło udział w nieudanym ataku na plac Bankowy, spod którego następnie powstańcy przeszli do Śródmieścia^[2].

Solec (Powiśle)

Batalion następnie walczył na Solcu (tzw. Powiślu czerniakowskim) broniąc ulicy Rozbrat i Górnośląskiej, a od 13 września linii obronnej wzdłuż ulicy Zagórnej i Czerniakowskiej. Z Solca resztki batalionu ewakuowały się kanałami na Mokotów.

Mokotów

Potem część batalionu po przejściu kanałami krótko walczyła na Mokotowie w rejonie Królikarni, skąd 26 września przeszła kanałami do Śródmieścia^[1].

W czasie powstania warszawskiego przez szeregi batalionu przeszło około 400 osób, z których zginęło 179 powstańców w tym 20 oficerów^[2]. W jego składzie znajdowali się żołnierze 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty i Cichociemni. W batalionie Czata 49 walczyli między innymi: Jan Bienias, Cezary Nowodworski i Romuald Śreniawa Szypiowski.

Skład

Okupacja (Okręgi: Wołyński, Nowogródzki, Poleski, Wileński)
- Start 1 (dow. Tadeusz Grzeszczyński)
- Start 2 (dow. Antoni Kończal, ps. "Zawisza")
- Start 3 (dow. Kazimierz Augustowski)
- Start 4 (dow. Jan Rogowski)
- Start 5 (dow. Franciszek Gramza)
Powstanie warszawskie
- pluton Mieczyki z KN (dow. Mieczysław Kurzyna)
- kompania warszawska trzy plutony, w których skład wchodzili żołnierze 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK (dow. Zdzisław Zołociński, Marek Szymański i Zbigniew Ścibor-Rylski)
- 4 drużyny (dow. Franciszek Gramza, Józef Kaczmarek, Henryk Walewski, Jan Byczkowski)
- pluton Ruskiego (dow. Marian Czarnecki)
- oddział Zygmunta Jędrzejewskiego
- pododdział por. Zgody
- grupa kurierów
- służba sanitarna

Upamiętnienie

U zbiegu ulic Słomińskiego i A. Dawidowskiego znajduje się skwer Batalionu AK „Czata 49” z kamieniem pamiątkowym.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Batalion AK „Czata 49” - Histmag.org [online], histmag.org [dostęp 2019-08-01] .
↑ ^a ^b CZATA 49 [online], info-pc.home.pl [dostęp 2019-08-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-24] .

Bibliografia

Bartosz Nowożycki, Batalion Armii Krajowej Czata 49 w Powstaniu Warszawskim, Wydawnictwo Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa 2009, ISBN 978-83-7399-304-4
Bartosz Nowożycki, Czata 49 Relacje i wspomnienia żołnierzy batalionu Armii Krajowej w zasobie Archiwum Akt Nowych, 2011, ISBN 978-83-933-2041-7

Linki zewnętrzne

B. Nowożycki, Batalion AK „Czata 49”, histmag.org, 9 stycznia 2009.
https://web.archive.org/web/20191024053608/http://www.info-pc.home.pl/whatfor/baza/czata_49.htm

[:0-1] Batalion AK „Czata 49” - Histmag.org [online], histmag.org [dostęp 2019-08-01] .

[:1-2] CZATA 49 [online], info-pc.home.pl [dostęp 2019-08-01] [zarchiwizowane z adresu 2019-10-24] .

[1]

[2]

Komenda Główna	Biuro Finansów i Kontroli Biuro Informacji i Propagandy Biuro Inspekcji Kedyw Oddział I Oddział II Oddział III Oddział IV Oddział V Wojskowa Służba Kobiet Szefostwo Biur Wojskowych Szefostwo Komunikacji Wojskowych
Obszary	Białostocki Lwowski Warszawski Zachodni Południowy
Okręgi	Białystok Kraków Lublin Lwów Łódź Nowogródek Polesie Pomorze Poznań Radom-Kielce Stanisławów Śląsk Tarnopol Warszawa Wilno Wołyń
Korpusy	Kielecki Warszawski
Dywizje piechoty	2 DP 3 DP 5 DP 6 DP 7 DP 8 DP 9 DP 10 DP 11 DP 12 DP 21 DP 22 DP 24 DP 25 DP 26 DP 27 DP 28 DP 29 DP 30 DP 106 DP
Brygady	1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 12 13 23 24 36 Gozdawa Kielecka KBKZ Zagłębiowska
Pułki piechoty	1 pspodh. 2 pp Leg. 3 pp Leg. 4 pp Leg. 5 pspodh. 6 psp 7 pp Leg. 8 pp Leg. 9 pp Leg. 10 pp 12 pp 13 pp 15 pp 15 pp 16 pp 17 pp 18 pp 19 pp 21 pp 22 pp 23 pp 24 pp 26 pp 27 pp 28 pp 30 pp 31 pp 32 pp 33 pp 34 pp 35 pp 36 pp 38 pp 39 pp 40 pp 41 pp 42 pp 43 pp 45 pp 48 pp 49 pp 50 pp 51 pp 52 pp 53 pp 72 pp 74 pp 77 pp 78 pp 82 pp 84 pp 112 pp 116 pp 120 pp
Pułki kawalerii	1 pszw 7 puł 8 pal 8 puł 8 psk 10 pal 10 kpa 14 puł 19 puł 21 puł 23 puł 27 puł
Akcje i operacje	Akcja Antyk Akcja „Burza” Akcja Getto Akcja Góral Akcja w Lidzie Akcja N Akcja Nieszpory Akcja Pensjonat Akcja w Pińsku Akcja pod Arsenałem Akcja Taśma Akcja w Końskich Akcja w Celestynowie Akcja Wilanów Akcja Wieniec Akcja Wiśnicz Operacja Hermann Operacja Memel Operacja „Ostra Brama” Powstanie iwienieckie Powstanie warszawskie Powstanie zamojskie Rozbicie więzienia w Kielcach Rozbicie więzienia w Pułtusku
Dywersja i sabotaż	Akcja Bielany Akcja Bollwerk Akcja na tartak w Piaskach Królewskich Akcja Nieszpory Akcja Nowy Rok Akcja Wieniec Mały sabotaż Wysadzenie pociągu w Choszczówce (1943) Wysadzenie pociągu w Piasecznie (1943) Zatopienie statku Tannenberg Zamach bombowy na dworcu kolejowym Friedrichstraße w Berlinie Zamach bombowy na kolej S-Bahn w Berlinie
Zamachy	Akcja Braun Akcja Bürkl Akcja „C” Akcja Durrfeld Akcja Europejska Akcja Główki Akcja Komitet Ukraiński Akcja Koppe Akcja Kośba Akcja Kretschmann Akcja Krüger Akcja „Kutschera” Akcja Leitgeber Akcja Milke Akcja Panienka Akcja Rodewald Akcja Stamm Akcja Topiel Akcja Za Kotarą Likwidacja Heinricha Krafta Likwidacja Hugo Dietza Likwidacja Nadwywiadu Rządu Londyńskiego Zamach na Hansa Franka Zamachy na Curta Hoffmanna Zamach na Maksa Petersa
Bitwy i potyczki	Bitwa o Skalbmierz Bitwa o Surkonty Bitwa w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej Bitwa na Porytowym Wzgórzu Bitwa pod Jaksicami (1944) Bitwa pod Kałużówką Bitwa pod Lasowcami Bitwa pod Murowaną Oszmianką Bitwa pod Mikuliszkami Bitwa pod Graużyszkami Bitwa pod Skorzowem Bitwa pod Wojdą Bój pod Pęcicami Potyczka pod Skroniowem Starcie pod Sucharami Starcie w Kamieniu Stołpeckim Wypad na Marianów Walki o Kowel i Włodzimierz Wołyński (1944) Wypad na Truskaw
Wywiad	Most I Most II Most III Operacja Synteza
Organizacje	AKO Cichociemni Polskie Państwo Podziemne Szare Szeregi ŚZŻ AK Grupy Szturmowe Republika Pińczowska Rzeczpospolita Iwonicka Rzeczpospolita Turgielska
Odznaczenia	Krzyż Armii Krajowej Odznaka „Krzyż Powstania Warszawskiego” Warszawski Krzyż Powstańczy