Bauda

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Bauda
Ilustracja
Ujście Baudy do Zalewu Wiślanego
Kontynent Europa
Państwo  Polska
Rzeka
Długość 54 km
Powierzchnia zlewni 342 km²
Źródło
Miejsce Góra Maślana w okolicach Milejewa
Wysokość 197 m n.p.m.
Współrzędne 54°13′14,3″N 19°32′25,1″E/54,220631 19,540319
Ujście
Recypient Zalew Wiślany
Miejsce okolice Fromborka
Współrzędne 54°22′30,3″N 19°41′25,3″E/54,375075 19,690350
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast blisko górnej krawiędzi po lewej znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „źródło”, powyżej na prawo znajduje się również punkt z opisem „ujście”

Bauda (niem.  Baude) – rzeka w województwie warmińsko-mazurskim.

Bauda płynie przez Równinę Warmińską i uchodzi do Zalewu Wiślanego w okolicach Fromborka. Nad Baudą leżą Młynary.

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Powierzchnia zlewni rzeki wynosi około 342 km², długość rzeki – 54 km. Rzeka Bauda bierze początek w okolicach Milejewa, u podnóża Góry Maślanej na wysokości 197,0 m n.p.m. W środkowym biegu przepływa przez Równinę Warmińską, a uchodzi do Zalewu Wiślanego w okolicy Fromborka na terenie Wybrzeża Staropruskiego. Rzeka charakteryzuje się dużymi spadkami dochodzącymi do 26‰. Rzeka główna i jej dopływy płyną, z reguły, w głębokich jarach, powstałych na skutek postępującej erozji dennej. Jedynie na krótkim odcinku ujściowym (od przecięcia z drogą wojewódzką nr 504) rzeka Bauda posiada charakter rzeki nizinnej. W tymże końcowym odcinku od Baudy do Pasłęki zlewnię zajmuje w 80% zmeliorowane torfowisko (tzw. poldery) połączone rowami z Baudą i Pasłęką. Wysokość torfowiska nie przekracza 1 m n.p.m.[1].

W systemie administrowania wodami dorzecze Baudy zaliczane jest do obszaru dorzecza Wisły[2][3].

Dopływy Baudy[edytuj | edytuj kod]

Dopływy Baudy to m.in. rzeki:

  • Wierzanka (prawy dopływ)
  • Lisi Parów (lewy dopływ) o długości 15,6 km
  • Okrzejka (lewy dopływ) o długości 14,9 km
  • Gardyny (prawy dopływ) o długości 12,6 km
  • Dzikówka lub Wieprza (prawy dopływ) o długości 22,1 km[4]

Według danych za lata 1977–1983 Bauda posiada największe okresowe wahania poziomu wody oraz przepływów wśród rzek północnej Polski. Roczne amplitudy poziomu wody sięgają ponad 4 m. Najniższy przepływ wody wynosił 0,42 m³/s, natomiast najwyższy notowany przepływ osiągał aż 42,0 m³/s[4].

Kanał Kopernika[edytuj | edytuj kod]

Kanał Kopernika we Fromborku
 Osobny artykuł: Kanał Kopernika.

Kanał Kopernika (niem. Kleine Baude, polska powojenna nazwa to Strużyna) jest to sztuczny przekop o długości ok. 6 km wykonany przed 1427 r., łączący rzekę Baudę z pobliskim miastem Frombork. Jego celem miało być dostarczenie energii dla fromborskiego młyna i wody pitnej dla mieszkańców miasta, rozrastającego się po przeniesieniu doń siedziby kapituły warmińskiej katedry w 1275[5]. Kanał Kopernika został w 1968 wpisany do rejestru zabytków (decyzja z dnia 27 czerwca 1968 roku, poz. nr 1305). Kanał ciągnie się od tamy spiętrzającej Baudę, wzdłuż zbocza naturalnej wyżyny. Trasa kanału – użytkowanego do 1944 roku – została zaplanowana w ten sposób, aby wykorzystać naturalny spadek terenu, który obniża się od Wysoczyzny Elbląskiej do Zalewu Wiślanego[6].

Kanał po 1945 r. został zdewastowany, a urządzenia na kanale – jaz, śluzy, stawidła zostały zniszczone w latach 50.– 60. XX w. Częściowej rewitalizacji kanał doczekał się w 2015 roku[7].

Inne ciekawostki turystyczne[edytuj | edytuj kod]

Gdy tworzono numerację schronów bojowych, to właśnie ten schron w pobliżu rzeki Baudy (parking przy drodze wojewódzkiej nr 504 Braniewo–Frombork) otrzymał nr 1. Zachowana na schronie pancerna kopuła (2015).

Wzdłuż rzeki Baudy pomiędzy Braniewem i Fromborkiem znajdują się pozostałości pierwszego systemu fortyfikacji obronnych w Prusach Wschodnich, budowanego w latach 1928-1937, tzw. Trójkąta Lidzbarskiego.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ INSTYTUT METEOROLOGII I GOSPODARKI WODNEJ Oddział Morski w Gdyni Wyznaczenie granic obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią w celu uzasadnionego odtworzenia terenów zalewowych etap II. [dostęp 2015-03-07].
  2. ↑ Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. - Prawo wodne, isap.sejm.gov.pl [dostęp 2020-04-25].
  3. ↑ Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły. Załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r. (poz. 1911)
  4. ↑ a b Grzegorz Radtke, Rafał Brnaś, Krzysztof Cegiel, Piotr Dębowski, Michał Skóra– ICHTIOFAUNA DORZECZA BAUDY ORAZ MNIEJSZYCH CIEKÓW UCHODZĄCYCH DO ZALEWU WIŚLANEGO, Roczniki naukowe PZW, 2011
  5. ↑ Historia » Archidiecezja Warmińska, archwarmia.pl [dostęp 2015-12-27].
  6. ↑ Kanał Kopernika we Fromborku i jego odbudowa / O.S. Centrum Rozwoju Ekonomicznego Warmii, www.warmia-info.pl [dostęp 2015-12-27].
  7. ↑ Frombork – Urząd Miasta i Gminy ZREWITALIZOWANY FROMBORSKI RYNEK I KANAŁ KOPERNIKA, www.frombork.pl [dostęp 2015-12-27].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bauda&oldid=60928512”