Bazylika świętych Bonifacego i Aleksego w Rzymie
Kościół tytularny | |
Państwo | |
---|---|
Miejscowość |
Rzym |
Wyznanie | |
Kościół | |
Parafia | |
Bazylika mniejsza |
od niepamiętnych czasów |
Wezwanie | |
Położenie na mapie Rzymu | |
Położenie na mapie Włoch | |
Położenie na mapie Lacjum | |
41°53′01,13″N 12°28′43,85″E/41,883647 12,478847 | |
Strona internetowa |
Bazylika świętych Bonifacego i Aleksego na Awentynie w Rzymie (wł. Basilica dei Santi Bonifacio e Alessio all'Aventino) – rzymskokatolicki kościół tytularny w Rzymie.
Świątynia ta jest kościołem rektoralnym parafii św. Pryski oraz kościołem tytularnym, mającym również rangę bazyliki mniejszej[1].
Lokalizacja
[edytuj | edytuj kod]Bazylika znajduje się w XII Rione Rzymu – Ripa przy Piazza Sant’Alessio 23[1].
Patroni
[edytuj | edytuj kod]Pierwszym patronem świątyni był św. Bonifacy z Tarsu, który poniósł śmierć męczeńską za wiarę chrześcijańską w końcu III lub na początku IV wieku. Natomiast w XIII wieku jako drugiego patrona dodano – cieszącego się w tym czasie dużą popularnością – św. Aleksego, ascetę z IV/V wieku, który pomimo pochodzenia z bogatego rodu, wiódł życie żebraka.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Historia powstania kościoła jest nieznana.[2] Według legendy w miejscu tym pod koniec III lub na początku IV wieku wzniesiono małą kapliczkę, w której umieszczono relikwie św. Bonifacego z Tarsu, a następnie w V wieku w kaplicy pochowano św. Aleksego, którego dom rodzinny (pod schodami którego święty mieszkał przez wiele lat) stał nieopodal.[3] W VIII wieku kaplica została przekształcona w kościół.[3] Pierwszy bezpośredni dowód istnienia kościoła znajduje się w Liber Pontificalis i dotyczy czasów pontyfikatu Leona III[2]
W 977 roku papież Benedykt VII przekazał świątynię zbiegłemu przed muzułmanami z Damaszku arcybiskupowi Sergiuszowi.[2] Założył on przy kościele wspólnotę mnichów, której klasztor zasłynął jako centrum dla misjonarzy (przebywał tu m.in. św. Wojciech).[2] W X wieku mnisi ci zostali zastąpieni przez benedyktynów, a ci z kolei w 1231 roku przez norbertanów.[2] W tym czasie doszło do wyludnienia Awentynu (gdzie większość terenu została zajęta przez winnice i pola), wyjątek stanowiły tylko zabudowania klasztorne.[2] W związku żywym kultem św. Aleksego, który cieszył się wówczas duża popularnością, papież Honoriusz III w 1217 roku do wezwania kościoła św. Bonifacego dodał również św. Aleksego.[2] Przeprowadzono wtedy również rekonstrukcję kościoła, który w tym czasie opisywano jako trójnawowy z ośmioma arkadowymi kolumnami po każdej stronie.[2]
W XIII wybudowano dzwonnicę istniejącą do dzisiaj.[3] W 1582 roku przeprowadzono kolejną przebudowę.[3] W 1426 roku klasztor otrzymali hieronimici obserwanci (tzw. hieronimici z Lombardii).[2] W 1750 roku kościołowi nadano cechy barokowe według projektu Giovanni Battista Nolli, a pod kierunkiem Tommaso de Marchis.[2] W związku z kasatą zakonu hieronimitów obserwantów klasztor wraz z bazyliką przejęli Ojcowie Somascy w 1846 roku.[2] Kolejna modyfikacja bazyliki miała miejsce w latach 1852-1860.[3]
Architektura i sztuka
[edytuj | edytuj kod]Fasada bazyliki nawiązuje do sanktuarium św. Hieronima w Somasca.[3] Pięcioarkadowy barokowy portal prowadzi do narteksu, w którym po prawej stronie znajduje się statua Benedykta XIII z 1750 roku.[3] Portal główny zdobiony jest cosmatesca.[3]
Świątynia jest trójnawową bazyliką w kształcie litery T, nakrytą sklepieniem kolebkowym.[3][2] Nawa ma po pięć kolumn arkadowych po obu stronach.[2]
Autorem cyborium był Tommaso de Marchis, składa się ono z czterech kolumn podtrzymujących kopulasty baldachim.[3] W ołtarzu znajdują się relikwie patronów świątyni.[3] W apsydzie znajdują się dwie kolumny z czasów Honoriusza III.[3]
Pod ołtarzem zlokalizowana jest romańska krypta z X wieku, w ołtarzu której przechowywane są relikwie św. Tomasza z Canterbury.[3] Ściany zdobią freski z XII-XIII wieku przedstawiające Baranka Bożego oraz symbole Ewangelistów.[2]
W prawej części transeptu znajduje się kaplica z XIII-wieczną łaskami słynącą ikoną Madonny św. Aleksego.[3]
Na początku lewej nawy znajduje się kaplica, w której są schody tradycyjnie uważane za schody z domu św. Aleksego, pod którymi ten święty zmarł.[3] Schody podtrzymywane są przez stiukowe aniołki, a pod nimi znajduje się rzeźba z końca XVIII wieku przedstawiająca św. Aleksego dłuta Andrea Bergondi.[2] W dalszej części lewej nawy znajduje się studnia jakoby z domu św. Aleksego.[3]
Kardynałowie prezbiterzy
[edytuj | edytuj kod]Bazylika świętych Bonifacego i Aleksego jest jednym z kościołów tytularnych nadawanych kardynałom-prezbiterom (Titulus Sanctorum Bonifacii et Alexii)[4]. Tytuł ten został ustanowiony 13 kwietnia 1587.[4]
- Giovanni Vincenzo Gonzaga (1587–1591)
- Ottavio Paravicini (1592–1611)
- Metello Bichi (1611–1619)
- Roberto Ubaldini (1621–1629)
- Giovanni Francesco Guidi di Bagno (1629–1641)
- Mario Theodoli (1641–1649)
- Luigi Omodei (1652–1676)
- vacat (1676–1681)
- Federico Visconti (1681–1693)
- Taddeo Luigi dal Verme (1696–1717)
- Gilberto Borromeo (1717–1740)
- Gaetano Stampa (1740–1742)
- Angelo Maria Quirini (1743–1753/54)
- Antonio Andrea Galli (1753–1757)
- Giuseppe Maria Castelli (1759–1780)
- Paolo Francesco Antamori (1781–1795)
- vacat (1795–1801)
- Giovanni Filippo Gallarati Scotti (1801–1814)
- Emmanuele de Gregorio (1816–1829); in commendam (1829–1839)
- vacat (1839–1843)
- Francesco di Paola Villadecani (1843–1861)
- Alexis Billiet (1862–1873)
- Johannes Baptist Franzelin SJ (1876–1886)
- Giuseppe d’Annibale (1889–1892)
- Angelo Di Pietro (1893–1903)
- Sebastián Herrero y Espinosa de los Monteros COr (1903)
- Joaquim Arcoverde de Albuquerque Cavalcanti (1905–1930)
- Sebastião Leme da Silveira Cintra (1933–1942)
- Jaime de Barros Câmara (1946–1971)
- Avelar Brandão Vilela (1973–1986)
- Lucas Moreira Neves OP (1988–1998); in commendam (1998–2002)
- Eusébio Scheid SCJ (2003–2021)
- Paulo César Costa (od 2022)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Chiesa rettoria santi Bonifacio ed Alessio all'Aventino. Diocesi di Roma. [dostęp 2019-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-09)]. (wł.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Sant'Alessio all'Aventino. Churches of Rome. [dostęp 2019-03-09]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Legendarne wzgórza Rzymu – Awentyn. Zagubieni w Rzymie. [dostęp 2019-03-09].
- ↑ a b Bazylika świętych Bonifacego i Aleksego w Rzymie [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2019-03-09] (ang.).