Beda Czcigodny
|
||
| prezbiter doktor Kościoła odnowiciel Kościoła[1][2] |
||
 |
||
| Data i miejsce urodzenia | 672 lub 673 Wearmouth k. Sunderlandu |
|
| Data i miejsce śmierci | 25 maja 735 Jarrow Northumbria) |
|
| Czczony przez | Kościół katolicki wspólnotę anglikańską Kościoły protestanckie Cerkiew prawosławną |
|
| Kanonizacja | 1899 przez Leona XIII |
|
| Wspomnienie | 23 i 25 maja oraz 9 czerwca | |
| Patron | lektorów, angielskich pisarzy, historyków i Jarrow | |
| Szczególne miejsca kultu | katedra w Durham | |
.jpg)
Beda (ang. Bede), zwany Czcigodnym lub Wspaniałym, łac. Venerabilis, sang. Bǣda lub Bēda (ur. 672 w Wearmouth k. Sunderlandu w Anglii[3] lub 673[4], zm. 25 maja 735 w Jarrow) – anglosaski mnich benedyktyn, prezbiter, związany z klasztorami w Wearmouth oraz Jarrow w Nortumbrii (obecnie klasztor Wearmouth-Jarrow ), wszechstronny uczony.
W Kościele katolickim, prawosławnym i anglikańskim uznany za świętego. W Kościele katolickim ponadto doktor Kościoła. Niektóre Kościoły protestanckie uznają go za bohatera wiary. Anglikanie i luteranie zaliczają go do odnowicieli Kościoła.
Spis treści
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Cały życiorys Bedy zawarty jest w krótkiej wzmiance w jego dziele Historii kościelnej narodu angielskiego (Historia ecclesiastica gentis Anglorum). Znalazł się w klasztorze Wearmouth w wieku 7 lat jako oblat. Trzy lata później Ceolfryd zabrał go do nowo założonej filii opactwa w Jarrow. W wieku lat 19 lat został diakonem, a mając 30 został wyświęcony. Kształcił się pod kierunkiem opatów z tego klasztoru i prawdopodobnie z jednym z nich trafił do klasztoru w Jarrow. Tam spędził resztę swego życia z jednej strony na życiu przykładnego mnicha, ale z drugiej strony uczonego, zajmującego się poznawaniem wiedzy, nauczaniem i pisaniem.
Był również przyrodnikiem, uważał, że Ziemia jest kulista[potrzebny przypis][5]. Opracowywał tablice paschalne na 532 lata (tablice paschalne opracowywano w cyklach 84-letnich, a od V w. 95-letnich). Liczył lata od narodzenia Jezusa Chrystusa, możliwe że jako pierwszy uczony w Europie Zachodniej. Datowanie tym sposobem było wówczas nieznane w Europie Zachodniej[6].
Dzieła[edytuj | edytuj kod]
Jego dzieła pisane po łacinie to komentarze do Biblii, komputy, podręczniki pisowni, retoryki, kazania, biografie, listy, homilie (z których ocalało 50) i dzieje Kościoła angielskiego. Tworzył także poezje, ale nie dorównują one jego prozie. Jego metoda egzegezy została przyjęta przez cały Kościół i obowiązywała aż do XX wieku.
Z jego dzieł wyraźnie widać, że był erudytą i posiadł wszelką ówczesną wiedzę, znał grekę i nieco hebrajskiego, znał dzieła klasyczne Pliniusza, Wergiliusza, Lukrecjusza, Owidiusza i Horacego, a także astronomię, matematykę i muzykę. Napisał między innymi:
- De temporum ratione, traktat o chronologii (725),
- Historia ecclesiastica gentis Anglorum (731) – opisuje czasy od inwazji Juliusza Cezara 55 p.n.e. do 731 n.e. Dzieło ma walory dokumentu historycznego, docenione zostało bardzo wcześnie. Na język staroangielski przełożył je osobiście Alfred Wielki w IX wieku.
- De rerum natura – przegląd świeckiej wiedzy o wszechświecie.
oraz:
- Martyrologium Bedy, które posłużyło późniejszym wykazom świętych Kościoła,
- żywoty świętych, m.in.: Kutberta, Feliksa z Noli, Atanazego Wielkiego.
Wydania pism Bedy:[6]
- Strasburg 1473
- Mediolan 1473
- Paryż 1544-1545
- Bazylea 1563
- Kolonia 1602
- Anglia 1843-1844
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
W 836 roku Synod w Akwizgranie (Synodus Aquisgranensis) nadał mu przydomek Venerabilis – Czcigodny.
Kardynał Robert Bellarmin powiedział o Bedzie: „Zachód mądrością swoją oświecił”.
Współcześnie Beda Czcigodny uznawany jest za ostatniego z ojców Kościoła zachodniego. Wcześniej za ostatniego uznawani byli Grzegorz Wielki i Izydor z Sewilli.
Patronat[edytuj | edytuj kod]
Jest patronem lektorów[3], angielskich pisarzy i historyków oraz miasta Jarrow.
Dzień wspomnienia[edytuj | edytuj kod]
Jego wspomnienie liturgiczne obchodzone jest:
- 23 maja w zakonach trapistów (OCSCO) i cystersów (OCist.) w Mediolanie,
- 25 maja (według Martyorologium romanum 27 lipca) w Kościele katolickim (również w Anglii), anglikańskim i ewangelickim w Niemczech (EKD) [bez kultu]
- 9 czerwca w ewangelicko-luterańskim w USA (ELCA) [bez kultu].
W Cerkwi prawosławnej święty mnich Beda Czcigodny, ros. Преподобный Беда Достопочтенный, wzmiankowany jest w literaturze żywotów prawosławnych świętych spisanych przez Bedę[7].
Relikwie[edytuj | edytuj kod]
Po śmierci Bedy jego ciało złożono w Jarrow, w kościele opackim. W roku 1030 zostały zabrane przez zawodowego złodzieja relikwii. Odnaleziono je w Durham w 1104 roku w trumnie św. Kutberta. Wydzielono je z urny wspólnej i relikwie św. Bedy złożono w nowym relikwiarzu wysadzanym drogimi kamieniami. W czasie odstępstwa od wiary króla Henryka VIII w roku 1541 sprofanowano śmiertelne szczątki św. Bedy i wyrzucono je z kościoła[6]. Część z nich zdołała ocaleć. Na 700-lecie jego urodzin (1373) wystawiono mu grobowiec w katedrze w Durham.
Proces kanonizacyjny[edytuj | edytuj kod]
W 1899 roku papież Leon XIII podczas kanonizacji ogłosił Bedę doktorem Kościoła[3].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Evangelical Lutheran Worship - Final Draft. Augsburg Fortress Press, 2006.
- ↑ Lutheran Service Book. Concordia Publishing House, 2006.
- ↑ a b c Saint Bede the Venerable (Święty Beda Czcigodny) na Saits.SQPN.com (ang.)
- ↑ H. Fros, F. Sowa - Księga imion i świętych, t. 1, Kraków 1997, kolumna 387.
- ↑ Bede the Venerable (Beda Czcigodny), De temporum ratione, [w:] tenże, The complete works of Venerable Bede, t. 6, London 1943-44.
- ↑ a b c Paul Johnson: Historia Anglików. Gdańsk: Marabut, 1995, s. 41. ISBN 83-85893-16-4.
- ↑ Święci prawosławni według Martyrologium Bedy na pravoslavie.ru (ros.)
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Święty Beda Czcigodny, prezbiter i doktor Kościoła na brewiarz.katolik.pl [ostatnia aktualizacja: 29.04.2010]
- Beda Czcigodny, Komentarz do Listu Jakuba, (PSP 67), wprowadzenie, przekład, redakcja: Dariusz Sztuk, Wyd. UKSW, Warszawa 2013.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
|
|||||||||||||||||||||||
|
|||||
