Benjamin Zephaniah

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Benjamin Zephaniah
Benjamin Obadiah Iqbal Zephaniah
Ilustracja
Benjamin Zephaniah (2018)
Data i miejsce urodzenia

15 kwietnia 1958
Birmingham

Data śmierci

7 grudnia 2023

Zawód, zajęcie

poeta, pisarz, muzyk, działacz społeczny aktywista polityczny

Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Benjamin Obadiah Iqbal Zephaniah (ur. 15 kwietnia 1958 w Birmingham[1] zm. 7 grudnia 2023[2]) – brytyjski poeta, pisarz, muzyk reggae, a także działacz społeczny i polityczny. Był rastafarianinem, weganinem oraz anarchistą[3][4]. W 2008 The Times umieścił go na liście największych brytyjskich pisarzy po 1945[5].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 15 kwietnia 1958 w dzielnicy Handsworth w Birmingham. Jego ojciec pochodził z Barbadosu i pracował jako listonosz, a matka, urodzona na Jamajce, była pielęgniarką. Szkołę opuścił w wieku 13 lat z powodu dysleksji. Swój pierwszy odczyt poezji miał już w wieku 11 lat, a gdy skończył 15 lat, był już dość dobrze znany w swojej dzielnicy, pośród mniejszości afro-karaibskiej i azjatyckiej[6].

Swoją muzyczną karierę rozpoczął w 1982 wydając album Rasta. Był to okres, kiedy związał się z rastafarianizmem, który wywarł duży wpływ na tworzoną przez niego muzykę. W ciągu swojej kariery muzycznej współpracował m.in. z takimi wykonawcami jak: Bomb the Bass, Dubioza kolektiv, Sinéad O’Connor[6].

Był weganinem oraz wspierał różne organizacje walczące o prawa zwierząt. Był członkiem honorowym The Vegan Society oraz organizacji Viva! (Vegetarian International Voice for Animals) Zaangażowany w działania anty-homofobiczne Amnesty International na Jamajce. Współpracował także na polu antyrasistowskim z Newham Monitoring Project. Chociaż był rastafarianinem, nie palił marihuany od kiedy skończył 30 lat[6].

Obecnie należy do najbardziej znanych poetów brytyjskich. W 2003 nie przyjął królewskiego Orderu Imperium nadanego mu przez królową Elżbietę II, przyznanego mu za osiągnięcia w dziedzinie literatury. W uzasadnieniu swojej decyzji stwierdził, że jest przeciwnikiem Imperium Brytyjskiego. W wywiadzie dla The Guardian powiedział: "Ja? Order Imperium dla mnie? Wściekam się, gdy słyszę słowo Imperium; przypomina mi ono niewolnictwo i tysiące lat brutalności...Order dla Benjamina Zephaniaha – nie ma mowy panie Blair, w żadnym razie królowo. Jestem głębokim przeciwnikiem Imperium"[7]. Jako zadeklarowany anarchista, Benjamin Zephaniah opowiadał się za dezintegracją Wielkiej Brytanii. Wzywał m.in. do nauki języka walijskiego w szkołach powszechnych. Był przeciwnikiem obecności Wielkiej Brytanii w Unii Europejskiej[6][8].

Otrzymał tytuł doktora honoris causa University of North London (1998)[1], Birmingham City University (1999), Staffordshire University (2001)[9], London South Bank University (2003), University of Exeter (2006), University of Westminster (2006) oraz University of Birmingham (2008)[10].

Twórczość literacka[edytuj | edytuj kod]

Poezja[edytuj | edytuj kod]

  • Pen Rhythm (1980)
  • The Dread Affair: Collected Poems (1985; Arena)
  • City Psalms (1992; Bloodaxe Books)
  • Inna Liverpool (1992; AK Press)
  • Talking Turkeys (1995; Puffin Books)
  • Propa Propaganda (1996; Bloodaxe Books)
  • Funky Chickens (1997; Puffin)
  • School's Out: Poems Not for School (1997; AK Press)
  • Funky Turkeys (Audiobook) (1999; AB hntj)
  • White Comedy
  • Wicked World! (2000; Puffin)
  • Too Black, Too Strong (2001; Bloodaxe Books)
  • The Little Book of Vegan Poems (2001; AK Press)

Proza[edytuj | edytuj kod]

  • Face (1999; Bloomsbury)
  • Refugee Boy (2001; Bloomsbury)
  • gangsta rap (2004; Bloomsbury)
  • Teacher’s Dead (2007; Bloomsbury)
  • Terror Kid (2014; Bloomsbury)

Książki dla dzieci[edytuj | edytuj kod]

  • We are Britain (2002; Frances Lincoln)
  • Primary Rhyming Dictionary (2004; Chambers Harrap)
  • J is for Jamaica (2006; Frances Lincoln)
  • My Story (2011; Collins)
  • When I Grow Up (2011; Frances Lincoln)

Dramaty[edytuj | edytuj kod]

  • Playing the Right Tune (1985)
  • Job Rocking (1987)
  • Delirium (1987)
  • Streetwise (1990)
  • Mickey Tekka (1991)
  • Listen to Your Parents (2003)
  • Face: The Play (razem z Richardem Conlonem)

Inne[edytuj | edytuj kod]

  • Kung Fu Trip (2011; Bloomsbury)
  • The Life And Rhymes of Benjamin Zephaniah (2018; Simon & Schuster)

Dyskografia[edytuj | edytuj kod]

Albumy[edytuj | edytuj kod]

  • Rasta (1982; Upright)
  • Us An Dem (1990; Island)
  • Back to Roots (1995; Acid Jazz)
  • Belly of De Beast (1996; Ariwa)
  • Naked (2005; One Little Indian)
  • Naked & Mixed-Up (2006; One Little Indian)
  • Revolutionary Minds (2017; Fane Productions)

Minialbumy[edytuj | edytuj kod]

  • Dub Ranting (1982; Radical Wallpaper)

Filmografia[edytuj | edytuj kod]

  • Didn't You Kill My Brother? (1987) jako Rufus
  • Farendj (1989) jako Moses
  • Dread Poets' Society (1992) jako Andy Wilson
  • Truth or Dairy (1994) jako on sam
  • Crucial Tales (1996) jako ojciec Richarda
  • Making the Connection (2010) jako on sam
  • Peaky Blinders (2013–) jako Jeremiah Jesus

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Andy Gregory, International Who’s Who in Popular Music 2002, Europa, 2002, s. 562, ISBN 1-85743-161-8.
  2. ↑ Benjamin Zephaniah, pioneering poet and Peaky Blinders star, dies aged 65. independent.co.uk. [dostęp 2023-12-07]. (ang.).
  3. ↑ ‘Reforming has done nothing. That’s why I’m an anarchist.’ An interview with Benjamin Zephaniah | Red Pepper [online], 27 sierpnia 2018 [dostęp 2018-08-27] [zarchiwizowane z adresu 2018-08-27].
  4. ↑ Benjamin Zephaniah, Dlaczego jestem anarchistą, „Inny Świat”, 51, 2020, s. 15-16, ISSN 1898-7680 (pol.).
  5. ↑ The 50 greatest British writers since 1945, „The Times”, 2008, ISSN 0140-0460 [dostęp 2020-05-09] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-09] (ang.).
  6. ↑ a b c d JKK, Benjamin Obadiah Iqbal Zephaniah, „Inny Świat”, 51, 2020, s. 16, ISSN 1898-7680 (pol.).
  7. ↑ Benjamin Zephaniah, Benjamin Zephaniah: 'I thought, OBE me? Up yours, I thought', „The Guardian”, 27 listopada 2003, ISSN 0261-3077 [dostęp 2020-05-10] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-10] (ang.).
  8. ↑ Benjamin Zephaniah Q&A: “My first racist attack was a brick in the back of the head [online], newstatesman.com [dostęp 2020-05-10] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-10] (ang.).
  9. ↑ Recipients of Honorary Awards [online], Staffordshire University, 22 lutego 2013 [dostęp 2020-05-10] [zarchiwizowane z adresu 2013-02-22] (ang.).
  10. ↑ Birmingham Live, University honour for Doug Eliis [online], birminghammail, 11 lipca 2008 [dostęp 2020-05-10] [zarchiwizowane z adresu 2020-05-10] (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Benjamin_Zephaniah&oldid=73514932”