Biała (Rzeszów)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Biała
część Rzeszowa
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Miasto

Rzeszów

W granicach Rzeszowa

1 stycznia 2009[1]

Strefa numeracyjna

17

Tablice rejestracyjne

RZ

Położenie na mapie Rzeszowa
Mapa konturowa Rzeszowa, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Biała”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Biała”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Biała”
49°58′48″N 22°01′16″E/49,980000 22,021111

Biała – południowa część Rzeszowa, dzielnica niestanowiąca jednostki pomocniczej gminy, dawna wieś. Wchodzi w skład Osiedla Biała, stanowiącego jednostkę podziału administracyjnego miasta.

Od północy graniczy z Drabinianką, od wschodu z Zalesiem i Matysówką, od południa z Tyczynem, zaś od zachodu z Budziwojem. Biała rozciąga się nad rzeką Strug, zwaną w dawnych wiekach Białą lub Białką. Od samego Wisłoka oddzielają dzielnicę sąsiednie Drabinianka i Budziwój.

Biała jest siedzibą parafii Miłosierdzia Bożego, należącej do dekanatu Rzeszów Katedra, diecezji rzeszowskiej.

Ta malowniczo położona dzielnica (na wschód rozciąga się ściana wzniesień Pogórza Karpackiego, różnica poziomów wynosi ok. 100 m n.p.m.), przyciąga wciąż nowych mieszkańców.

Na terenie Białej, szczególnie jej wcześniej przyłączonej do Rzeszowa części, trwa w ostatnich latach intensywna rozbudowa miasta; oprócz rozbudowującej się tu od kilkunastu lat dzielnicy domów jednorodzinnych, zostało oddanych także sporo mieszkań przy zbiegu ulic Sikorskiego i Robotniczej, a w trakcie budowy znajdują się osiedla bloków mieszkalnych przy ul. Miłej, Strażackiej oraz przy al. Sikorskiego. Na terenie dzielnicy, przy granicy z Tyczynem znajduje się siedziba Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej w Rzeszowie. Na terenie dzielnicy funkcjonuje również Szkoła Podstawowa nr 9 oraz kilka ośrodków edukacji przedszkolnej.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Wieś Biała sięga swymi początkami czasów Rusi Halicko-Włodzimierskiej. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 14 marca 1368, kiedy na mocy przywileju Kazimierza Wielkiego w lasach królewskich „obok starej wsi Biała” (prope villam antiquam [...] Byala) nad Białą (Strugiem) lokowany został na prawie magdeburskim Tyczyn[2]. Biała wchodziła odtąd w skład włości tyczyńskiej, zaliczanej początkowo do ziemi sanockiej. W 1369 dobra tyczyńskie wykupił za 500 grzywien Otto z Pilczy[3]. Z czasem pojawiła się dążność do przyłączenia tego terytorium do ziemi przemyskiej (do której wówczas należały pobliskie dobra rzeszowskie), co, po latach sporów, zostało ostatecznie uznane w XVI wieku[4]. W rękach Pileckich Biała pozostawała do około 1585 roku[5]. Od tego czasu stosunkowo często zmieniała właścicieli na skutek małżeństw, koligacji, transakcji sprzedaży i zapisów spadkowych.

Teren wsi, podobnie jak cała okolica, ulegał często najazdom obcych wojsk, zwłaszcza tatarskich i rozmaitym plagom i epidemiom, był jednak stosunkowo bogaty. Jeszcze w XVIII wieku wydobywano tu piaskowiec i gips, który ówcześni właściciele, Braniccy, spławiali Strugiem i Wisłokiem, a następnie Sanem i Wisłą. Tą samą drogą wędrowały stąd także inne towary, przede wszystkim: zboża, mąka, drewno i wyroby drzewne, miód i skóry. Jeszcze w okresie międzywojennym istniał w Białej młyn. W Białej istniał też od wielu wieków folwark (pierwsze wzmianki o nim pochodzą z 1598 roku) – aż do roku 1944, kiedy to został rozparcelowany[6].

Część dzielnicy (tereny na południe i wschód od ulic Strażackiej i Miłej)[7] włączono w obręb Rzeszowa w roku 1977, administracyjnie przyporządkowując przyłączony teren do rady osiedla Drabinianka.

Z dniem 1 stycznia 2009 dzielnica powiększyła się o cały dotychczasowy obszar wsi Biała oraz utworzono odrębną radę osiedla dla tej dzielnicy[8].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Dz.U. z 2008 r. nr 137, poz. 860
  2. Piekosiński 1876 ↓, s. 350-351.
  3. Wac 2004 ↓, s. 477.
  4. Fastnacht 1962 ↓, s. 22-23.
  5. Kiryk i Mateszew 1973 ↓, s. 61.
  6. J.Malczewski „Dzielnice Rzeszowa”, Wojewódzki Ośrodek Informacji Turystycznej, Rzeszów 1989
  7. Dzieje Rzeszowa, tom III: 1918-1944 rozdz. Rozwój przestrzenny i architektura, (zasięg granic wsi podrzeszowskich, oprac. W. Hennig) Rzeszów, wydawnictwo Urzędu Miasta Rzeszowa, 2001
  8. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 2008 r. w sprawie ustalenia granic niektórych gmin i miast oraz nadania miejscowościom statusu miasta. [dostęp 2011-12-30].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]