Białko wiążące mannozę
Białko wiążące mannozę. inna nazwa lektyna wiążąca mannozę (MBL, z ang. mannose-binding lectin) – białko zaliczane do grupy kolektyn, spełniające ważną rolę w nieswoistej odpowiedzi immunologicznej[1].
MBL jest produkowane przede wszystkim w wątrobie i wydzielane do krwi[2]. Poza tym niewielkie ilości tego białka są syntetyzowane również w: nerkach, grasicy, migdałkach podniebiennych[3], jelicie cienkim[4] i pochwie[5].
Białko MBL charakteryzuje się zdolnością do wiązania się z mannozą (i niektórymi innymi cukrami) obecnymi na powierzchni drobnoustrojów chorobotwórczych, opłaszczania ich i w ten sposób spełnia rolę opsoniny[1]. Białko wiążące mannozę zaliczane jest do wydzielanych receptorów rozpoznających wzorce, mechanizmu nieswoistej odporności organizmu, który zaraz po inwazji patogenów rozpoczyna obronę, sygnalizuje zagrożenie i aktywuje działanie swoistego układu immunologicznego.
Budowa i aktywacja dopełniacza[edytuj | edytuj kod]
Poza opsonizacją białko wiążące mannozę aktywuje układ dopełniacza na drodze lektynowej[1].
Podobnie jak składowa dopełniacza C1q białko MBL składa się z sześciu domen lektynowych zależnych od wapnia, od których odchodzą „ogonki” o strukturze podobnej do struktury kolagenu. Ogonki te splatają się w długi stylik, mający zdolność wiązania proteaz serynowych MASP-1 i MASP-2 (pokrewnych C1r i C1s). Po związaniu liganda (np. mannozy) dochodzi do zmian konformacyjnych, uruchamiających te proteazy, które działają na składniki C2 i C4 dopełniacza. Efektem jest zapoczątkowanie tzw. lektynowej drogi aktywacji dopełniacza.
Ze względu na fakt, że lektynowa droga aktywacji dopełniacza jest podobna do drogi klasycznej, a MBL pełni funkcje podobne do przeciwciał podczas tej drogi aktywacji, białko wiążące mannozę nazywane bywa „praprzeciwciałem”. Wiąże się to także z faktem, że MBL jest starsze filogenetycznie, niż immunoglobuliny.
Niedobór białka wiążącego mannozę[edytuj | edytuj kod]
Genetycznie uwarunkowany niedobór MBL jest wrodzonym niedoborem odporności, który może powodować zwiększoną skłonność do występowania schorzeń związanych z infekcjami[6]. Mogą to być rozsiane zakażenia z zajęciem licznych narządów wewnętrznych, posocznica i niekontrolowane pobudzenie układu immunologicznego określanego jako „burza cytokinowa”.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c J. Gołąb i inni, Immunologia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2017, s. 224, ISBN 978-83-01-19450-5.
- ↑ Kazue Takahashi i inni, The mannose-binding lectin: a prototypic pattern recognition molecule, „Current Opinion in Immunology”, 18 (1), 2006, s. 16–23, DOI: 10.1016/j.coi.2005.11.014, PMID: 16368230 (ang.).
- ↑ Domenico Leonardo Grasso i inni, MBL expression in patients with recurrent tonsillitis, „International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology”, 73 (11), 2009, s. 1550–1553, DOI: 10.1016/j.ijporl.2009.07.022, PMID: 19716183 (ang.).
- ↑ Kazuhide Uemura i inni, L-MBP is expressed in epithelial cells of mouse small intestine, „Journal of Immunology”, 169 (12), 2002, s. 6945–6950, DOI: 10.4049/jimmunol.169.12.6945, PMID: 12471128 (ang.).
- ↑ R. Bulla i inni, Mannose-binding lectin is produced by vaginal epithelial cells and its level in the vaginal fluid is influenced by progesterone, „Molecular Immunology”, 48 (1–3), 2010, s. 281–286, DOI: 10.1016/j.molimm.2010.07.016, PMID: 20728220 (ang.).
- ↑ Peter Garred i inni, Mannose-binding lectin deficiency–revisited, „Molecular Immunology”, 40 (2–4), 2003, s. 73–84, DOI: 10.1016/s0161-5890(03)00104-4, PMID: 12914814 (ang.).