Białorzytka pstra
| Oenanthe pleschanka[1] | |||
| (Lepechin, 1770) | |||
_(8079431820).jpg) Samiec | |||
 Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
białorzytka pstra | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 w sezonie lęgowym zimowiska | |||
Białorzytka pstra (Oenanthe pleschanka) – gatunek małego ptaka z rodziny muchołówkowatych (Muscicapidae).
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek został naukowo opisany w 1770 roku przez Iwana Lepiochina w 14. tomie Novi commentarii Academiae Scientiarum Imperialis Petropolitanae. Autor nadał mu nazwę Motacilla pleschanka[4]. W tym samym tomie Peter Simon Pallas opisał gatunek, który nazwał Motacilla leucomela[5]; jak się później okazało, jego opis również dotyczył białorzytki pstrej[6]. Nazwa nadana przez Lepiochina ma jednak priorytet[7], a nadana przez Pallasa jest traktowana jako synonim[6]. Obecnie gatunek jest umieszczany w rodzaju Oenanthe[8][9]. Nie wyróżnia się podgatunków[7][9].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
- Zasięg występowania
Występuje od południowo-wschodniej Europy (północno-wschodnia Bułgaria, wschodnia Rumunia i południowa Mołdawia), z przerwami w zasięgu dalej na wschód po południowy Ural, Mongolię, Zabajkale, środkowy i zachodni Afganistan, północny Pakistan, północno-zachodnie Himalaje i północno-wschodnie Chiny. Zimuje w północno-wschodniej i wschodniej Afryce oraz w południowo-zachodniej części Półwyspu Arabskiego[10].
Do Polski zalatuje wyjątkowo (5 stwierdzeń do 2021, ostatnie w 2011[11]).
- Biotop
Żyje na zboczach wzgórz i terenach poprzecinanych jarami i wąwozami.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Wygląd zewnętrzny
We wszystkich szatach dziób i nogi są czarno ubarwione. Samce w szacie spoczynkowej mają jasne brzegi piór.
Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]
IUCN uznaje białorzytkę pstrą za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji wstępnie szacuje się na 400 000 – 2 499 999 dorosłych osobników. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia dla gatunku BirdLife International ocenia globalny trend liczebności populacji jako prawdopodobnie stabilny[3].
Na terenie Polski białorzytka pstra podlega ścisłej ochronie gatunkowej[12].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Oenanthe pleschanka, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b c D. Lepage: Pied Wheatear Oenanthe pleschanka. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-02-09]. (ang.).
- ↑ a b Oenanthe pleschanka, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ I. Lepechin: Descriptio quorundam animalium. W: Novi commentarii Academiae Scientiarum Imperialis Petropolitanae. T. 14(1). St. Petersburg: 1770, s. 503–504, pl.14 fig.2. (łac.).
- ↑ P.S. Pallas: Descriptiones quadrupedum et avium. W: Novi commentarii Academiae Scientiarum Imperialis Petropolitanae. T. 14(1). St. Petersburg: 1770, s. 584–586, pl.22 fig.3. (łac.).
- ↑ a b Oenanthe pleschanka (Lepechin, 1770). [w:] National Inventory of Natural Heritage [on-line]. Muséum national d’Histoire naturelle. [dostęp 2021-02-03]. (ang. • fr.).
- ↑ a b Pied Wheatear (Oenanthe pleschanka). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-13)]. (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Saxicolinae Vigors, 1825 - kląskawki (wersja: 2019-10-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-03].
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-02-09]. (ang.).
- ↑ a b c Collar, N.: Pied Wheatear (Oenanthe pleschanka). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-09-12].
- ↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 28. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2011. „Ornis Polonica”. 53, s. 105–140, 2012.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Paul Sterry, Andrew Cleve, Andy Clements, Peter Godfellow: Ptaki Europy: przewodnik. Warszawa: Świat Książki, 2007.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).