Biak (lud)
 Kobieta z ludu Biak | |
| Populacja |
80 tys. |
|---|---|
| Miejsce zamieszkania | |
| Język | |
| Religia | |
| Grupa | |
Biak lub Biak-Numfoor[1] (indonez. orang Biak) – grupa etniczna z indonezyjskiej prowincji Papua. Zamieszkują północno-zachodnie wybrzeże Nowej Gwinei, wyspy Biak, Numfoor, Yapen i inne wyspy w Zatoce Cenderawasih oraz północno-wschodniej części Moluków (wyspy Gebe, Ayu itp.). Ich populacja wynosi 80 tys. osób[2].
Posługują się własnym językiem biak (biak-numfoor) z rodziny austronezyjskiej[2]. W użyciu jest również lokalny malajski, a w mniejszym zakresie język indonezyjski. W mieście Biak dominującą rolę odgrywa malajski, zwłaszcza u młodszego pokolenia[3].
Tradycyjnie zajmują się rybołówstwem, żeglarstwem, rzemiosłem morskim i handlem[2]. Uprawia się kolokazję jadalną, maniok i słodkie ziemniaki. Duże znaczenie ma też sago[4].
Wyznają protestantyzm[2]. Dawniej znajdowali się pod wpływem kulturowym ludu Tidore[5], a w okresie kolonialnym mieli dobry dostęp do zachodniej edukacji[6]. Sterowali stosunkami handlowymi w północno-zachodniej Nowej Gwinei[2]. Rozpowszechnili język biak jako język handlowy na zachodnim i północnym wybrzeżu Ptasiej Głowy, na wyspach Raja Ampat i we wschodnich Molukach[7]. Byli znani z piractwa[2]. Pod wpływem kontaktów handlowych z Tidore i późniejszej administracji holenderskiej zakorzenił się wśród nich język malajski[8].
Organizacja społeczna opiera się na patrylinearnym systemie pokrewieństwa. Funkcjonuje system klanów (kéret). Panuje egzogamia, czyli zwyczaj zawierania małżeństw poza własną grupą bądź wsią[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ M. J. Melalatoa: Ensiklopedi suku bangsa di Indonesia Jilid A–K. Jakarta: Direktorat Jenderal Kebudayaan, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1995, s. 169–171. OCLC 1027454469. [dostęp 2022-08-03]. (indonez.).
- ↑ a b c d e f Michaił Anatoljewicz Czlenow: Biak. W: Walerij Aleksandrowicz Tiszkow (red.): Narody i rieligii mira: encykłopiedija. Moskwa: Bolszaja rossijskaja encykłopiedija, 1998, s. 97. ISBN 978-5-85270-155-8. OCLC 40821169. (ros.).
- ↑ Heuvel 2006 ↓, s. 5.
- ↑ Language Documentation Group / Dr W. van den Heuvel: The Biak Language in its cultural context. Faculteit der Letteren, Vrije Universiteit Amsterdam. [dostęp 2023-01-27]. (ang.).
- ↑ Roy Ellen, On the Edge of the Banda Zone: Past and Present in the Social Organization of a Moluccan Trading Network, Honolulu: University of Hawaiʻi Press, 2003, s. 125, ISBN 978-0-8248-4460-8, OCLC 1013937123, JSTOR: j.ctvvmxq8 [dostęp 2022-12-30] (ang.).
- ↑ Christine Berry, Keith Berry: A description of Abun: a west Papuan language of Irian Jaya. Canberra: Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University, 1999, s. 2, seria: Pacific Linguistics B-115. DOI: 10.15144/PL-B115. ISBN 0-85883-482-0. OCLC 38834381. (ang.).
- ↑ Todd A. Diacon, Andrew Strathern, Pamela J. Stewart, Grant Jones, Charles R. Hale: Millennial Countdown in New Guinea. Durham, NC: Duke University Press, 2000, s. 59. OCLC 45809657. (ang.).
- ↑ Heuvel 2007 ↓, s. 329.
- ↑ Heuvel 2006 ↓, s. 4.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Wilco van den Heuvel: Biak: description of an Austronesian language of Papua. Utrecht: LOT, 2006, seria: LOT Dissertation Series 138. ISBN 90-78328-10-X. OCLC 1106782756. [dostęp 2023-01-27]. (ang.).
- Wilco van den Heuvel: Grammatical borrowing in Biak. W: Yaron Matras, Jeanette Sakel (red.): Grammatical Borrowing in Cross-Linguistic Perspective. Berlin–New York: Walter de Gruyter, 2007, s. 329–342, seria: Empirical Approaches to Language Typology 38. DOI: 10.1515/9783110199192.329. ISBN 978-3-11-019919-2. OCLC 503443424. (ang.).