Biebersteiniaceae

*Biebersteiniaceae*
	; Biebersteinia odora
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	mydleńcowce
Rodzina	Biebersteiniaceae
	Nazwa systematyczna
	Biebersteiniaceae Schnitzlein; Anal. Nat. Ordn. Gew.: 14. 1856
	Typ nomenklatoryczny
	Biebersteinia Stephan (1806)
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Biebersteiniaceae Schnizl. – monotypowa rodzina roślin należąca do rzędu mydleńcowców obejmująca rodzaj Biebersteinia. Wszyscy przedstawiciele (5 gatunków) występują w górskich lasach na obszarze od Grecji poprzez rejon Azji Mniejszej, Kaukazu, Iraku i Iranu po środkową Azję^[2]^[4]. Biebersteinia heterostemon wykorzystywana jest w medycynie chińskiej. Organy podziemne niektórych gatunków były kiedyś spożywane, obecnie opisywane są jako pożywienie głodowe. Nazwa rodzaju i w efekcie także rodziny upamiętnia niemieckiego botanika Friedricha Augusta Marschalla von Biebersteina^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Gruczołowato owłosione byliny z drewniejącym i czasem bulwiasto zgrubiałym kłączem. Pędy wzniesione lub rośliny o pędach silnie skróconych^[2]^[4]^[6].
Liście: Skrętoległe, o blaszce 1–3-krotnie podzielonej nieparzysto pierzaście. Listki na brzegu wcinane lub ząbkowane^[2]^[4].
Kwiaty: Promieniste, 5-krotne, obupłciowe^[6]^[4]. Zebrane w wiechowate lub kłosowate (czasem o silnie skróconej osi, niemal główkowate). Działki kielicha są wolne i trwałe – utrzymują się na owocu. Płatki na szczycie zwykle ząbkowane, są żółte do czerwonych, rzadko białe, zaopatrzone są w miodniki. Pręcików jest 10, z nitkami zrośniętymi u nasady. Słupkowie górne, powstaje z 5 owocolistków. Szyjki słupków wolne, zakończone są główkowatymi znamionami^[4].
Owoce: Rozłupnie rozpadające się na 5 jednonasiennych rozłupek^[4].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Tradycyjnie i jeszcze w końcu XX wieku rodzaj Biebersteinia włączany był do rodziny bodziszkowatych (Geraniaceae) i tak było np. w systemie Cronquista z 1981 oraz w systemie Takhtajana z 1997^[2]. W systemie Takhtajana z 2009 rodzina Biebersteiniaceae już jest wyodrębniana i to w monotypowym rzędzie Biebersteiniales^[6]. W systemach APG rodzina jest wyróżniana w obrębie rzędu mydleńcowców Sapindales od pierwszej wersji systemu z 1998 roku^[7]. O pozycji taksonomicznej i przynależności do mydleńcowców świadczy m.in. skład chemiczny i cechy anatomiczne roślin^[2].

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Klad bazalny w obrębie rzędu mydleńcowców Sapindales reprezentującego klad różowych spośród okrytonasiennych^[2].

mydleńcowce

Biebersteiniaceae

łużnikowate Nitrariaceae

Kirkiaceae

	osoczynowate Burseraceae

	nanerczowate Anacardiaceae

mydleńcowate Sapindaceae

	biegunecznikowate Simaroubaceae

	meliowate Meliaceae

	rutowate Rutaceae

Wykaz przedstawicieli^[2]^[8]

Rodzaj Biebersteinia Stephan, Mém. Soc. Imp. Naturalistes Moscou, ed. 2. 1: 89. 1811
- Biebersteinia emodii Jaub. & Spach
- Biebersteinia heterostemon Maxim.
- Biebersteinia multifida DC.
- Biebersteinia odora Stephan ex Fisch.
- Biebersteinia orphanidis Boiss.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).
↑ ^a ^b James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – B. [dostęp 2013-08-14]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Langran Xu, Dionyssios D. Vassiliades: Biebersteiniaceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-08-14]. (ang.).
↑ Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 365. ISBN 978-1-842466346.
↑ ^a ^b ^c Armen Takhtajan: Flowering Plants. Springer Netherlands, 2009, s. 367. ISBN 978-1-4020-9609-9.
↑ The Angiosperm Phylogeny Group. An ordinal classification for the families of flowering plants. „Annals of the Missouri Botanical Garden”. 85, s. 531–553, 1998.
↑ Biebersteinia. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-08-14].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-04] (ang.).

[apweb-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-04] (ang.).

[rev-3] James L. Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium – B. [dostęp 2013-08-14]. (ang.).

[china-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Langran Xu, Dionyssios D. Vassiliades: Biebersteiniaceae. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-08-14]. (ang.).

[christenhusz-5] Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 365. ISBN 978-1-842466346.

[armen-6] Armen Takhtajan: Flowering Plants. Springer Netherlands, 2009, s. 367. ISBN 978-1-4020-9609-9.

[apgI-7] The Angiosperm Phylogeny Group. An ordinal classification for the families of flowering plants. „Annals of the Missouri Botanical Garden”. 85, s. 531–553, 1998.

[tpl-8] Biebersteinia. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-08-14].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]