Biegus morski

Biegus morski
	Calidris maritima
	(Brünnich, 1764)
	; Biegus morski w szacie godowej
	; Biegus morski w szacie spoczynkowej
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	siewkowe
Podrząd	bekasowce
Rodzina	bekasowate
Podrodzina	biegusy
Plemię	Calidrini
Rodzaj	Calidris
Gatunek	biegus morski
Synonimy
	Tringa Maritima Brünnich, 1764; Arquatella maritima (Brünnich, 1764); Charadrius maritima (Brünnich, 1764); Ereunetes maritimus (Brünnich, 1764); Erolia maritima (Brünnich, 1764); Calidris maritima groenlandica Lovenskiold, 1950; Calidris maritima belcheri Engelmoer & Roselaar, 1998;
	Tringa Maritima Brünnich, 1764; Arquatella maritima (Brünnich, 1764); Charadrius maritima (Brünnich, 1764); Ereunetes maritimus (Brünnich, 1764); Erolia maritima (Brünnich, 1764); Calidris maritima groenlandica Lovenskiold, 1950; Calidris maritima belcheri Engelmoer & Roselaar, 1998;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	; w sezonie lęgowym występuje przez cały rok przeloty zimowiska
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Biegus morski^[5] (Calidris maritima) – gatunek średniej wielkości ptaka wędrownego z rodziny bekasowatych (Scolopacidae).

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Blisko spokrewniony z biegusem skalnym (C. ptilocnemis), dawniej uznawano je za ten sam gatunek^[2]. Obecnie uznaje się biegusa morskiego za gatunek monotypowy, choć proponowano wyróżnienie podgatunków groenlandica, littoralis i belcheri^[2]^[6].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Zamieszkuje Archipelag Arktyczny, wybrzeża Grenlandii, Islandię, Svalbard, Wyspy Owcze, północny Półwysep Fennoskandzki, Ziemię Franciszka Józefa, Nową Ziemię, Ziemię Północną oraz półwysep Tajmyr w północno-środkowej Syberii. Zimuje na atlantyckich wybrzeżach Ameryki Północnej i Europy oraz na południowej Grenlandii i na wybrzeżach Islandii.

Do Polski zalatuje regularnie, choć nielicznie; do 2018 roku stwierdzono go około 221 razy (łącznie obserwowano około 276 osobników)^[7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Wygląd: Upierzenie obu płci jednakowe, samica jest jedynie nieco większa i ma dłuższy dziób. W okresie godowym wierzch ciała ciemnobrązowy z jasnymi cętkami, boki głowy, pierś i brzuch białe z ciemnymi cętkami. Dziób pomarańczowy z czarnym końcem. Pomarańczowe również nogi. W szacie spoczynkowej wierzch ciała mniej kontrastowy, cała głowa ciemna, spód ciała szary z rdzawym nalotem. Osobniki młodociane ubarwione podobnie do dorosłych w szacie spoczynkowej, lecz z wyraźniejszymi plamami na wierzchu ciała.
Wymiary średnie: długość ciała ok. 20–23 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 39–46 cm
masa ciała ok. 50–105 g

Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]

Biotop: Kamieniste obszary tundry. Zimą wybrzeża o kamienistych plażach.
Gniazdo: Na ziemi, w zagłębieniu.

Jaja z kolekcji muzealnej

Jaja: W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w kwietniu–maju cztery, rzadko trzy beżowe lub oliwkowe jaja pokryte różnokolorowymi cętkami.
Wysiadywanie: Jaja wysiadywane są przez okres 21–22 dni przez obydwoje rodziców, lecz głównie przez samca.
Pożywienie: Bezkręgowce uzupełniane jagodami i nasionami roślin.

Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje biegusa morskiego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, według szacunków organizacji Wetlands International z 2015 roku, zawiera się w przedziale 205–295 tysięcy osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy^[4].

W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej^[8].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

ptaki Polski

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Calidris maritima, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Van Gils, J., Wiersma, P. & Kirwan, G.M.: Purple Sandpiper (Calidris maritima). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-04-27].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f D. Lepage: Purple Sandpiper Calidris maritima. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-02-15]. (ang.).
↑ ^a ^b Calidris maritima, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Arenariinae Stejneger, 1885 (1840) - biegusy (wersja: 2020-01-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-28].
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Sandpipers, snipes, coursers. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-04-28]. (ang.).
↑ Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 35. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2018. „Ornis Polonica”. 60, s. 125–160, 2019.
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Zdjęcia, nagrania audio i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Purple Sandpiper. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Calidris maritima, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[hbwa-2] Van Gils, J., Wiersma, P. & Kirwan, G.M.: Purple Sandpiper (Calidris maritima). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-04-27].

[avibase-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f D. Lepage: Purple Sandpiper Calidris maritima. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-02-15]. (ang.).

[iucn-4] Calidris maritima, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).

[mk-5] Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Arenariinae Stejneger, 1885 (1840) - biegusy (wersja: 2020-01-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-28].

[ioc-6] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Sandpipers, snipes, coursers. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-04-28]. (ang.).

[kf2018-7] Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 35. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2018. „Ornis Polonica”. 60, s. 125–160, 2019.

[8] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]