Biegus morski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Biegus morski
Calidris maritima[1]
(Brünnich, 1764)
Ilustracja
Biegus morski w szacie godowej
Ilustracja
Biegus morski w szacie spoczynkowej
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

siewkowe

Podrząd

bekasowce

Rodzina

bekasowate

Podrodzina

biegusy

Plemię

Calidrini

Rodzaj

Calidris

Gatunek

biegus morski

Synonimy
  • Tringa Maritima Brünnich, 1764[2]
  • Arquatella maritima (Brünnich, 1764)[3]
  • Charadrius maritima (Brünnich, 1764)[3]
  • Ereunetes maritimus (Brünnich, 1764)[3]
  • Erolia maritima (Brünnich, 1764)[3]
  • Calidris maritima groenlandica Lovenskiold, 1950[3]
  • Calidris maritima belcheri Engelmoer & Roselaar, 1998[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
Status iucn3.1 LC pl.svg
Zasięg występowania
Mapa występowania

     w sezonie lęgowym

     występuje przez cały rok

     przeloty

     zimowiska

Biegus morski[5] (Calidris maritima) – gatunek średniej wielkości ptaka wędrownego z rodziny bekasowatych (Scolopacidae).

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Blisko spokrewniony z biegusem skalnym (C. ptilocnemis), dawniej uznawano je za ten sam gatunek[2]. Obecnie uznaje się biegusa morskiego za gatunek monotypowy, choć proponowano wyróżnienie podgatunków groenlandica, littoralis i belcheri[2][6].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Zamieszkuje Archipelag Arktyczny, wybrzeża Grenlandii, Islandię, Svalbard, Wyspy Owcze, północny Półwysep Fennoskandzki, Ziemię Franciszka Józefa, Nową Ziemię, Ziemię Północną oraz półwysep Tajmyr w północno-środkowej Syberii. Zimuje na atlantyckich wybrzeżach Ameryki Północnej i Europy oraz na południowej Grenlandii i na wybrzeżach Islandii.

Do Polski zalatuje regularnie, choć nielicznie; do 2018 roku stwierdzono go około 221 razy (łącznie obserwowano około 276 osobników)[7].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Wygląd
Upierzenie obu płci jednakowe, samica jest jedynie nieco większa i ma dłuższy dziób. W okresie godowym wierzch ciała ciemnobrązowy z jasnymi cętkami, boki głowy, pierś i brzuch białe z ciemnymi cętkami. Dziób pomarańczowy z czarnym końcem. Pomarańczowe również nogi. W szacie spoczynkowej wierzch ciała mniej kontrastowy, cała głowa ciemna, spód ciała szary z rdzawym nalotem. Osobniki młodociane ubarwione podobnie do dorosłych w szacie spoczynkowej, lecz z wyraźniejszymi plamami na wierzchu ciała.
Wymiary średnie
długość ciała ok. 20–23 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 39–46 cm
masa ciała ok. 50–105 g

Ekologia i zachowanie[edytuj | edytuj kod]

Biotop
Kamieniste obszary tundry. Zimą wybrzeża o kamienistych plażach.
Gniazdo
Na ziemi, w zagłębieniu.
Jaja z kolekcji muzealnej
Jaja
W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w kwietniu–maju cztery, rzadko trzy beżowe lub oliwkowe jaja pokryte różnokolorowymi cętkami.
Wysiadywanie
Jaja wysiadywane są przez okres 21–22 dni przez obydwoje rodziców, lecz głównie przez samca.
Pożywienie
Bezkręgowce uzupełniane jagodami i nasionami roślin.

Status i ochrona[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje biegusa morskiego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność światowej populacji, według szacunków organizacji Wetlands International z 2015 roku, zawiera się w przedziale 205–295 tysięcy osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[4].

W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej[8].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Calidris maritima, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. a b c Van Gils, J., Wiersma, P. & Kirwan, G.M.: Purple Sandpiper (Calidris maritima). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (red.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. Lynx Edicions, Barcelona, 2020. [dostęp 2020-04-27].
  3. a b c d e f D. Lepage: Purple Sandpiper Calidris maritima. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-02-15]. (ang.).
  4. a b Calidris maritima, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  5. Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Arenariinae Stejneger, 1885 (1840) - biegusy (wersja: 2020-01-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-04-28].
  6. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Sandpipers, snipes, coursers. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-04-28]. (ang.).
  7. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 35. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2018. „Ornis Polonica”. 60, s. 125–160, 2019. 
  8. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]