50°40′59″N 16°36′40″E/50,683056 16,611111Bielawa
| |||||
| |||||
 Poewangelicki kościół parafialny Bożego Ciała w Bielawie | |||||
| |||||
| Państwo |  Polska
| ||||
| Województwo |  dolnośląskie
| ||||
| Powiat | dzierżoniowski | ||||
| Data założenia | ~ 1288 | ||||
| Prawa miejskie | 1924 | ||||
| Burmistrz | Andrzej Hordyj | ||||
| Powierzchnia | 36,21 km² | ||||
| Wysokość | 280–345 m n.p.m. | ||||
| Populacja (31.12.2019) • liczba ludności • gęstość |
29 872[1] 825 os./km² | ||||
| Strefa numeracyjna | 74 | ||||
| Kod pocztowy | 58-260 | ||||
| Tablice rejestracyjne | DDZ | ||||
Położenie na mapie powiatu dzierżoniowskiego  | |||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||||
| 50°40′59″N 16°36′40″E/50,683056 16,611111
| |||||
| TERC (TERYT) | 0202011 | ||||
| SIMC | 0983818 | ||||
Urząd miejski pl. Wolności 158-260 Bielawa | |||||
| Strona internetowa | |||||
Bielawa (niem. Langenbielau) – miasto i gmina w Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie dzierżoniowskim. Bielawa położona jest na Przedgórzu Sudeckim, u podnóża Gór Sowich. Rozciąga się na długości 8,5 km wzdłuż potoku Bielawica (niem. die Biele), na wysokości 272–443 m n.p.m. Historycznie leży na Dolnym Śląsku. Według danych z 30 czerwca 2020 roku miasto zamieszkiwało 29 713 osób[2].
Nazwa miasta[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wzmianka o miejscowości w formie Bela pochodzi z dokumentu z 1288 roku[3], w którym książę Henryk Probus nadał czynsze z tejże miejscowości kolegiacie św. Krzyża we Wrocławiu. Nazwa była później notowana także w formach Bela inferior, Bela superior (ok. 1300), von Bela, in Bielau (1329), de Bela, in Bielau (1333), Nedir Bele (1370), Langebil, in Langbil (1666-67), Langenbielau (1743), Bielau, Langen- (1845), Bielau, Langenbielau (1888), Bieława, Langenbielau (1896), Langenbielau – Bielawa (1941), Langenbielau – Bielawa, -wy, bielawski (1946)[4].
Wcześniejsza nazwa Biela lub Biała[3] była nazwą topograficzną odrzeczną[5]. Nazwa rzeki Biela lub Biała (obecnie Bielawica) wzięła się od białej barwy spienionych wód płynących z Gór Sowich. Nazwa Biela (*běli̯a) stanowiłaby rzeczownik derywowany przyrostkiem *-i̯a od tematu przymiotnika biały, a forma Biała (*bělai̯a) byłaby przymiotnikiem, który się zsubstantywizował po elipsie członu określanego[3]. W XIV wieku nazwa osady została zniemczona jako Bielau[4]. W tym czasie miejscowość dzieliła się na część górną i dolną, toteż rozróżniano Białą Dolną i Białą Górną. Tę ostatnią zwano też Białą Długą (por. niem. lang ‘długi’), co nawiązywało do charakterystycznej rozciągłości geograficznej wsi[3]. Z formy zniemczonej Bielau została wtórnie utworzona forma Bielawa nawiązująca do wyrazu pospolitego bielawa - podmokła, błotniska łąka, torfowisko, mokradło[6].
W 1945 roku władze polskie ustaliły nazwę Bielawa, którą zatwierdzono administracyjnie 7 maja 1946 roku[7].
Geografia[edytuj | edytuj kod]
Góry[edytuj | edytuj kod]
Bielawa położona jest u podnóża Gór Sowich. Najwyższym szczytem Bielawy jest Kalenica (964 m n.p.m.). Na południe od centrum miasta położona jest Góra Parkowa (455 m n.p.m.), a na niej znajduje się wieża widokowa i wyciąg narciarski. W granicach miasta znajduje się też Łysa Góra (364 m n.p.m.), funkcjonująca w starszej nomenklaturze topograficznej także jako Strażnik[8] – roztacza się stąd panorama miasta z widokiem na Góry Sowie. Miejsce to jest również wykorzystywane do uprawiania sportów lotniarskich.
Ochrona przyrody[edytuj | edytuj kod]
Na obszarze gminy znajduje się rezerwat przyrody Bukowa Kalenica chroniący fragment pierwotnego lasu bukowego typu kwaśnej buczyny sudeckiej z licznymi gatunkami prawnie chronionymi[9].
Struktura powierzchni[edytuj | edytuj kod]
Według danych z roku 2005[10] Bielawa ma obszar 36,2 km², w tym:
- użytki rolne: 48,18%
- użytki leśne: 35,47%
- tereny mieszkaniowe: 4,67%
- drogi: 4,2%
- tereny przemysłowe: 1,87%
- tereny wypoczynkowe: 1,19%
- wody: 1,19%
- inne: 3,23%
Miasto stanowi 7,56% powierzchni powiatu.
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Dane z 31 grudnia 2005[11]:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
| populacja | 32 652 | 100 | 17 444 | 53 | 15 280 | 47 |
| gęstość zaludnienia (mieszk./km²) |
871 | 466,3 | 404,7 | |||
Największą populację Bielawa odnotowała w 2010 r. – według danych GUS 34 851 mieszkańców[12].
Piramida wieku mieszkańców Bielawy w 2014 roku[13].
Historia[edytuj | edytuj kod]
 |
Ta sekcja od 2009-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
- XIII w. – założenie wsi łańcuchowej dla kolonistów z Frankonii, Turyngii i Szwabii, zapewne na miejscu wcześniejszego osadnictwa słowiańskiego
- 1288 – pierwsza udokumentowana wzmianka o Bielawie, zakończenie sporu pomiędzy ks. Henrykiem IV Probusem, a biskupem Wrocławskim Tomaszem II o Bielawę Dolną, wieś stała się własnością klasztoru przy kościele św. Krzyża we Wrocławiu[14]
- 1428 – husyci w Bielawie
- 1530 – wskutek rozpowszechnienia się we wsi reformacji przejęcie kościoła katolickiego przez protestantów
- 1598 – budowa zamku
- 1654 – (9 III) nakaz zwrotu kościoła katolikom
- 1713–1714 – zaraza
- 1720 – pierwszy murowany dom mieszkalny w Bielawie- Labirynt
- 1741 – zajęcie wsi przez wojska pruskie w czasie wojen śląskich i przyznanie ewangelikom swobód wyznaniowych
- 1742 – Pokój wrocławski – Bielawa wraz z całym Dolnym Śląskiem, ziemią kłodzką i większą częścią Górnego stała się częścią Prus; założenie gminy ewangelickiej i pierwszej szkoły (ewangelickiej)
- 1743 – otwarcie zboru ewangelickiego
- 1762 – bitwa pod Fischerbergiem (Pilawą)
- 1801 – urbarz bielawski
- 1804 – wielka powódź i głód
- 1805 – Christian Dierig zakłada przedsiębiorstwo tkackie, które później rozwinie się w największą fabrykę włókienniczą na Śląsku (Christian Dierig AG)
.JPG)
- 1806–1808 – okupacja francuska
- 1826 – pierwsza apteka
- 1840 – pierwsza placówka pocztowa
- 1842–1843 – budowa szosy
- 1844]– (5 VI) powstanie tkaczy
- 1847 – wprowadzenie targów tygodniowych
- 1864 – uruchomienie oświetlenia gazowego
- 1871 – Bielawa w składzie Niemiec
- 1872 – otwarcie szpitala ewangelickiego
- 1874 – pierwsze zabiegi o uzyskanie praw miejskich
- 1876 – (15 XI) otwarcie nowego kościoła katolickiego
- 1877 – powstanie pierwszej gazety Langenbielauer Anzeiger
- 1883 – pierwsze światło elektryczne
- 1891 – (1 VI) otwarcie linii kolejowej Dzierżoniów – Bielawa
- 1899 – (7 X) pierwszy samochód w Bielawie
- 1900
- otwarcie kolei sowiogórskiej
- (15 X) otwarcie Zawodowej Szkoły Włókienniczej
- 1901 – (30 IX) otwarcie Szpitala św. Elżbiety
- 1902 – uruchomienie rzeźni
- 1907 – (7 VIII) otwarcie szkoły średniej (gimnazjum)
- 1921 – utworzenie Centralnej Gazowni
- 1924 – (1 V) nadanie Bielawie praw miejskich
- 1925
- otwarcie wieży widokowej na Górze Parkowej
- miasto zamieszkuje 12 129 protestantów i 5596 katolików
- 1931 – (XII) wydanie „Kroniki Bielawy” Fritza Hoenowa
- 1933 – wytyczenie rynku (dziś Pl. Wolności)
- w czasie II wojny światowej w mieście znajdowała się filia niemieckiego obozu koncentracyjnego Groß-Rosen – AL Langenbielau I – Sportschule[15].
- 1945
- (8 V) zajęcie Bielawy przez wojska radzieckie
- (10 V) nacjonalizacja przez administrację polską i ponowne uruchomienie zakładów włókienniczych Christian Dierig AG pod nazwą Państwowa Fabryka Wyrobów Bawełnianych Nr 1 w Bielawie (tzw. Bielawska Jedynka), od 1950 jako Bielawskie Zakłady Przemysłu Bawełnianego im. II Armii Wojska Polskiego
- (23 VI) powołanie pierwszego polskiego burmistrza
- 1946 – (12 IV) rozpoczęcie akcji przesiedlenia dotychczasowych mieszkańców Bielawy do Niemiec Zachodnich
- 1947 – zaczęła ukazywać się gazeta „Krosno”
- 1975 – Bielawa weszła w skład nowo utworzonego województwa wałbrzyskiego
- 1977 – likwidacja połączenia kolejowego ze Srebrną Górą, następnie fizyczna rozbiórka linii; zawieszenie połączenia osobowego z Dzierżoniowem
- 1985 – (IX) nadanie Szkole Podstawowej nr 10 przy ul. Grota Roweckiego imienia gen. Świerczewskiego; wmurowanie tablicy pamiątkowej w budynek szkoły[16].
- 1995 – (I) podpisanie umowy partnerskiej z niemieckim miastem Lingen (Ems)
- 1996 – podpisanie umowy o Współpracy i Przyjaźni z czeskim miastem Hronov
- 1999 – Bielawa w granicach województwa dolnośląskiego
- 1999 – (IX) otwarcie pływalni miejskiej „Aquarius”
- 2000 – zawieszenie towarowego połączenia kolejowego z Dzierżoniowem; ostatnie połączenie kolejowe Bielawy ze światem przestaje istnieć
- 2006 – (14 IV) otwarcie obwodnicy
- 2019 - (XII) otwarcie linii kolejowej do Dzierżoniowa
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
.jpg)
.JPG)
.jpg)
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są[17]:
- ośrodek historyczny miasta, z XIII-XX w.
- kościół par. pw. Wniebowzięcia NMP, ul. Wolności 130, z l. 1877-80
- kościół par. pw. Świętego Ducha, z l. 1877-1880, pl. Kościelny,
- cmentarz komunalny, pl. Wolności, powstały po 1880 r.
- cmentarz, ul. Żeromskiego, z drugiej poł. XIX-XX w.:
- ogrodzenie mur. z bramą
- kaplica rodziny Postpischil
- kaplica rodziny Froehlich
- kaplica rodziny Franz
- park sanatoryjny, z pocz. XX w.
- willa, ul. Cmentarna 2, z drugiej poł. XIX w.
- dom sierot, ob. kaplica, ul. Kopernika 21 a, z l. 1900-1901
- willa, ul. Korczaka 4, 1904 r.
- dom, ul. Nowobielawska 16, z XIX/XX w.
- pensjonat „Leśny Dworek” (d. willa Dieriga Waldhaus) ul. Nowobielawska 89, z XIX/XX w.
- pałac, ul. Piastowska 23, z XIX/XX w.
- pawilon ogrodowy, drewniany
- pałac, ul. Piastowska 24, z XIX/XX w.
- dom, ul. Piastowska 46, z 1799 r.
- zespół willowy, ul. Spółdzielcza 1-2, z 1928 r.:
- willa, nr 1
- willa, nr 2
- park
- willa Dyrekcji Fabryki Włókienniczej, ul. Wolności 22, z 1889 r.
- willa, ul. Wolności 57, z 1890 r.
- willa, ob. dom kultury, ul. Wolności 80, z 1915 r.
- Dwór w Bielawie, ul. Wolności 92 (dec. ul. Mickiewicza 1)
- dom, ob. przychodnia, ul. Wolności 148, wyb. po 1880 r.
- dom z apteką, ul. Wolności 158, z pocz. XX w.
- przepompownia wody nr 1 (z urządzeniami z pocz. XX), z 1898 r., ul. Hempla
- przepompownia wody nr 2 (zespół połączonych budynków), z 1909 r., ul. Ostatnia
- zespół Zakładów Bawełnianych „Bielbaw” (dawna fabryka Dieriga), obecnie Muzeum w Bielawie ul. Piastowska 19:
- tkalnia XI, z 1880 r., 1914 r.
- tkalnia X, z 1914 r.
- tkalnia IX, z 1891 r.
- przędzalnia I, z l. 1912-20
- budynek zarządu, z 1875 r., XX w.
- przędzalnia II, z 1900 r.
- stolarnia, z 1900 r.
- siłownia elektryczna, z 1906 r.
- remiza, z 1925 r.
- wykańczalnia, z 1890 r.
- bielnik
- budynek klejarni w ZPB „Bieltex” Zakład nr 2, ul. Tkacka 17, z 1880 r.
- zespół Zakładów Bawełnianych „Bieltex”, Zakład nr 4, ul. Ostroszowicka 11:
- budynek administracyjny, z 1920 r.
- wieża ciśnień, z 1913 r.
- budynek drukarni, z 1923 r.
- zespół Zakładów Bawełnianych „Bieltex”, Zakład nr 5, ul. Waryńskiego 25:
- przędzalnia (I), z k. XIX w.
- budynek trzepalni i mieszalni bawełny, z 1890 r.
- przędzalnia z wieżą ciśnień, z 1920 r.
Transport[edytuj | edytuj kod]
Transport samochodowy i autobusowy[edytuj | edytuj kod]
Od roku 2006 funkcjonuje Obwodnica Bielawy w ciągu DW384.
Gminy powiatu dzierżoniowskiego oraz gmina Stoszowice zawarły porozumienie administracyjne w sprawie wspólnej organizacji publicznych linii autobusowych o charakterze komunikacji miejskiej[18]. Obowiązki organizatora komunikacji powierzono Zarządowi Komunikacji Miejskiej (ZKM) w Bielawie[18].
Linie organizowane przez ZKM Bielawa w latach 2017–2027 obsługuje wybrane w przetargu konsorcjum firm: PPUH „Kłosok” i „A21” (operator)[18].
Transport kolejowy[edytuj | edytuj kod]
Bielawa posiada jedną czynną stację kolejową:
- Bielawa Zachodnia – stacja położona w zachodniej części miasta przy ulicy Bankowej[19]
- Bielawa Centralna – przystanek kolejowy położony w centralnej części miasta przy ulicy Bohaterów Getta[20]
- Bielawa Wschodnia (nieczynna) – stacja położona przy skrzyżowaniu ulic Stefana Żeromskiego i Kolejową[21]
- Zbiornik Sudety (planowana) – stacja położona przy Jeziorze Bielawskim[22]
- Nowa Bielawa (nieczynna, planowana renowacja) – stacja położona w górnej części Bielawy, Nowej Bielawie[22]
Z Bielawy pociągi kursują do Wrocławia i Legnicy.
Dawniej Bielawa leżała na szlaku tzw. kolei sowiogórskiej, a w mieście istniały dwa dworce tej właśnie kolei (Bielawa Zachodnia Dworzec Mały – w budynku Bielawy Zachodniej i Nowa Bielawa).
Gospodarka[edytuj | edytuj kod]
Położenie geograficzne Bielawy w południowo-zachodniej części Polski sprawia, że bliżej jest np. do Pragi – ok. 250 km, Wiednia ok. 360 km, niż do Warszawy ok. 420 km. Odległość do Wrocławia (najbliższe lotnisko) wynosi ok. 67 km. Przejścia graniczne z Czechami w Tłumaczowie oddalone jest o ok. 30 km, w Kudowie Słonem o 85 km., a z Niemcami w Zgorzelcu – 160 km. Przez miasto przebiega obwodnica miejska należąca do drogi wojewódzkiej nr DW384 Wrocław – Nowa Ruda – Tłumaczów. W regionie działa Komunikacja Miejska (autobusowa) obsługująca 13 okolicznych miejscowości, w których żyje ok. 100 tys. mieszkańców.
U podnóża Łysej Góry w ciągu drogi wojewódzkiej nr DW384 przebiega obwodnica miejska, wokół której zlokalizowano tereny inwestycyjne dla małych i średnich przedsiębiorstw.
Rozwojowi miasta sprzyja specyficzne położenie w trójkącie miast, w skład którego wchodzą również Dzierżoniów i Pieszyce. Usytuowanie to stwarza możliwość łączenia ponadlokalnych funkcji komunikacji, oświaty, kultury. Połączenie to zwiększa potencjał gospodarczy regionu, a także sprzyja rozwojowi sektora usług w gminie.
Największe firmy w Bielawie to: Lincoln Electric Bester – producent spawarek oraz Ace Rico – producent półproduktów m.in. dla LG, Samsunga oraz firmy Dell. Do niedawna w Bielawie istniały firmy włókiennicze – Bielbaw oraz Bieltex które ogłosiły upadłość. W okresie swojej świetności zatrudniały 10 tys. pracowników. W Bielawie istnieje również kilkanaście średnich przedsiębiorstw specjalizujących się w budownictwie, kamieniarstwie, elektronice, produkcji okien, mebli, tarcicy, oprawek okularowych, pędzli i szczotek.
Znane obiekty współczesne[edytuj | edytuj kod]
Najbardziej znanymi obiektami są:
- Pływalnia Miejska „Aquarius”[23]
- Jezioro Bielawskie[24]
- Szkoła Leśna w Bielawie[25]
- Park Miejski w Bielawie[26]
- MOKiS Bielawa[27]
Sport[edytuj | edytuj kod]
|
|
Ta sekcja od 2009-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
W okresie powojennym powstał Klub Sportowy „Bielawianka”, który już w zmienionej formie działa do obecnych czasów z sekcjami: piłkarską, lekkoatletyczną, zapaśniczą i siatkarską. Od 2003 roku działa również ULKS Muflon zrzeszający młodzież z Bielawy i Dzierżoniowa, szkoląc ją w lekkiej atletyce, a także od roku 2006 w narciarstwie biegowym.
Od 1991 r. w Bielawie działa również koszykarski Klub Sportowy Ziemi Dzierżoniowskiej „LUZ”. Drużyny młodzieżowe tego klubu rywalizują w rozgrywkach organizowanych przez Dolnośląski Związek Koszykówki. Od 1998 r. organizowane są amatorskie rozgrywki koszykarskie pod nazwą Bielawska Liga Koszykówki. W rywalizacji bierze udział zarówno młodzież, jak dorośli, którzy chcą aktywnie spędzić wolny czas.
W mieście znajduje się boisko treningowe i stadion z trybunami, hala sportowa z nawierzchnią tartanową, sala treningowa oraz pływalnia „Aquarius” z basenem przygotowanym do rozgrywania zawodów pływackich. W roku 2001 powstało Miejskie Centrum Kultury Fizycznej, które ma za zadanie koordynować i wspomagać działalność rekreacyjno-sportową w mieście. Organizuje również imprezy sportowe oraz współpracuje z innymi organizatorami. Jedną z imprez są Mistrzostwa Dolnego Śląska w Toczeniu Opony Wielkogabarytowej.
15 października 2005 powstała sekcja pływania synchronicznego LUKS Aquarius Bielawa Pływanie Synchroniczne. W styczniu 2007 powstała drużyna futbolu amerykańskiego Bielawa Owls. 17 lipca 2011 na stadionie lokalnego klubu sportowego KS Bielawianka odbył się VI finał pierwszej ligi futbolu amerykańskiego.
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
W Bielawie można znaleźć dogodne warunki do odpoczynku oraz uprawiania turystyki. Z Bielawy prowadzą szlaki turystyczne piesze i rowerowe w Góry Sowie w kierunku przełęczy Jugowskiej i dalej na Wielką Sowę. Latem turyści mogą wędrować szlakami turystycznymi, zimą zaś mogą korzystać z terenów narciarskich oraz cieszyć się urokami śnieżnych krajobrazów[potrzebny przypis]. Do najważniejszych atrakcji architektonicznych Bielawy można zaliczyć: neogotycki kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, kościół katolicki pw. Bożego Ciała, Pałac Sandreckich, barokowe domy oraz krzyże pokutne.
Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]
Bielawa – Koci Grzbiet (taras widokowy) – Leśny Dworek – Bielawska Polana
droga Szklary-Samborowice – Jagielno – Przeworno – Gromnik – Biały Kościół – Nieszkowice – Żelowice – Ostra Góra – Niemcza – Tatarski Okop – Gilów – Marianówek – Piława Dolna – Owiesno – Myśliszów – Góra Parkowa – Bielawa – Zimna Polana – Kalenica – Bielawska Polana – Zdrojowisko – Nowa Ruda – Tłumaczów – Radków – Pasterka – Karłów – Skalne Grzyby – Batorów – Duszniki-Zdrój – Szczytna – Zamek Leśna – Polanica-Zdrój – Bystrzyca Kłodzka – Igliczna – Międzygórze – Przełęcz Puchacza[28]
Wydarzenia kulturalne[edytuj | edytuj kod]
- „eFHa Festiwal” – Festiwal Amatorskich Filmów Fantastycznych i Horrorów – kwiecień
- Gra Terenowa – „Poszukiwacze Złotego Pazura” – maj
- StreetFighter Festival (SFF) – impreza motocyklowa w Bielawie – maj/czerwiec
- Dni Bielawy – czerwiec
- TOLK FOLK – festiwal Tolkiena w Bielawie – lipiec
- Sudeckie Lato – festyn sportowo-rekreacyjny w Bielawie – lipiec
- Lines Of Bielawa – skateboarding festival – sierpień
- Regałowisko – koncert muzyki reggae w Bielawie – sierpień
- Sudety Sound-Event z muzyką Trance
- Powiatowy Konkurs Krasomówczy „Sowiogórski Bajarz” – listopad – styczeń
- Bieg Gladiatora – czerwiec
Osiedla[edytuj | edytuj kod]
- Osiedle Mikro
- Osiedle Włókniarzy
- Osiedle Konstytucji 3 maja
- Osiedle Centrum
- Osiedle Słoneczne
- Osiedle Podgórskie
- Osiedle Białe
- Nowa Bielawa
- Osiedle XXV-lecia PRL
- Osiedle Europejskie
- Osiedle Południowe
- Kamieniczki
- Osiedle Zielone Wzgórza
Edukacja[edytuj | edytuj kod]
|
|
Ta sekcja od 2009-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji. |
Gmina Bielawa jest organem prowadzącym dla: 6 przedszkoli, 5 szkół podstawowych i świetlicy socjoterapeutycznej oraz Liceum Ogólnokształcące im Bolesława Chrobrego w Bielawie[29].
Przy Przedszkolu Publicznym nr l „Parkowe Skrzaty” istnieje ekologiczny plac zabaw, który powstał dzięki realizacji międzynarodowego polsko-niemieckiego projektu ekologiczno-edukacyjnego.[30]
W budynku z końca XIX wieku przy ul. Wolności 57 mieści się Powiatowe Centrum Kształcenia Praktycznego.[31]
W Bielawie funkcjonują 2 szkoły średnie: Zespół Szkół Ogólnokształcących i Zespół Szkół w Bielawie, oraz kilka policealnych szkół.
23 marca 2001 r. w Bielawie została otwarta dziesiąta w Europie, a pierwsza w Polsce i Europie Wschodniej „Szkoła Słoneczna”. Było to wydarzenie na miarę XXI wieku. Szkoła kształci instalatorów solarnych urządzeń instalacji grzewczych: centralnego ogrzewania oraz ciepłej wody użytkowej, a także systemów fotowoltaicznych – współpracujących z siecią elektryczną i akumulatorami. W roku 2002 rozszerzono działalność „Szkoły Słonecznej” tworząc Centrum Energii Odnawialnej.
Od 1990 r. w mieście działa również Zespół Szkół Społecznych, który oprócz szkoły podstawowej i gimnazjum, prowadzi szkołę muzyczną I stopnia.
Inne placówki oświatowe w mieście to: Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy, Zespół Szkół Specjalnych, Poradnia Psychologiczno–Pedagogiczna
Wspólnoty wyznaniowe[edytuj | edytuj kod]
Na terenie miasta działalność religijną prowadzą następujące Kościoły i związki wyznaniowe:
- Kościół rzymskokatolicki:
- Kościół Ewangelicko-Augsburski:
- filia
- Kościół Zielonoświątkowy
- Świadkowie Jehowy:
- zbór Bielawa-Dolna
- zbór Bielawa-Górna (Sala Królestwa ul. Żeromskiego 20)[32]
- Zbór Chrześcijański w Bielawie[33] (zbór epifaniczny)
Miasta partnerskie[34][edytuj | edytuj kod]
Niemcy – Lingen (Ems)
Czechy – Hronov- Czechy – Kostelec nad Orlicí
Kanada – Chatham-Kent
Polska – Ciechanów
Sąsiednie gminy[edytuj | edytuj kod]
Dzierżoniów, Dzierżoniów (gmina wiejska), Nowa Ruda, Pieszyce, Ząbkowice Śląskie.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny, demografia.stat.gov.pl [dostęp 2020-07-08] (pol.).
- ↑ GUS, TABL. 11. LUDNOŚĆ WEDŁUG WOJEWÓDZTW, POWIATÓW, GMIN ORAZ PŁCI W WOJEWÓDZTWIE DOLNOŚLĄSKIM W 2020 R., 30 czerwca 2020.
- ↑ a b c d Józef Domański. Staropolskie nazwy Bystrzycy i jej dopływów. „Onomastica: pismo poświęcone nazewnictwu geograficznemu i osobowemu oraz innym nazwom własnym”. tom 17, numer 1-2, s. 84, 1972. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
- ↑ a b Nazwy miejscowe Polski. Historia, pochodzenie, zmiany. pod red. Kazimierza Rymuta. T. 1, A-B. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, 1996, s. 170. ISBN 83-85579-34-6.
- ↑ Stanisław Rospond: Słownik etymologiczny miast i gmin PRL. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984, s. 26. ISBN 83-04010-90-9.
- ↑ Kazimierz Rymut: Nazwy miast Polski. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. 33. ISBN 83-04-02436-5.
- ↑ Zarządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85).
- ↑ Góry Sowie – mapa turystyczna w skali 1:50 000, Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. Eugeniusza Romera S.A., wydanie drugie, Warszawa-Wrocław 1999.
- ↑ Rejestr rezerwatów przyrody województwa dolnośląskiego, RDOŚ stan na 18 czerwca 2013. [dostęp 2014-01-27].
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset (pol.). regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
- ↑ Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast (pol.). GUS. [dostęp 2010-09-14].
- ↑ GUS Bank Danych Regionalnych, faktyczne miejsce zamieszkania, stan na 29 XII 2010.
- ↑ Bielawa w liczbach, [w:] Polska w liczbach [online], polskawliczbach.pl [dostęp 2016-01-06] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas, Dolny Śląsk - przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 378.
- ↑ Abraham Kajzer, Za drutami śmierci, Wałbrzych: Muzeum Gross-Rosen, 2013, ISBN 978-83-89824-09-7.
- ↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa „Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945”, Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, s. 773.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 8,9. [dostęp 3 września 2012].
- ↑ a b c Bielawa podpisała nowe umowy przewozowe na lata 2017–2027. 2017-07-31. [dostęp 2018-02-03].
- ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa, www.bazakolejowa.pl [dostęp 2020-06-12] (pol.).
- ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa, www.bazakolejowa.pl [dostęp 2020-06-12] (pol.).
- ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa, www.bazakolejowa.pl [dostęp 2020-06-12] (pol.).
- ↑ a b Przystanki "Zbiornik Sudety" oraz "Nowa Bielawa" stały się faktem, doba.pl [dostęp 2020-06-12].
- ↑ Aquarius, osir.bielawa.pl [dostęp 2019-06-19].
- ↑ Jezioro Bielawskie, osir.bielawa.pl [dostęp 2019-06-19].
- ↑ O szkole, szkolalesna.bielawa.pl [dostęp 2019-06-19].
- ↑ Park Miejski, osir.bielawa.pl [dostęp 2019-06-19].
- ↑ MOKiS - Miejski Ośrodek Kultury i Sztuki w Bielawie - Home, mokisbielawa.pl [dostęp 2019-06-26].
- ↑ Informacje zawarte na stronie PTTK Strzelin; dostęp: 2015-08-03.
- ↑ Zespół Szkół Ogólnokształcących w Bielawie, lo.um.bielawa.pl [dostęp 2019-06-26].
- ↑ Aktualności, ekoprzedszkole.jumpit.pl [dostęp 2019-06-27].
- ↑ Powiatowe Centrum Kształcenia Praktycznego w Bielawie, um.bielawa.pl [dostęp 2019-06-27].
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2018-10-18].
- ↑ Zbór Chrześcijański w Bielawie. strona oficjalna [dostęp 2017-02-09].
- ↑ Bielawa - Modelowe Miasto Ekologiczne, 28 lutego 2020 [zarchiwizowane z adresu 2020-03-19].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Colmar Grünhagen: Regesten zur Schleisischen Geschichte. Breslau: Josef Max & COMP., 1866.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Historia Żydów w Bielawie na portalu Wirtualny Sztetl
- Langenbielau (niem.), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 76.
| ||||||||||||
| ||||||||||||||