Bílá Voda
50°26′31″N 16°54′56″E/50,441944 16,915556 Widok wsi | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Kraj | |||||
| Powierzchnia |
14,98 km² | ||||
| Wysokość |
305 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2012) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Kod pocztowy |
790 69 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
JE | ||||
Położenie na mapie kraju ołomunieckiego  | |||||
Położenie na mapie Czech  | |||||
| 50°26′31″N 16°54′56″E/50,441944 16,915556
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Bílá Voda (niem. Weißwasser) – gmina w Czechach, w powiecie Jeseník w kraju ołomunieckim. Jest to najdalej na północ położona gmina czeskiego Śląska.
Położenie[edytuj | edytuj kod]
Gmina leży nad rzeką Kamienicą, tuż przy polsko-czeskiej granicy w worku jawornickim (cz. javornický výběžek), jej przedłużeniem wzdłuż rzeki jest polska wieś Kamienica. Od 1748 r. Bílá Voda jest nieformalnie podzielona na część „miejską” (městys) i „wiejską” (ves). W dolnej części miejscowości, posiadającej okazałe budynki i zwartą zabudowę, znajduje się dawny zespół klasztorny pijarów, z barokowym kościołem. W górnej, luźno zabudowanej części wsi, stoi pałac wybudowany ok. 1690 r., dawna siedziba kolejnych właścicieli ziemskich.
Podział[edytuj | edytuj kod]
części gminy[edytuj | edytuj kod]
gminy katastralne[edytuj | edytuj kod]
- Bílá Voda u Javorníka
- Kamenička u Bílé Vody
Historia[edytuj | edytuj kod]
Założona w poł. XIII w. Pierwsza wzmianka o Bílej Vodzie pochodzi z 1532 r. W 1723 r. Jakob Ernst von Liechtenstein-Kastelkorn, właściciel wsi i pobliskich dóbr w Doboszowicach, późniejszy biskup ołomuniecki i prymas Niemiec, ufundował tutaj klasztor i kolegium pijarów. Był to wówczas jeden z najznakomitszych wówczas zakładów szkolnych na Śląsku. W latach 1724–1733 wzniesiono kolegium i seminarium pijarskie, a w latach 1755–1765 kościół.
Od zakończenia I wojny śląskiej, na mocy pokoju wrocławskiego, miejscowość stała się osadą graniczną. Jej południowo-zachodnia część z kościołem i klasztorem została w granicach Śląska habsburskiego; północno-wschodnia, nazywająca się współcześnie Kamienica, została włączona do Śląska pruskiego.
W 1818 r. zamknięto seminarium, a w 1829 r. kolegium. Pijarzy obsługiwali parafię do 1938 r. W 1854 r. pałac w Bílej Vodzie zakupiła Marianna Orańska. Należał on do jej spadkobierców do 1917 r.
W czasie II wojny światowej działał tu podobóz Gross-Rossen[1] (Weißwasser lub Mährisch Weißwasser). Nie jest znana jego dokładniejsza lokalizacja. Przyjmuje się, że powstał w roku 1944[2][3].
Po II wojnie światowej wysiedlono ludność niemiecką. W zniszczonym klasztorze popijarskim od 28 września 1950 r[4] internowano zakonnice z rozwiązanych klasztorów z terenu Czechosłowacji. Skoncentrowano zakonnice z 15 różnych zgromadzeń (m.in. siostry szkolne de Notre Dame, boromeuszki, norbertanki, franciszkanki). Na cmentarzu znajduje się kilkaset (ok. 700) nagrobków zmarłych tu zakonnic[5]. Był to najliczniejszy obóz pracy dla zakonnic w Czechosłowacji[6]. Po upadku komunizmu większość pozostałych przy życiu zakonnic opuściła wieś.
W 2006 r. we wsi mieszkały 282 osoby.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny – posiada bogate barokowe wyposażenie wnętrza; na szczególną uwagę zasługuje ołtarz główny z rzeźbą Madonny z ok. 1510 r. pochodzącą z warsztatu Wita Stwosza.
- Klasztor i kolegium pijarów – do kościoła przylega połączony z nim dwukondygnacyjny, barokowy budynek klasztorny z dwoma dziedzińcami.
- Domy dawnego konwiktu – barokowe budynki znajdujące się w otoczeniu kompleksu budynków.
- Pałac – niewielka rezydencja dworska, m.in. Marianny Orańskiej, doglądającej stąd budowy pałacu w Kamieńcu Ząbkowickim, siedziba kolejnych właścicieli majątku. Obecnie znajduje się w nim szpital psychiatryczny, leczący uzależnienia od alkoholu i narkotyków. W parku przypałacowym znajduje się kilka barokowych rzeźb.
- Cmentarz – znajduje się na nim zbiorowa mogiła ofiar marszu śmierci Auschwitz–Milęcice z lutego 1945 r. z obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu oraz nagrobki 700 zakonnic[5].
Bílá Voda w literaturze[edytuj | edytuj kod]
Powieść Kateřiny Tučkovéj Bílá Voda (2022) opowiada o losie zakonnic z miejscowego miejsca odosobnienia.
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Z Bilej Vody do Javornika prowadzą dwa szlaki piesze:
– czerwony z Bilej Vody, przez górę Borówkową z wieżą widokową, do Javorníka,
– zielony- ścieżka rowerowa.
Przez Bílą Vodę możliwy jest przejazd samochodem osobowym na trasie Paczków–Kamienica–Bíla Voda–Złoty Stok.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Labiryntarium – Niemieckie obozy zagłady na terenie dzisiejszej Polski [online], www.labiryntarium.pl [dostęp 2019-02-02].
- ↑ Nebenlager [online], Gross-Rosen [dostęp 2019-02-02].
- ↑ Forced Labor in Concentration Camp Subcamps on the Territory of the Czech Republic – Institut Terezinske iniciativy [online], katalog.terezinstudies.cz [dostęp 2019-02-02].
- ↑ ??, „Gość Opolski”, 10 grudnia 2006.
- ↑ a b Siostry z Bilej Vody wołają [online], diecezja.opole.pl [dostęp 2019-02-02] [zarchiwizowane z adresu 2019-02-03].
- ↑ ??, „Rocznik Ziem Zachodnich”, styczeń 2017, s. 211.