Bitwa pod Drumclog

Bitwa pod Drumclog

Powstanie prezbiteriańskie w Szkocji
Pomnik na polu bitwy pod Drumclog
Czas	1 czerwca 1679
Miejsce	wioska Drumclog 25 km na pd. od Glasgow
Terytorium	Szkocji
Przyczyna	pościg wojsk rządowych
Wynik	zwycięstwo powstańców
Strony konfliktu
brytyjskie wojska rządowe Prezbiterianie
Dowódcy
John Graham of Claverhouse Robert Hamilton
Siły
150 kawalerii 250 powstańców
Straty
40 zabitych, 82 rannych nieznaczne
Położenie na mapie Szkocji miejsce bitwy
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii miejsce bitwy
55°37′54,05″N 4°11′04,52″W

Bitwa pod Drumclog – starcie zbrojne, które miało miejsce 1 czerwca 1679 roku pomiędzy zgromadzonymi na konwentyklu prezbiterianami, a oddziałem dragonów pod wodzą John Graham of Claverhouse koło wioski Drumclog, w South Lanarkshire, Szkocja.

Prezbiterianie i rebelianci

Wkrótce po restauracji monarchii i powrocie w roku 1660 Stuartów na tron Anglii i Szkocji zapadła decyzja o odtworzeniu episkopalnego Kościoła anglikańskiego, co nastąpić miało po ponad dwudziestu latach panowania prezbiteriańskiego Kościoła Szkocji. Opór przeciw takiej zmianie był szczególnie silny w hrabstwach południowo-zachodniej Szkocji: Ayrshire, Galloway i Lanarkshire, które były ośrodkiem szkockiego prezbiterianizmu, a także jego odmiany, w postaci skrajnie antyrojalistycznej partii wigów.

Na przestrzeni lat coraz więcej i więcej mieszkańców tych terenów odchodziło od oficjalnego Kościoła i uczestniczyło w nielegalnych nabożeństwach, prowadzonych przez samozwańczych kaznodziejów, znanych jako konwentykle. Starając się zapobiegać temu, co władze uznawały za naruszanie porządku publicznego, zaczęto używać wojska. W roku 1666 mało znaczący incydent w Galloway doprowadził do wybuchu zbrojnego powstania, powstrzymanego u samych bram Edynburga w bitwie pod Rullion Green. W dziesięć lat później podobne starcie pomiędzy żołnierzami a uczestnikami konwentyklu doprowadziło do największego zbrojnego powstania w całym okresie Restauracji.

Drumclog

1 czerwca 1679 oddział dragonów pod dowództwem Johna Grahama of Claverhouse otrzymał doniesienie, że w pobliżu wzgórza Loudoun na wschód od Kilmarnock w Ayrshire zbierają się liczni prezbiterianie. rozpędzanie konwentykli należało do rutynowych działań oddziału; żołnierze nie spodziewali się większych kłopotów, gdy zbliżali się do szczytu wzgórza i niewielkiej wioski Drumclog. Tam, około 800 metrów na północ, znajdowali się wigowie Whigs, ustawieni raczej jak do bitwy niż zebrani na nabożeństwo. Terenem zbliżającego się starcia było błotniste torfowisko w cieniu wzgórza - miejsce, gdzie Robert I Bruce odniósł swe pierwsze poważne zwycięstwo nad Anglikami w roku 1307.

Gdy dostrzeżono dragonów kobiety i dzieci zostały odesłane do tyłu, a zbrojni ruszyli na spotkanie. Pod dowództwem Sir Roberta Hamiltona było około 50 konnych i 200 pieszych wigów. Zaledwie kilku miało broń palną i białą; reszta uzbrojona była w domowej roboty piki, halabardy i widły. John Balfour of Burleigh i David Hackston of Rathilet, którzy niedawno brali udział w zabójstwie Jamesa Sharpa, arcybiskupa St. Andrews, znajdowali się - jako oficerowie - wśród konnych, a piechotą dowodził William Cleland. Pozycja jaką zajęli była doskonała do obrony, chociaż raczej przez przypadek niż ze świadomego wyboru. Pomiędzy nimi a dragonami znajdował się niewielki, na kilka metrów szeroki, płat trzęsawiska, teraz - w czerwcu - pokryty zieloną murawą. Wigowie wiedzieli o tym, że grzęzawisko nie jest w stanie utrzymać ciężaru konia, ale Claverhouse najwyraźniej nie miał o jego istnieniu pojęcia. Była to główna przyczyna jego przegranej.

Nie czekając na posiłki z Glasgow Claverhouse zdecydował się na atak. Przekonanie, że jego ludzie mają do czynienia z bandą źle wyszkolonych i mizernie uzbrojonych purytanów, zaważyło na jego decyzji. Wysłał w stronę grzęzawiska kilkudziesięciu strzelców, na co – z drugiej strony – wysunęła się podobna ilościowo grupa wigów pod Clelandem. Ci zbliżyli się na strzał z pistoletu do dragonów i – widząc, że żołnierze podnoszą muszkiety do ramienia - padli na ziemię, tracąc jednego tylko człowieka, po czym, nie chcąc ryzykować kolejnej salwy, cofnęli się w tył. Widząc to Claverhouse dał rozkaz do szarży.

W każdej innej sytuacji szarża kawalerii powinna doprowadzić do rozbicia formacji wigów, ale konni Claverhouse'a trafili na trzęsawisko. Konie pozapadały się po brzuchy strącając jeźdźców. Ten moment wykorzystali powstańcy, którzy z krzykiem rzucili się naprzód, wykorzystując przewagę swych pik i wideł nad rapierami zmieszanych dragonów, którzy – nie mogąc sformować szyku, zaczęli się cofać, a w końcu uciekać. Kilkudziesięciu zostało zabitych, a reszta – z Claverhouse'em na czele – spiesznie zawróciła do Glasgow.

Było to największe i jedyne zwycięstwo wigów w powstaniu, które zostało zdławione w trzy tygodnie później.

Bibliografia

• Bryan Perrett: The Battle Book, Arms and Armour Press, London 1993, ISBN 1-85409-125-5